Κράτος – Εκκλησία: Τις κινήσεις τους σε μία σκακιέρα με πολλές «παγίδες» εξετάζουν κυβέρνηση και Αρχιεπισκοπή Αθηνών μετά την ηχηρή απόρριψη, από κλήρο και Ιεραρχία, της (προ) συμφωνίας του πρωθυπουργού με τον Αρχιεπίσκοπο, για τις σχέσεις Εκκλησίας – Πολιτείας.
Η απόρριψη αφορά κυρίως το σκέλος της αλλαγής του τρόπου μισθοδοσίας και της εργασιακής θέσης των κληρικών. Η κυβέρνηση φέρεται επισήμως αποφασισμένη να μεταδώσει αποφασιστικότητα προς το εκλογικό σώμα –αλιεύοντας μάλιστα και σε ένα κεντρώο πολιτικό ακροατήριο–, επιχειρώντας την ίδια στιγμή να «χρυσώσει» το χάπι για τους ιερείς που ανησυχούν μήπως βρεθούν μετέωροι εργασιακά και μισθολογικά. Βεβαίως, το γυαλί έχει ραγίσει στις σχέσεις του κ. Ιερωνύμου με τον κ. Τσίπρα, καθώς ο Αρχιεπίσκοπος θεωρεί ότι με τους χειρισμούς της η κυβέρνηση επιχειρεί να εκμεταλλευθεί την Εκκλησία στο προεκλογικό της παιχνίδι.
Παιχνίδια εξουσίας
Παράλληλα, η συμφωνία πυροδότησε παιχνίδια εξουσίας και εντός της Ιεραρχίας, καθώς οι υποψήφιοι δελφίνοι για τον αρχιεπισκοπικό θώκο βρήκαν ευκαιρία να επανατοποθετηθούν, κάποιοι με ιδιαίτερα αιχμηρό τρόπο.
Ειδικότερα, η σχέση του κ. Ιερωνύμου με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ φέρεται να ξεκίνησε από το 2011, όταν το μικρό αριστερό κόμμα άρχισε να αποκτά διακριτικό πολιτικό στίγμα. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρούσε να εκπέμψει το μήνυμα πως ήθελε να λειτουργήσει ως θεσμικός συνομιλητής με την Εκκλησία, απαλύνοντας την τυχόν καχυποψία που μετέδιδε προς το συντηρητικό σώμα της Εκκλησίας ένα αριστερό κόμμα με ριζοσπαστικές θέσεις. Καθοριστική στιγμή για τη σύσφιγξη των σχέσεων πρωθυπουργού – Αρχιεπισκόπου, ήταν όταν ο κ. Ιερώνυμος χοροστάτησε στις 30 Οκτωβρίου του 2012 στην εξόδιο ακολουθία του πατέρα του πρωθυπουργού.
Σήμερα, το τοπίο είναι διαφορετικό. Ο κ. Ιερώνυμος είναι σαφώς ενοχλημένος από την τροπή των γεγονότων μετά τη δημοσιοποίηση της κατ’ αυτόν πρόθεσης συμφωνίας του με τον κ. Τσίπρα. Δηλώσεις όπως αυτή του μητροπολίτη Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού Δανιήλ, ο οποίος ανέφερε ότι «ο Αρχιεπίσκοπος δεν είναι κυβερνητικός, ποιμενάρχης είναι», υιοθετούνται από μεγάλη μερίδα της Ιεραρχίας.
Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Ιερώνυμος και το επιτελείο του θα συμμετάσχουν στον διάλογο με την κυβέρνηση, αναμένοντας τις κινήσεις της στο νομοθετικό επίπεδο. Σύμφωνα με πληροφορίες, ήδη έχει προχωρήσει η επεξεργασία νομοσχεδίου επί των 15 σημείων της (πρόθεσης) συμφωνίας, και επιχειρείται να βρεθεί φόρμουλα, ώστε να μην ακυρωθεί η εξαγγελία ότι 10.000 ιερείς θα πάψουν να μισθοδοτούνται ως δημόσιοι υπάλληλοι αλλά και να διασφαλίζεται ότι δεν θα μεταβληθεί η εργασιακή θέση των κληρικών. Ωστόσο, η χρυσή τομή είναι δύσκολη καθώς δεν θα μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι ιερείς θα πάψουν να είναι δημόσιοι υπάλληλοι την ίδια στιγμή που δεν θα μπορούν να απολυθούν. Από την άλλη, έγκυρες πηγές ανέφεραν στην «Κ» ότι ακόμη και αν προκριθεί η μετατροπή της Εκκλησίας από ΝΠΔΔ σε ΝΠΙΔ, η τυχόν πληρωμή των κληρικών με τη μορφή της επιδότησης θα προσκρούσει στην Κομισιόν. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων είναι πιστό στην πρακτική κατά των επιδοτήσεων από τις κυβερνήσεις.
Σε κάθε περίπτωση, όταν παρουσιαστεί η τελική απόφαση της κυβέρνησης θεωρείται δεδομένο ότι θα συγκληθεί εκτάκτως η Ιεραρχία για να αξιολογήσει την κατάσταση. Σαφώς ο κ. Ιερώνυμος αναζητεί την αναστροφή της κατάστασης εντός της Ιεραρχίας, αφού υπέστη σαφή ήττα μετά τη συντριπτική απόρριψη της συμφωνίας από την Ιεραρχία των 82 μητροπολιτών. Από την άλλη, είναι χαρακτηριστική η δήλωση στην «Κ» εκκλησιαστικού παράγοντα: «Η Εκκλησία είναι καζάνι που βράζει. Επαιζαν μπιλιάρδο στην πλάτη του Αρχιεπισκόπου».
Το Σκοπιανό και το «game of thrones»
Συγκοινωνούντα δοχεία έχουν αποδειχθεί έως τώρα οι εξελίξεις στο πολιτικό πεδίο για το θέμα της συμφωνίας Εκκλησίας – Πολιτείας με τις διεργασίες στο εσωτερικό της Ιεραρχίας και κυρίως μεταξύ των μητροπολιτών που έχουν αρχηγικές φιλοδοξίες και φέρονται ως δελφίνοι του αρχιεπισκοπικού θρόνου. Εκκλησιαστικοί παράγοντες θεωρούν ότι το παιχνίδι εξουσίας ξεκίνησε έντονα από το Σκοπιανό και μετά. Οσοι μητροπολίτες επέλεξαν να κάνουν ένα… νεύμα υπέρ του κυβερνητικού στρατοπέδου –και μεταξύ αυτών και δελφίνοι–, έχασαν έδαφος, με δεδομένη την τελική, σκληρή θέση της Εκκλησίας. «Σε δύσκολη θέση βρέθηκε και ο κ. Ιερώνυμος, καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι η στάση του ήταν φιλοκυβερνητική», ανέφερε στην «Κ» μητροπολίτης. Ωστόσο υπάρχει η εκτίμηση ότι μητροπολίτες που εμφανίστηκαν με ήπιους («φιλοκυβερνητικούς») τόνους στο Σκοπιανό, σήμερα κάνουν εμφανή στροφή κατά της συμφωνίας Τσίπρα – Ιερωνύμου για τη συνταγματική αναθεώρηση, με στόχο να «εξιλεωθούν» έναντι του συντηρητικού σώματος της Εκκλησίας αλλά και ενόψει μιας κυβερνητικής αλλαγής υπέρ της Ν.Δ. Αντίθετα, άλλοι δελφίνοι τηρούν στάση αναμονής έχοντας «πληρώσει» τη θέση τους στο Σκοπιανό. Την ίδια στιγμή, νεότεροι δελφίνοι επιλέγουν να διδαχθούν από το εμφανές «game of thrones» στην Ιεραρχία.