Η πρώτη παγκοσμίως Ορθόδοξη ψηφιακή βιβλιοθήκη

 Άρθρο του Σεβ. Μητροπολίτη Δημητριάδος κ. Ιγνατίου στην Εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Στο προηγούμενο σημείωμά μας αναφερθήκαμε συνοπτικά στις μεγάλες δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία στην Εκκλησία, προκειμένου να εκπληρώσει το πνευματικό της έργο, αλλά και στις προϋποθέσεις, που πρέπει να τηρηθούν, προκειμένου η χρήση αυτή να μην οδηγήσει σε υπερβολές.

Απτό παράδειγμα εκκλησιαστικής δράσης, η οποία στηρίχτηκε σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο αρχών και προϋποθέσεων αποτελεί, η Ορθόδοξη Θεολογική Ψηφιακή Βιβλιοθήκη, που δημιούργησε η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος. Πρόκειται για μια προσπάθεια, η οποία ξεκίνησε το 2006-2007, με ένα πρόγραμμα ψηφιοποίησης του ιστορικού αρχείου της Μητρόπολης. Σύντομα, όμως, έγινε φανερό πως η νέα αυτή δομή θα εκαλείτο να ανταποκριθεί σε ευρύτερες ανάγκες διάσωσης και προβολής ενός ανυπολόγιστου πλούτου Ορθόδοξης πνευματικής κληρονομιάς.

Σήμερα, η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, μετά από οκτώ χρόνια συστηματικής ψηφιοποίησης πηγών, αποτελεί την πρώτη παγκοσμίως ορθόδοξη ψηφιακή βιβλιοθήκη, η οποία είναι σε θέση να προσφέρει ελεύθερη πρόσβαση σε εκατοντάδες βιβλία, επιστημονικά θεολογικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και επετηρίδες, μονογραφίες και θεολογικά δοκίμια.

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος εξειδικευμένος ερευνητής για να εκτιμήσει την χρησιμότητα αυτής της επίπονης και συνεχιζόμενης προσπάθειας, που ανέλαβε η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου. Η ψηφιακή βιβλιοθήκη που ίδρυσε και συντηρεί, έρχεται να ανταποκριθεί σε βασικές ανάγκες της Εκκλησίας, αλλά και κάθε ανθρώπου με πνευματικές αναζητήσεις και ενδιαφέρον για τους θησαυρούς της Ορθόδοξης παράδοσής μας. Πρόκειται για ανάγκες, κατ΄ αρχάς πρακτικές, όπως η αδυναμία φυσικής πρόσβασης σε μια βιβλιοθήκη ή το υψηλό κόστος αγοράς ενός βιβλίου.

Πέρα, όμως, από τις πρακτικές ανάγκες, η ψηφιακή αυτή πρωτοβουλία, μέσω της διαθεσιμότητας πηγών από κάθε γωνιά του Ορθόδοξου κόσμου, ικανοποιεί μια ουσιαστικότερη ανάγκη πρόσβασης σε ευρύ φάσμα Ορθόδοξης Θεολογικής σκέψης, που αναδεικνύει την πολυφωνία της, αλλά και την ενότητά της, στηριγμένη στο κοινό Ορθόδοξο δόγμα.

Παράλληλα, η ενότητα, αλλά και ο πλούτος αυτός συγκροτεί μια τεκμηριωμένη και θελκτική Ορθόδοξη μαρτυρία προς ερευνητές που ανήκουν σε άλλες χριστιανικές παραδόσεις, ακόμη και σε άλλους πνευματικούς χώρους, καλλιεργώντας σε σημαντικό βαθμό τον οικουμενικό χαρακτήρα της Ορθόδοξης παράδοσης. Συγχρόνως, με τον τρόπο αυτό, σφυρηλατείται ένα ισχυρό πλέγμα δεσμών μεταξύ μεμονωμένων ερευνητών, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, αλλά και απλών ανθρώπων, που μοιράζονται την ίδια αγάπη και το ίδιο πάθος για τη θεολογική επιστήμη και επιθυμούν την καλλιέργεια των διορθοδόξων, διαχριστιανικών και διεπιστημονικών σχέσεων.

Όλα δείχνουν πως η τεχνολογία θα τροφοδοτεί διαρκώς την κοινωνία μας με νέα ψηφιακά και διαδικτυακά εργαλεία. Ακόμη και μια καινοτόμα ψηφιακή δομή, όπως μια Ορθόδοξη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη, είναι πιθανόν σε λίγα χρόνια να παρέχει αδιανόητες, με τα σημερινά δεδομένα, υπηρεσίες. Αλλά και ευρύτερα, η Εκκλησία είναι βέβαιον πως, χρόνο με τον χρόνο, θα έχει στη διάθεσή της όλο και περισσότερα μέσα, ώστε να κάνει το ποιμαντικό της έργο αποτελεσματικότερο. Η πρόοδος αυτή, όπως τονίσαμε και στο προηγούμενο σημείωμά μας, αποτελεί καρπό των δώρων του Θεού στον άνθρωπο και ως εκ τούτου είναι πλήρως αποδεκτή. Η σταδιακή αύξηση της ευκολίας των ψηφιακών μέσων, όμως, δεν θα πάψει ποτέ να αποτελεί ένα πειρασμό. Πειρασμό εφησυχασμού, απολυτοποίησης των ψηφιακών μέσων και σπατάλης δυνάμεων και χρόνου, στο όνομα ενός ατέρμονου εκσυγχρονισμού.

Με άλλα λόγια, σε τί μπορεί να χρησιμεύουν ακόμη και τα τελειότερα εργαλεία, όπως αυτή η λειτουργικότατη ψηφιακή βιβλιοθήκη, όταν έχει αδρανήσει η πίστη, η αγάπη, η αναζήτηση της αγιότητας, ο οραματισμός της βασιλείας, ο προφητικός λόγος, ο ζήλος της σπουδής, η αγάπη για μελέτη, ο πόθος για καθημερινή πνευματική βελτίωση, η δίψα για τον Χριστό και την Εκκλησία Του; Πώς να διεκδικήσει θέση η Εκκλησία στον σύγχρονο κόσμο μέσω της τεχνολογίας, όταν δυσκολεύεται να διαλεχθεί με τον σύγχρονο άνθρωπο, μέσω ενός τρόπου αποδεκτού και κατανοητού; Πώς να επικαλεστεί την τεχνολογική καινοτομία, όταν αμελεί την δική της διαρκή ανανέωση;

Η καινοτομία της τεχνολογίας πρέπει να συναντήσει τη διαχρονικότητα του Ορθόδοξου ήθους. Η τεχνολογική πρόοδος πρέπει να συμβαδίσει με ανάλογη πνευματική προκοπή. Αυτός ο συνδυασμός θα εξαγιάζει διαρκώς τα μέσα και μέσω αυτών θα κερδίζει διαρκώς έδαφος και ο εξαγιασμός του κόσμου. Σε μια τέτοια πορεία, η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για όλο τον Ορθόδοξο κόσμο.