To δεύτερο μάθημα του Ελεύθερου Πανεπιστημίου της Μητρόπολης Κερκύρας (φωτο)

Με επιτυχία και με μεγάλη συμμετοχή έγινε την Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2014  το δεύτερο μάθημα του Ελεύθερου Πανεπιστημίου που διοργανώνει για τρίτη συνεχόμενη χρονιά  η Ιερά Μητρόπολις Κερκύρας.

Η εκδήλωση έγινε στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως και εισηγητής ήταν ο διακεκριμένος επιστήμονας κ. Μάνος Δανέζης, Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.  

Το θέμα του μαθήματος ήταν «Ο χρόνος ως έννοια φυσική και μεταφυσική». Ο εισηγητής επεσήμανε ότι η Ορθόδοξη Θεολογία ουδέποτε συγκρούσθηκε με την επιστήμη, γιατί για την Ορθοδοξία θεωρεί ότι εφόσον η επιστήμη ασχολείται με τον χώρο του κτιστού, η θεολογία δεν μπορεί να έχει αντίρρηση, καθώς η πίστη μας οδηγεί στην κοινωνία με τον Άκτιστο Θεό. Παλαιότερα η επιστήμη είχε ως βάση της την ύλη και τις αισθήσεις, γι’ αυτό και ταύτιζε την αλήθεια μόνο με την πειραματική απόδειξη. Η επιστήμη έμενε στην τρισδιάστατη πραγματικότητα. Γι’ αυτό και ο χρόνος είχε να κάνει με τα ρολόγια και τα ημερολόγια.. Βάση των θετικών επιστημών ήταν η ύλη-μάζα, ο χρόνος και ο χώρος. Οι τρεις αυτές έννοιες υπήρξαν και η βάση για την κοινωνική φιλοσοφία (π. χ. διαλεκτικός υλισμός), αλλά και για την θεολογική σκέψη στη Δύση.

Μετά όμως την επανάσταση που έφερε στην επιστημονική σκέψη και στο επιστημονικό κοσμοείδωλο ο Αϊνστάιν με τη θεωρία της σχετικότητας, ο άνθρωπος πλέον καλείται να περάσει από τον homo sapiens στον homo universalis, αλλαγή η οποία ρίχνει τεράστιες γέφυρες ανάμεσα στην επιστήμη και την θεολογία. Αρχή της επιστημονικής επανάστασης του 20ού αιώνα είναι η πλάνη των αισθήσεων. Όπως τόνισε ο εισηγητής τα πάντα είναι ενέργεια, την οποία ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι πλασμένος να την αποκωδικοποιεί και να την ορίζει μέσω των νευρώνων του ως χρώμα, ως γεύση, ως όσφρηση, ως ακοή. Το σύμπαν που οι αισθήσεις μας μάς αναγκάζουν να εκλάβουμε ως πραγματικότητα είναι αυτό που αντιλαμβανόμαστε. Όμως, τόσο η νευτώνεια φυσική όσο και η ευκλείδειος γεωμετρία είναι ήδη παρελθόν από την επιστήμη πλέον ως τρόποι προσέγγισης της πραγματικότητας του σύμπαντος. Η πραγματικότητα είναι τετρασδιάστατη.

Αντιλαμβανόμαστε τις προβολές της ως καθρέφτισμα στον ψευτοευκλείδειο χώρο Minkowski, που σημαίνει ότι αυτό που παλαιότερα ορίζαμε ως χρόνο, σήμερα η επιστήμη το αποκαλεί τέταρτη διάσταση.

Οι συνέπειες της αλλαγής κοσμοειδώλου είναι εκπληκτικές. Υπάρχει, κατά τον εισηγητή, ένας κόσμος τον οποίο η θεολογία ονόμαζε ως «νοητό», ένας κόσμος τον οποίο οι αισθήσεις μας δεν μπορούν να τον προσεγγίσουν με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Αυτός ο κόσμος, σύμφωνα με την ορθόδοξη  θεολογία, όπως την κατέγραψαν ο Μέγας Βασίλειος, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης και ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, είναι προσεγγίσιμος με την πίστη, την προσευχή και την κοινωνία με το Θεό. Τα πάντα στην επιστήμη σήμερα μετριούνται με το χρόνο και όχι με το μήκος. Για τον εισηγητή το σύμπαν πληροφορεί για την ταυτότητά του και στο πιο μικρό κομμάτι κι εδώ οι Πατέρες της Εκκλησίας κατέγραψαν τον «άνθρωπο, τον μικρό, τον μέγα», στον οποίο αποτυπώνεται η πληροφορία της παρουσίας του Θεού σε ολόκληρη την ύπαρξή του.

Επομένως, ο χρόνος ως έννοια φυσική αλλά και μεταφυσική δεν υπάρχει, αλλά είναι μία άλλη διάσταση στην οποία εναπόκειται στον καθέναν μας να κατανοήσει την σημασία της και να την δει είτε επιστημονικά είτε δια της πίστης είτε και με τους δύο τρόπους. Για τον κ. Δανέζη το σύμπαν δεν δημιουργήθηκε τυχαία, αλλά υπάρχει Δημιουργός. Κατέληξε την ομιλία του επισημαίνοντας ότι το πρόβλημα το οποίο μας κληροδότησαν οι προηγούμενοι αιώνες και η διαμάχη επιστήμης και θεολογίας στον δυτικό πολιτισμό είναι μία επιφυλακτικότητα από την πλευρά πολλών έναντι της πίστης. Όμως ο λόγος και το βίωμα της αγάπης που η ορθόδοξη θεολογία διακηρύττει και βιώνει αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο τελικά ο άνθρωπος μπορεί να ανοιχθεί στον νοητό κόσμο.

Στον διάλογο που ακολούθησε με κατάθεση πολλών ερωτήσεων από το κοινό, ο εισηγητής επέμεινε στην ανάγκη να ξαναχτίσουμε έναν νέο άνθρωπο,  βασισμένοι όχι μόνο στην ανάγκη για παράταση της ζωής χάρις στην επιστήμη, αλλά κυρίως με γνώμονα την αγάπη. Ο χρόνος μετράται στην ψυχή μας και έχει να κάνει με το πόσο μπορούμε να αγαπήσουμε. Η αγάπη είναι ένα άνοιγμα στην συνάντηση με Αυτόν και αυτό που όντως υπάρχει.

Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από την Ένωση Χριστιανών Επιστημόνων.
Η επόμενη εκδήλωση του Ελεύθερου Πανεπιστημίου, το οποίο έχει ως κεντρικό του θέμα φέτος «Η επιστημονική πρόοδος, η εποχή μας και η Ορθόδοξη Θεολογία» θα γίνει την Δευτέρα 10 Μαρτίου 2014 με θέμα «Θεολογία και Οικονομία». Ομιλητής θα είναι ο κ. Βασίλειος Γιούλτσης, ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.