“Θεραπεία ψυχής” στο Εκκλησιαστικό Κειμηλιαρχείο της Ι.Μ. Σερρών και Νιγρίτας

Ιερές εικόνες, εκκλησιαστικά ξυλόγλυπτα, λειτουργικά σκεύη και χρυσοκέντητα, που χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα ως τις αρχές του 20ου, φυλάσσει “μέσα” του “ως κόρη οφθαλμού” το Εκκλησιαστικό Κειμηλιαρχείο της Ι.Μ. Σερρών και Νιγρίτης, που επάξια φέρει τον τίτλο “ΨΥΧΗΣ ΑΚΟΣ”, δηλαδή θεραπεία της ψυχής.

Πρόκειται για ένα σύγχρονο και καλαίσθητο εκκλησιαστικό μουσείο, με ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες και σπάνιες συλλογές εκθεμάτων, που χωρίζονται σε τέσσερις θεματικές ενότητες – τις ιερές εικόνες, τα εκκλησιαστικά ξυλόγλυπτα, τα λειτουργικά σκεύη και τα ιερά άμφια. Τα ιερά κειμήλια εκτίθεται στους δύο ορόφους του κτιρίου, ενώ στο ισόγειο λειτουργεί αίθουσα πληροφορικής, όπως και χριστιανική ταινιοθήκη.

Τα εκθέματα του Κειμηλιαρχείου παρουσιάζουν ιδιαίτερο θεολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον, ενώ παράλληλα διακρίνονται για την καλλιτεχνικής τους ποιότητα, καθώς αποτελούν αδιαμφισβήτητα έργα τέχνης. Προέρχονται από τους Ιερούς Ναούς και τα μοναστήρια της Μητρόπολης Σερρών και Νιγρίτας, καθώς και από ιδιωτικές συλλογές κληρικών και λαϊκών.

Στα σημαντικότερα εκθέματα, που αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της πίστεως και της καλλιτεχνικής δημιουργίας της περιοχής των Σερρών, συγκαταλέγονται σπάνιες εικόνες, μεταξύ αυτών και η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας (14ος αιώνας), δύο δεσποτικές εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας του 16ου αιώνα, που προέρχονται από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου και από τον παλαιό Μητροπολιτικό Ναό των Αγίων Θεοδώρων Σερρών και μία εικόνα προσκυνηταρίου, έργο του Διονυσίου του εκ Φουρνά, που προέρχεται από τον ιερό ναό Αγίου Αντωνίου Σερρών.

Οι παλαιότερες εικόνες ακολουθούν καλλιτεχνικές τάσεις που εμφανίζονται στην Κωνσταντινούπολη και τη Θεσσαλονίκη, ενώ κάποιες από τις νεότερες προσφέρουν πολύτιμα στοιχεία για την ύπαρξη δύο ζωγραφικών εργαστηρίων και τα καλλιτεχνικά ρεύματα που αυτά εκφράζουν, την καλλιτεχνική δράση στον 17ο και 18ο αιώνα στη μονή Τιμίου Προδρόμου και στην περιοχή της Νιγρίτας αντίστοιχα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι βεβηλωμένες εικόνες από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών, η Θεοτόκος Οδηγήτρια του 16ου αιώνα, ο Κύριος Ευλογών από το τέλος του 16ου αιώνα και η σπάνια εικόνα του Αγίου Βασιλείου. Σημαντικοί είναι οι φτερωτοί Άγιοι, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ του 18ου αιώνα, από τον ιερό ναό Αγίου Γεωργίου, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ του Ι7ου αιώνα, από τον ιερό ναό Παμμεγίστων Ταξιαρχών των Σερρών και του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, έργο του β’ μισού του 16ου αιώνα από τον Άγιο Γεώργιο Σιτοχωρίου.

Από τα ξυλόγλυπτα, αξιοθαύμαστο είναι το τμήμα στέψεως τέμπλου του ιερού ναού Αγίου Νικολάου Ελαιώνα 18ου αιώνα και τα Βημόθυρα του 17ου αιώνα από τον ιερό ναό Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Σερρών.

Στον δεύτερο όροφο του Κειμηλειαρχείου εκτίθενται αρκετές ιερατικές και αρχιερατικές στολές. Οι πιο σημαντικές είναι η αρχιερατική στολή του μακαριστού Μητροπολίτη Σερρών Μάξιμου και η στολή του Αρχιεπισκόπου και Πάσης Ελλάδος Χριστόδουλου, κατά τη χειροτονία του ως νέου μητροπολίτη.

Μεταξύ των ιερών κειμηλίων βρίσκονται κι ένα Ευαγγέλιο με σμάλτο του 1861 τού μητροπολίτη Κωνσταντίνου Καρδαμένη, μία λειψανοθήκη του Θεοδώρου Στρατηλάτη που σώθηκε από την πυρκαγιά του 1913 και ένα “κατζίο” θυμιατό του 18ου αιώνα από τον ιερό ναό Αγίων Θεοδώρων Σερρών.

Η ιδέα και οι πρώτες ενέργειες για τη δημιουργία εκκλησιαστικού μουσείου ανήκουν στον μακαριστό Μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτης Μάξιμο, που για να διαφυλάξει από τη φθορά του χρόνου ιερές εικόνες και άλλα κειμήλια, τα στέγαζε σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο, στο δεύτερο όροφο του Μητροπολιτικού Μεγάρου.

Το Εκκλησιαστικό Κειμηλιαρχείο της Ι.Μ. Σερρών και Νιγρίτης, με τη σημερινή του μορφή, λειτουργεί τα τελευταία πέντε χρόνια στις Σέρρες και αποτελεί την εκπλήρωση του προσωπικού οράματος του Μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγου, που είχε στόχο, όχι μόνο τη διαφύλαξη και προβολή των εκκλησιαστικών κειμηλίων, αλλά και τη μετεξέλιξή του σε “κυψέλη” πνευματικής δημιουργίας, καθώς δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές και νέους, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων και επισκέψεων, με τη χρήση των οπτικοακουστικών μέσων και ειδικά σχεδιασμένων εντύπων, να έρθουν σε επαφή με την εκκλησιαστική τέχνη, τη θεολογία της Εκκλησίας και γενικότερα την ορθόδοξη παράδοση.

Αποτελεί πόλο έλξης πολλών επισκεπτών, ενώ τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος πολλών επισκεπτών από τα Βαλκάνια, αλλά και τη Ρωσία.

Λειτουργεί δε καθημερινά, από το πρωί μέχρι τη μία το μεσημέρι, και η είσοδος είναι δωρεάν για όλους.