ΣΠΑΡΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ: Την μνήμη των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου τίμησε την Κυριακή 29 Ιουνίου 2025 η Εκκλησία μας.
Με αφορμή την μεγάλη αυτή εορτή, δημοσιεύουμε ομιλία που εκφώνησε κατά το παρελθόν ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος, ως εκπρόσωπος της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, στον Ιερό Ναό Αποστόλου Παύλου επί της οδού Ψαρών στην Αθήνα, για τον ιδρυτή και προστάτη της Εκκλησίας της Ελλάδος Απόστολο Παύλο.
Μακαριώτατε
Σεβασμία των Ιεραρχών χορεία
Συμπρεσβύτεροι και Συνδιάκονοι αδελφοί μου
Εντιμότατοι άρχοντες της περιωνύμου πόλεως των Αθηνών
Φιλέορτοι χριστιανοί μου αγαπητοί,
«Η πάνσεπτος μνήμη των σοφωτάτων και κορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου πάλιν επέλαμψεν τοις πέρασι σήμερον» και καλούμαστε όλοι οι μετέχοντες του Μυστηρίου της θείας καταλλαγής και της εσχατολογικής ενότητος να συντιμήσουμε, να συμπανηγυρίσουμε και να συνεορτάσουμε «Παύλον τον Πρώτον μετά τον Ένα και αυτόν τον κορυφαίον θεσπέσιον Πέτρον».
Αισθάνομαι πιεστικό το χρέος εκ προοιμίου να εκφράσω και καταθέσω την ευχαριστία μου προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας μας και προς τον Πρόεδρο αυτής Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο, για την τιμητική ανάθεση, όπως αρθρώσω λόγο εορταστικό στη σημερινή μεγάλη εορτή.
Όμως τι να είπω ο ελάχιστος εγώ, όταν δυσκολεύεται να επαινέσει τους Αγίους Αποστόλους, ο βετεράνος του άμβωνος «χρυσούς την γλώτταν χρυσούς και την καρδίαν» πρωθιεράρχης της βασιλίδος των πόλεων Ιερός Χρυσόστομος αναφωνώντας: «Ουχ ευρίσκω λόγον επάξιον εγκωμιάσαι τους εγκωμιάσαντας το γένος ημών, τους την άπασαν γην και θάλασσαν περιελθόντας και τας ρίζας των αμαρτημάτων ανασπάσαντας και τα σπέρματα της ευσεβείας καταβαλόντας, εν ταίς καρδίαις των απειθούντων ανθρώπων, Πέτρον τον Καθηγητήν των Αποστόλων, Παύλον τον γνωριστήν της οικουμένης και των άνω δυνάμεων συμμέτοχον˙ Πέτρον των αγνωμόνων Ιουδαίων χαλινόν και Παύλον των Εθνών την παράκλησιν»;
Επικαλούμενος τη Χάρη του Παναγίου Πνεύματος θα προσπαθήσω να επικεντρώσω τον πτωχό λόγο μου, στη χαρισματική προσωπικότητα του Αποστόλου Παύλου, στην απρόσμενη μεταστροφή του και στη διδαχική σπορά του «εις πάντα τα έθνη».
Η προγνωστική και φιλάδελφη αγάπη του Κυρίου μας τρέχει πάντοτε πίσω από το πολύτιμο θήραμά της. Από την προκλητική και προσκλητική αυτή αγάπη δεν ήταν δυνατό να ξεφύγει ο μέγας Διώκτης Του. Ο Σαούλ βαδίζοντας προς τη Δαμασκό πέρασε αιφνίδια μέσα από ένα μυστηριακό θάνατο και βίωσε υπερκόσμια εκπληκτικές θεωρίες και εμπειρίες.
«Εχθροί όντες κατηλλάγημεν τω Θεώ» θα κηρύξει και θα γράψει αργότερα εξομολογητικά ο ίδιος.
Όντως σε ώρα μένους διωκτικού και δράσεως αντιχρίστου έλαβε χώρα μια καρποφόρα πνευματική γέννηση. Μια παράδοξη προσωπική αναγέννηση ενός μεγάλου ανδρός, ο οποίος θα πρωταγωνιστούσε με ηγεμονικό δυναμισμό στην παγκόσμια ιστορία.
«Ώφθη καμοί», μας βεβαιώνει ενώ ταυτόχρονα συμβαίνουν μέσα του τεράστιες ανακατατάξεις. Αισθάνεται έντονα να μεταστρέφεται πνευματικά, να γεννάται εκκλησιαστικά, να εισοδεύει στα άγια των αγίων και να χρίεται από τον ίδιο τον Κύριο, ως «εκλεκτό σκεύος».
Βιώνει το δικό του αναστάσιμο Πάσχα, το δικό του πνευματικό πέρασμα:
– Από τη στείρα ζωή της φαρισαικής τυπολατρίας προς τη ζωή της θείας Χάριτος και εν Χριστώ ελευθερίας.
– Από τη θρησκειοποιημένη νομολογία των ταλμουδικών κανόνων προς τη φιλοκαλική ανοικτοσύνη της εν Χριστώ οικονομίας.
– Από τη νύκτα της δικαιωματικής και δικαιωτικής αμαρτίας προς τη θαλπωρή της αγάπης χωρίς δικαιώματα.
– Από την εμπαθή Συναγωγή, στην Αγιωτάτη του Χριστού Εκκλησία, «ταύτης δε νυμφαγωγός εστίν ο θεσπέσιος Απόστολος Παύλος, ο σοφός αρχιτέκτων, ο πρότερον μεν πορθών και λεηλατών αυτήν», κατά τον όσιο Εφραίμ τον Σύρον.
Είναι πράγματι ανεξιχνίαστο και ακατάληπτο το σχέδιο του Θεού, για κάθε άνθρωπο. Είναι μυστήριο το πως σκέπτεται ο Τριαδικός Δημιουργός μας, με ποιο τρόπο ενεργεί και με ποιο παιδευτικό μέσο οικονομεί και συνδυάζει τη Λυτρωτική Χάρη Του με την ανθρώπινη ελευθερία.
Ο Απόστολος Παύλος απεδέχθη συνειδητά τη θεική παρέμβαση και φωτιστική πρόσκληση και υποτασσόμενος σ’ αυτή απάντησε ταπεινά «γένοιτό μοι κατά το ρήμα Σου» ως έκανε παλαιότερα η Παρθένος Μαρία.
Από τη στιγμή της αποδοχής και υποδειγματικής συγκαταθέσεώς του προς το θέλημα του Θεού αρχίζει προδρομικά η ευλογημένη απαρχή για την Ευαγγελική εισόδευση και στροφή του εθνικού κόσμου προς την αποκεκαλυμμένη Αλήθεια του Μόνου Θεού.
«Ο πυρός θερμότερος, ο σιδήρου ευτονώτερος, ο αδάμαντος στερρότερος» θείος Παύλος ανήκει πλέον στις απόλυτα μεγάλες μορφές. Ταυτίζεται μάλιστα με εκείνες τις κορυφαίες, χαρισματικές και φωτισμένες προσωπικότητες, οι οποίες όχι μόνον επηρέασαν τον τρόπο του προσωπικώς σκέπτεσθαι και του κοινωνικώς ζην, αλλά διεμόρφωσαν θεμελιακά και οικοδόμησαν πνευματικά τη συλλογική συνείδηση της χριστιανικής Δύσεως.
Μια βασική αρχή του θείου σχεδίου της Σωτηρίας, ώστε να διδαχθούν, για να κοινωνούν αλληλοπεριχωρητικά μεταξύ τους οι άνθρωποι, είναι ότι ο ένας για να οδηγηθεί προς τον Θεό χρειάζεται τη βοήθεια του άλλου. Και η περίπτωση του σήμερον εορταζομένου Αποστόλου είναι χαρακτηριστική. Ο Σαύλος διά του Ανανίου πληροφορείται το θέλημα του Θεού και λαμβάνει το άγιο βάπτισμα, βαδίζοντας έτσι ταπεινά και με πνεύμα μαθητείας στον ιερό σύνδεσμο της Εκκλησίας. Κατόπιν με την ευλογία της Αποστολικής Συνόδου αναλαμβάνει τη διακονία του λόγου προς τα έθνη, για να προσαγάγει αυτός ως άλλος Ανανίας, άλλους προσερχομένους, κατηχουμένους και νεοφωτίστους αδελφούς, και αναδεικνύεται «Χριστοκήρυξ και των Εθνών σαγηνευτής».
Οι ερευνητικές μελέτες των λόγων του υπογραμμίζουν το ορθόδοξο μέτρο και κριτήριο της ιεραποστολικής διακονίας της Εκκλησίας. Το πρότυπο προσωπικής δράσεως στην ιεραποστολή διαμορφώνεται πρωτίστως ασκητικά. Ο Ιεραπόστολος αγωνίζεται αρχικά για τον καθ’ ολοκληρίαν εγκεντρισμό του στη ζωή του Χριστού, ώστε τελικά να αυτοπροσφέρει τον έσω χριστοποιημένο και φωταγωγημένο εαυτό του ως θεούμενο σφάγιο στη διακονία της σποράς του Λόγου προς τους αδελφούς. Αυτή την ευλογημένη προδιαγραφή ακολούθησε πρώτος, «ο Πρώτος μετά τον Ένα».
«Ως άριστος αροτήρ το άροτρον έχων της διδασκαλίας» φιλόπονα έσπειρε παντού τη σώζουσα διδασκαλία του Ευαγγελίου και εμφάνισε την παρηγορητική μορφή του Ζώντος Θεανθρώπου και Λυτρωτού Κυρίου Ιησού, αποτίοντας αστείρευτους διδαχικούς ιδρώτες, προκειμένου να ποτίσει και καλλιεργήσει αποτελεσματικά τον Αμπελώνα του Κυρίου του «ως εργάτης δόκιμος».
Μακαριώτατε
Καθημερινά ζούμε όλοι σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο, ανήσυχο, αβέβαιο και ανασφαλή κόσμο. Όλοι είμαστε μάρτυρες μιάς καταιγίδας αξιακών ανακατατάξεων και συγκλονιστικών αλλαγών τις οποίες η διανοητική ικανότητά μας, αλλά και ο καταπονημένος ψυχισμός μας αδυνατούν πλέον να αφομοιώσουν και γόνιμα να επεξεργασθούν. Είναι βλέπετε η μεταπτωτική φθορά πανανθρώπινη διαχρονική κληρονομιά. Τα αποτελέσματα αυτής της τραγικής καταστάσεως τα βιώνουμε:
– στην κοινωνία μας, που συνεχώς καταρρέει
– στον πολιτισμό μας, που καταστρέφεται στο όνομα ενός άρρωστου φονταμενταλισμού
– στην πίστη μας, που όλο και τρεμοσβήνει
– στην προσωπική ζωή μας, που σιγά σιγά αποδομείται και πτωχεύει από διαχρονικές αξίες, παραδοσιακές μνήμες και έντιμες αξιώσεις.
Αδελφοί μου, ας προσέξουμε περισσότερο, γιατί η κατευθυνόμενη και ανορεξική μας διάθεση για κάθε τι πνευματικό και υγιές, ορθό και αληθές, δημιουργικό και σωτηριώδες, μας έχει συμπαρασύρει ακούσια προς μία αδιάφορη και ευθυνόφοβη στάση, προς μια ηττοπαθή και πνευματικά άνευρη νοοτροπία, προς μία αυτοκαταστροφική και αντιπαύλεια συμπεριφορά. Όμως «μη ταρασσέσθω υμών η καρδία μηδέ δειλιάτω», γιατί η δυναμογόνα δράση του Εκκλησιαστικού Σώματος, κεφαλή του οποίου είναι ο Ιησούς, έχει άπειρες φορές υπερβεί και θα υπερβαίνει κάθε φόβο, κάθε κίνδυνο και κάθε απειλή καταστροφής. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας έχει φυλάξει την πίστη και το πλαίσιο της πνευματικής ζωής όπως απορρέει από τα έργα των πατέρων και από τη διδασκαλία των Θεοκηρύκων Αποστόλων και πρώτιστα και ιδιαίτερα του πνευματοφόρου Αποστόλου Παύλου. Αυτή είναι η μεγάλη ειδοποιός διαφορά μας από κάθε άλλη πρόταση για ποιότητα ζωής.
Η Εκκλησία μας τροφοδοτούμενη συνεχώς από τη διδασκαλία του μέχρι τρίτου ουρανού αναβάντος Αποστόλου αγωνίζεται εσχατολογικά και συμπορεύεται κυρηναικά με τη ζωή κάθε πιστού, ώστε να επανεύρει την ποιότητα του χαρισματικού βίου.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας με τον μαρτυρικό τρόπο ζωής της
– πάντοτε προτείνει φωτιστικές κατευθύνσεις, για να υπερβαίνει ο αδύναμος άνθρωπος τις θλιβερές συνέπειες των αστοχιών του
– πάντοτε πασχίζει, εν Αγίω Πνεύματι, διδάσκοντας προγράμματα μετανοίας και εσωτερικής ανασυγκροτήσεως, για να αποκατασταθεί με την υψοποιό ταπείνωση η αμεσότητα της σχέσεως με τον Θεό και η ενότητα μεταξύ των ανθρώπων
– πάντοτε διακηρύσσει παρρηγορητικώς ότι «δεν υπάρχει άγιος χωρίς παρελθόν και αμαρτωλός χωρίς μέλλον»
– πάντοτε πορεύεται Αναστάσιμα με εσχατολογική ευθύνη και ακαταίσχυντη προοπτική.
Αυτά διακηρύσσει η Παύλειος θεία μεταστροφή η οποία ως Προδρομική σπορά εισοδεύει την επιστροφή του κόσμου προς την αποκεκαλυμμένη Αλήθεια του Λόγου του Θεού.
Επιτρέψατέ μου να περαιώσω τον λόγο, παραθέτοντας ένα απόσπασμα του απολογητού των τελευταίων χρόνων Αλεξάνδρου Σολζενίτσιν, από το έργο του «υπεράνω όλων»:
«Κάθε άλλη απόπειρα να βρεθεί διέξοδος από την κατάσταση που δημιουργήθηκε στον σημερινό κόσμο, θα είναι στείρα, αν δεν υπάρξει επιστροφή μετανοίας της συνείδησης προς τον Δημιουργό των πάντων. Το νόημα της ζωής μας δεν έγκειται στην αναζήτηση της υλικής επιτυχίας, αλλά στην τάση της ψυχής για μια άξια πνευματική ανάπτυξη. Αντί για βιοτικές και επιπόλαιες ελπίδες των δύο τελευταίων αιώνων που μας οδήγησαν στο μηδέν και στα πρόθυρα του θανάτου, εμείς με αποφασιστικότητα ας ζητήσουμε το θερμό χέρι του Θεού, που το απωθήσαμε με τόση επιπολαιότητα και οίηση. Τίποτε άλλο δεν μπορεί να μας συγκρατήσει στον κατήφορο που γλιστράμε».
