ΜΑΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: Ρώτησαν ένα γέροντα μοναχό. -Εσύ, τώρα τι κάνεις εδώ, ολομόναχος στη σκήτη σου, τόσα χρόνια; -Και ο μοναχός απάντησε. -Ετοιμάζω τον λόγον. -Ποιόν λόγον, του είπαν. -Τον λόγο που θα πω στον Χριστό ενώπιόν Του κατά την κρίσιν, στην Δευτέρα Παρουσία Του.
Οποία απόκριση! Οποία φράση! «Ετοιμάζω τον λόγον»! Μια ολάκερη ζωή προετοιμασίας, ετοιμασίας για εκείνη την ημέρα. Μια ολάκερη ζωή στην άσκηση, στη νηστεία, στην εγκράτεια, στη μάχη κατά του διαβόλου, στην αδιάλειπτη προσευχή, στην αφοσίωση στο Θεό. Ετοιμασία, προετοιμασία για Εκείνη την ημέρα. Ημέρα, για την οποία είπε ο Χριστός «ουδείς οίδεν, ουδέ οι άγγελοι των ουρανών, ει μη ο πατήρ μου μόνος» (Ματθ. 24,36). Πρόκειται για την πραγμάτωση της ικεσίας «και καλήν απολογίαν, την επί του φοβερού βήματος του Χριστού».
Είναι αληθές, ότι στο 7ο άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως ομολογούμεν, ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός πάλιν ερχόμενος μετά δόξης θέλει κρίνει ζώντας και νεκρούς. Ήτοι: «Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς, ου της Βασιλείας ουκ έσται τέλος».
Με το άρθρο αυτό του Συμβόλου της Πίστεως ομολογούμε την πίστη μας στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού κατά την οποίαν θέλει κρίναι ο Χριστός ζώντας και νεκρούς ως Δικαιοκρίτης, ως ωρισμένος υπό του Θεού – Πατρός, κριτής ζώντων και νεκρών και έκαστος των ανθρώπων θέλει αποδώσει λόγον των έργων του. Διακηρύττει ο Κύριος: «Λέγω δε υμίν ότι παν ρήμα αργόν ο εάν λαλήσωσιν οι άνθρωποι, αποδώσουσι περί αυτού λόγον εν ημέρα κρίσεως» (Ματθ. 12,36). Τω όντι, ο κόσμος είναι πεπερασμένος. Κάποτε έγινε η αρχή, κάποτε θα έλθει και το τέλος. Και μετά έχουμε την μετά την ιστορία του κόσμου, μία άλλη κατάσταση, την αιωνιότητα. Κατά την Δευτέρα δε Έλευσή Του, τότε, δεν θα έλθει ο Χριστός, όπως την πρώτη φορά, ταπεινός, αφανής, ως Νήπιον εν τη φάτνη, αλλ’ ως πανένδοξος και λαμπρότατος, ως Βασιλεύς των Βασιλέων και ως ο Αδέκαστος Κριτής της Οικουμένης, όλου του ανθρωπίνου γένους.
Συγκεκριμένα γράφει το Ιερό Ευαγγέλιο: «Όταν δε έλθη ο υιός του ανθρώπου εν τη δόξη αυτού και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ’ αυτού, τότε καθίσει επί θρόνου δόξης αυτού και συναχθήσεται έμπροσθεν αυτού πάντα τα έθνη» (Ματθ. 25, 31-32). Και ο ιερός υμνογράφος της Κυριακής της Απόκρεω γράφει πολύ χαρακτηριστικά: «Ηχήσουσι σάλπιγγες και κενωθήσονται τάφοι και εξαναστήσεται των ανθρώπων τρέμουσα φύσις άπασα» (Προσόμοια Εσπερινού).
Και έπειτα αναφέρει το Ευαγγέλιο: «Και αφοριεί αυτούς απ’ αλλήλων ώσπερ ο ποιμήν αφορίζει τα πρόβατα από των ερίφων και στήσει τα μεν πρόβατα εκ δεξιών αυτού, τα δε ερίφια εξ ευωνύμων. Τότε ερεί ο βασιλεύς τοις εκ δεξιών αυτού˙ δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν από καταβολής κόσμου» (Ματθ. 25, 32-34). Και στη συνέχεια αναγράφει για τους εξ ευωνύμων: «Πορεύεσθε απ’ εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού» (Ματθ. 25,41). Ενώπιόν μας ο Παράδεισος και η Κόλαση, οι δύο αυτές πραγματικότητες. Και το ιερό κείμενο παραθέτει ακόμη και τα ίδια τα λόγια του Αδεκάστου και Αλαθήτου Χριστού στο φοβερό εκείνο Βήμα Του.
Ακριβής είναι η διδασκαλία του Χριστού για την ένδοξη Παρουσία Του και την Τελική Κρίση και στην επί του όρους ομιλία Του, όπου λέγει ο Χριστός ότι: «Ου πας ο λέγων μοι, Κύριε Κύριε, εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, αλλ’ ο ποιων το θέλημα του πατρός μου του εν ουρανοίς. Πολλοί ερούσί μοι εν εκείνη τη ημέρα˙ Κύριε Κύριε, ου τω σω ονόματι προεφητεύσαμεν, και τω σω ονόματι δαιμόνια εξεβάλομεν, και τω σω ονόματι δυνάμεις πολλάς εποιήσαμεν; Και τότε ομολογήσω αυτοίς ότι ουδέποτε έγνων υμάς˙ αποχωρείτε απ’ εμού οι εργαζόμενοι την ανομίαν» (Ματθ. 7, 21-23).
Εδώ ο Χριστός κάμνει λόγον για την Βασιλεία των Ουρανών, για είσοδο σ’ αυτή, για το θέλημα του Πατρός, για εκείνη την ημέρα, για δίκαιη κρίση.
Γι’ αυτή την μοναδική Ημέρα, την ημέρα της Κρίσεως ομιλεί και στις Παραβολές Του: Στην Παραβολή των ζιζανίων (Ματθ. 13, 24-30), στην Παραβολή της σαγήνης (Ματθ. 13, 47-50), στην Παραβολή των δέκα παρθένων (Ματθ. 25, 1-13), στην Παραβολή των Ταλάντων (Ματθ. 18, 23-35), στην Παραβολή των εργατών του αμπελώνος (Ματθ. 20, 1-16) και στην Παραβολή των βασιλικών γάμων (Ματθ. 22, 1-14).
*
Έπειτα, «ετοιμάζω τον λόγον» σημαίνει έχω μνήμη θανάτου. Αυτή την μνήμη, τουτέστιν την ενθύμηση που τυγχάνει λίαν οικοδομητική για την πνευματική ζωή του πιστού. Στη Σοφία Σειράχ υπάρχει η καταπληκτική φράση: «Μιμνήσκου τα έσχατά σου και εις τον αιώνα ουχ αμαρτήσεις» (Σοφ. Σειρ. 7,36). Αλλά και στην «Κλίμακα» ο άγιος Ιωάννης ο Σιναίτης γράφει: «Ώσπερ πασών τροφών ο άρτος αναγκαιότατος, ούτω πασών εργασιών η του θανάτου έννοια» (Λόγος ΣΤ’). ‘Όταν ο άνθρωπος έχει την συνείδηση ότι είναι θνητός, ότι ισχύει το Ψαλμικόν, «ωσεί χόρτος αι ημέραι αυτού, ωσεί άνθος του αγρού», πως να μην έχει αυτοσυγκράτηση και συστολή αλλά και απέχθεια έναντι της αμαρτίας; Η μνήμη θανάτου φέρει την συνεχή ετοιμασία για την ώρα του θανάτου αλλά και την μετά θάνατο ζωή εν ουρανώ. Λέγει ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ότι «καλύτερος δάσκαλος δεν είναι άλλος από τον θάνατον». Άλλωστε περιεχόμενο της όλης χριστιανικής ζωής είναι και ο εσχατολογικός στοχασμός και προσανατολισμός, καθ’ ότι η μέλλουσα και αναμενόμενη, όχι φαντασιοπληξία αλλά πραγματικότητα, βιώνεται ως πνευματική πρόγευση από την παρούσα ζωή.
*
«Ετοιμάζω τον λόγον» σημαίνει ακόμη ότι ζω σε εγρήγορση. Εδώ κατά κυριολεξίαν εφαρμόζεται, ο του Κυρίου λόγος, «γρηγορείτε και προσεύχεσθε» (Μαρκ. 14,38) αλλά και του Απ. Παύλου η προτροπή προς τον μαθητή του τον Τιμόθεο: «Συ δε νήφε εν πάσι» (Β’ Τιμοθ., 4,5)˙ Ο πιστός δεν υπνώττει πνευματικώς, δεν ραθυμεί αλλά σκέπτεται και με την όλη του συμπεριφορά βρίσκεται σε «ετοιμασία λόγου», τον συνέχει «η ημέρα εκείνη», η θέση του απέναντι στον Δικαιοκρίτη, στο «Λογοθέσιον», η απολογία των πράξεών του όταν «βίβλοι ανοιγήσονται» και «φανερωθήσονται πράξεις».
Πραγματικά, οι λαμπάδες σβήνουν του ελαίου εξαντληθέντος και επέρχεται ο πνευματικός θάνατος του αμελούντος και ραθυμούντος την εκτέλεσιν του καθήκοντος. Γι’ αυτό άσβεστη οφείλουμε να κρατήσουμε με εγρήγορση, νήψη και προθυμία, την λαμπάδα του πνευματικού μας βίου, επ’ ελπίδι του μέλλοντος αιώνος. Καθ’ ότι, όλοι μας πορευόμαστε, μετακινούμεθα από την σκιά αυτής της ζωής προς την άλλη, την μεταθανάτια ζωή. Και είναι αναμφισβήτητο το γεγονός κατά την του Απ. Παύλου διδασκαλία ότι το ανθρώπινο σώμα θάπτεται στη γη, σπείρεται εν φθορά, ωστόσο ανίσταται άφθαρτον, δηλαδή σπείρεται εν ατιμία για να εγερθεί ενδόξως, θάπτεται εν ασθενεία και αναβλαστάνει εν δυνάμει. Γράφει ο Απ. Παύλος: «Δεί γαρ το φθαρτόν τούτο ενδύσασθαι αφθαρσίαν και το θνητόν τούτο ενδύσασθαι αθανασίαν» (Α’ Κορ. 15,53).
*
«Ετοιμάζω τον λόγον» σημαίνει προετοιμασία με αυτογνωσία. Καθημερινό βίωμα το «γνώθι σεαυτόν», η εξέταση του εσωτερικού κόσμου σε βάθος στα «κρυπτά της καρδίας». Έτσι θα γίνει η απάρνηση του «εν τη αμαρτία νοός» και του όλου αμαρτωλού περιεχομένου της προσωπικότητας και συνάμα θα εγκαθιδρυθεί θεία γνώση και λαμπρότητα ψυχής. Ο πιστός τότε ετοιμαζόμενος καθ’ ημέραν για την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου θα έχει «άλλον νούν» και «άλλους οφθαλμούς, ενδότερους των οφθαλμών τούτων», καθ’ ότι πλέον «πνεύμα Θεού θα κοινωνεί» στη ψυχή του.
*
«Ετοιμάζω τον λόγον» σημαίνει διαρκής μετάνοια. Δηλαδή, με την εξαγόρευση των λογισμών, την συντριβή στο Ι. Μυστήριον της Εξομολογήσεως και Μετανοίας, αυτός που «ετοιμάζει λόγον» «απεκδύεται τον παλαιόν άνθρωπον… και ενδύεται τον νέον» (Κολ. 3, 9-10). Αποθνήσκει μετά του Χριστού ως προς τον κόσμο της αμαρτίας και συσταυρούται και συνθάπτεται αλλά και ορά τον Αναστάντα. Αγωνιζόμενος ημέραν τε και νύκτα γίνεται πλέον «δοχείον» και «πλήκτρον» του Πνεύματος. Άλλωστε η μετάνοια είναι ένας ατέλειωτος δρόμος και ισχύει μέχρι να κλείσουμε τους χοικούς τούτους οφθαλμούς. Και μόνον διά της μετανοίας, όταν η ψυχή καθαρθεί, τότε ο πιστός θάναι ο ορών, ο «βλέπων», όπως ήταν ο προφήτης της Π. Διαθήκης, ο «επόπτης της θείας μεγαλειότητος» (Β’ Πετρ. 1,16) καθ’ ότι «οι καθαροί τη καρδία τον Θεόν όψονται» (Ματθ. 5,8).
*
«Ετοιμάζω τον λόγον» σημαίνει τήρηση των εντολών. Πρόκειται για την σύζευξη θεωρίας και πράξεως. Δεν αρκεί μόνον η γνώση των θείων εντολών αλλά είναι και το επόμενο αγωνιστικό στάδιο της φυλάξεως και τηρήσεως αυτών. «Γνωστικός και πρακτικός υπήντησαν αλλήλους, μέσος δε αμφοτέρων ειστήκει ο Κύριος», θα μας πεί ο ασκητικός πατήρ Ευάγριος ο Ποντικός και ο άγιος Μάξιμος θα υπογραμμίσει ότι ο άνθρωπος είναι «ο μετά πράξεως γινώσκων και μετά γνώσεως πράττων».
Τήρηση όλων των εντολών και των δυσκόλων, γιατί εκεί δοκιμάζεται η συνείδηση, η ποιότητα της πίστεως. Εκεί εδράζεται η δύναμη της ψυχής και η αξία του αληθούς χριστιανού γιατί τελικά «ο έχων αγάπην εν Χριστώ ποιησάτω τα του Χριστού παραγγέλματα» (Κλήμης Ρώμης).
*
«Ετοιμάζω τον λόγον» σημαίνει ζώσα λατρεία του Θεού. Με την προσευχή, τον εκκλησιασμό, την συμμετοχή στη Θεία Μετάληψη. Στην αδιάλειπτη προσευχή ετοιμάζεται ο λόγος, γιατί εκεί λέγει ο πιστός το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλόν», στο ναό του Θεού, όπου εκκλησιάζεται, καίει το θυμιατήρι της καρδιάς του και ειρηνεύει, στην ευχαριστιακή σύναξη όπου μεταλαμβάνει των Αχράντων Μυστηρίων και «κοινωνεί Χριστόν» και προγεύεται την Βασιλεία των Ουρανών και αναφωνεί «Μνήσθητί μου Κύριε εν τη Βασιλεία σου».
*
Απ’ όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε πόση βαρύτητα έχει η φράση την οποία επανειλημμένως ως επωδό, βρίσκουμε σχεδόν σ’ όλη την υμνογραφία της Εκκλησίας. Πρόκειται για την φράση: «Σωτηρία της ψυχής». Γι’ αυτό ακριβώς παλαίομεν με τον αντίδικον και αγωνιζόμεθα «τον καλόν αγώνα της Πίστεως». «Κυττάξτε την ψυχή σας» είναι η σωστή συμβουλή και γνώριζε ότι ο Παράδεισος είναι πλέον ανοικτός και περιμένει.
Λοιπόν, «Ετοίμη η καρδία μου, ο Θεός, ετοίμη η καρδία μου, άσομαι και ψαλώ εν τη δόξη μου» (Ψαλμ. 107,1) ότι «ετοιμάζω τον λόγον».
-120x86.jpg)
