Του Αποστόλη Τζελέτα
Σε έκτακτη Ιερά Σύνοδο, που χρονικά τοποθετείται τον Ιούνιο, πρόκειται να γίνει η εκλογή του νέου Μητροπολίτη Ιωαννίνων, ο οποίος θα καταλάβει τη χηρεύουσα θέση του μακαριστού Θεόκλητου. Ο «Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδας», δηλαδή ο νόµος 590/1977, ορίζει ότι η εκλογή ενός νέου Μητροπολίτη διενεργείται µέσα σε ένα εξάµηνο το βραδύτερο από τη στιγµή που θα χηρεύσει κάποιος µητροπολιτικός θρόνος, και κατά τη διάρκεια της τακτικής συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδας.
Ωστόσο, η Ιερά Σύνοδος έχει το δικαίωμα να συγκαλέσει έκτακτη συνεδρίαση προκειμένου να εκλεγεί ο νέος Μητροπολίτης, κάτι που αναμένεται να γίνει στην περίπτωση της Μητρόπολης Ιωαννίνων, αφενός λόγω της σπουδαιότητας που έχει για την Εκκλησία της Ελλάδος, αφετέρου λόγω των πολλών προβλημάτων, κυρίως οικονομικών, που αντιμετωπίζει.
Υποψήφιοι είναι κατ’ αρχήν όλοι οι εγγεγραµµένοι στον κατάλογο των προς αρχιερατείαν εκλογίµων (περίπου 350 κληρικοί). Ο κατάλογος αυτός δεν δίνεται στη δηµοσιότητα, παρά μόνο δηµοσιεύονται κάθε φορά τα ονόµατα όσων γράφονται για πρώτη φορά, προκειµένου να υποβληθούν τυχόν ενστάσεις κατά της εκλογής τους. Η δηµοσίευση γίνεται στο περιοδικό «ΕΚΚΛΗΣΙΑ» που είναι το επίσηµο ∆ελτίο της Εκκλησίας της Ελλάδας.
Υποψήφιοι είναι επίσης οι σχολάζοντες Μητροπολίτες, οι Τιτουλάριοι Μητροπολίτες, οι Βοηθοί Επίσκοποι και οι Τιτουλάριοι Επίσκοποι της Εκκλησίας της Ελλάδας, καθώς και όσοι από τους εν ενεργεία Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδας έχουν συµπληρώσει πενταετία από την εκλογή τους ή δεν έχουν µετατεθεί ξανά. Για να µετατεθεί όµως ένας Μητροπολίτης σε άλλη Μητρόπολη πρέπει να λάβει πλειοψηφία των 2/3 της Ιεραρχίας, ενώ για τις Μητροπόλεις των «Νέων Χωρών» που παραχωρήθηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο «επιτροπικώς» και «άχρι καιρού» στην Εκκλησία της Ελλάδας, όπως η Μητρόπολη Ιωαννίνων, υπάρχει και ένας επιπλεόν περιορισμός.
Στις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών δεν επιτρέπεται το «µεταθετό», κάτι που δεν έχει τηρηθεί όμως στο παρελθόν, µε χαρακτηριστικότερο παράδειγµα τη µετάθεση του Θεσσαλονίκης Άνθιµου από την Αλεξανδρούπολη, κατά την περίοδο της σύγκρουσης µεταξύ Βαρθολοµαίου – Χριστόδουλου. Βέβαια, αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά και δύσκολα η Ιερά Σύνοδος θα μπει σε τροχιά σύγκρουσης με το Φανάρι.
Εκλέκτορες είναι το σύνολο των µελών της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδας, δηλαδή ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και οι εν ενεργεία Μητροπολίτες.
Για τις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών, σύµφωνα µε τους όρους της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξης του 1928 που επικύρωσε η Ελληνική Πολιτεία µε το Ν. 3615/1928 ο κατάλογος των προς αρχιερατείαν εκλογίµων πρέπει να αποστέλλεται προς έγκριση στον Οικουµενικό Πατριάρχη, ο οποίος δικαιούται να υποδείξει υποψήφιους.
Όλες οι φάσεις της διαδικασίας γίνονται µε µυστική ψηφοφορία. Στην πραγµατικότητα όµως η µυστικότητα δεν διασφαλίζεται, καθώς δεν υπάρχουν έντυπα ψηφοδέλτια αλλά οι Ιεράρχες αναγράφουν χειρόγραφα στο ψηφοδέλτιο το όνοµα ή τα ονόµατα της προτίµησής τους. Σύµφωνα µε τον Καταστατικό Χάρτη στην αρχή της συνεδρίασης οι Ιεράρχες θα αποφασίσουν αν η πλήρωση της Μητρόπολης Ιωαννίνων θα γίνει «δια καταστάσεως» δηλαδή µε τη µετάθεση κάποιου από τους Μητροπολίτες που έχουν αυτό το δικαίωµα. Για να ισχύσει όµως το «µεταθετό» θα πρέπει υπέρ της διαδικασίας αυτής να ψηφίσουν τα 2/3 των παρόντων µελών της Ιεραρχίας και φυσικά να παρακαμφθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αν συµβεί κάτι τέτοιο τότε η Ιεραρχία σε µία και µοναδική ψηφοφορία θα εκλέξει έναν από τους Μητροπολίτες που δικαιούνται. Και σ’ αυτή την ψηφοφορία απαιτείται πλειοψηφία των 2/3 των παρόντων. Αν δεν επιτευχθεί αυτή η πλειοψηφία από κανένα Μητροπολίτη στην πρώτη ψηφοφορία (το ίδιο θα συµβεί αν δεν υπάρξει ανάλογη πλειοψηφία κατά την προκαταρκτική ψηφοφορία), τότε η πλήρωση του µητροπολιτικού θρόνου θα γίνει «δι εκλογής», όπως αποκαλείται η σχετική διαδικασία.
Αυτή η διαδικασία περιλαµβάνει δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση θα καταρτιστεί το «τριπρόσωπο». Συγκεκριµένα κάθε Μητροπολίτης θα αναγράψει στο ψηφοδέλτιό του τρία ονόµατα απ’ αυτούς που περιλαµβάνονται στον «κατάλογο των προς αρχιερατείαν εκλογίµων» ή ανήκουν στους σχολάζοντες Μητροπολίτες ή τους Τιτουλάριους και βοηθούς Επισκόπους και Μητροπολίτες. Οι τρεις υποψήφιοι που θα λάβουν τις περισσότερες ψήφους θα αποτελέσουν το τριπρόσωπο και θα συµµετάσχουν στη δεύτερη φάση. Σ’ αυτή τη δεύτερη φάση, µεταξύ των τριών, θα εκλεγεί όποιος συγκεντρώσει τη σχετική πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας, αν αυτοί που θα ισοψηφίσουν έχουν διαφορετικό βαθµό (επίσκοπος, πρεσβύτερος, διάκονος) θα εκλεγεί όποιος έχει µεγαλύτερο βαθµό. Αν έχουν τον ίδιο βαθµό θα εκλεγεί όποιος έχει τα πρεσβεία αρχιεροσύνης ή ιεροσύνης (αρχαιότερος ως προς την αντίστοιχη ηµεροµηνία χειροτονίας).
