Mε αφορμή πρόσφατο άρθρο – αφιέρωμα της εφημερίδος «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ» (Φύλλο 11-4-2015), με τίτλο: «ΑΠΟΚΡΥΦΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ» η Ι.Μ.Πειραιώς εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία κάνει λόγο για την αναβίωση μιας περίεργης «αρχαιολατρίας».
Αναλυτικά η ανακοίνωση της Ι.Μ. Πειραιώς:
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουμε στη χώρα μας την αναβίωση μιας περίεργης «αρχαιολατρίας», η οποία γρήγορα εξελίχτηκε σε «τρόπο ζωής» για πολλούς ανθρώπους. Πρόκειται για το κίνημα εκείνο που έχει ως στόχο να κάνει γνωστό τους νεοέλληνες «τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, σε όλες του τις πτυχές και τις εκφάνσεις», έναν πολιτισμό, τον οποίο κάποιοι, κατ’ αυτούς «τον κρατούσαν στην αφάνεια, για ευνόητους λόγους». Θεωρούν ότι «τώρα ήρθε ο καιρός που μπορεί να αναδειχτεί αυτός ο πολιτισμός, να μας βοηθήσει να βγούμε από τα σύγχρονα αδιέξοδα και να ξαναγίνει ο Ελληνισμός κυρίαρχος του κόσμου, όπως στο παρελθόν».
Ως κυρίαρχο «πολιτισμικό στοιχείο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού» θεωρούν την αρχαιοελληνική παγανιστική θρησκεία των προγόνων μας, η οποία «είναι παρεξηγημένη και κατασυκοφαντημένη» και η οποία «αξίζει να βρει τη θέση της στη σύγχρονη κοινωνία»! Φυσικά, για τις περισσότερες ομάδες του χώρου, η «δύναμη» που αντιστρατεύεται τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό είναι ο «σκοταδιστικός» Χριστιανισμός και η «αντιδραστική» Εκκλησία, η οποία είναι για τους «αρχαιολάτρες» κάτι σαν «στρατός κατοχής» στην Ελλάδα! Η πολεμική κατά της Εκκλησίας μας είναι πραγματικά απερίγραπτη. Μέσα από τον οχετό των ύβρεων, των απειλών, των ιστορικών παραχαράξεων και των συκοφαντιών, του γραπτού και προφορικού λόγου των «αρχαιολατρών», διαφαίνεται μια προσπάθεια ενός νέου διχασμού των Ελλήνων πολιτών σε «Χριστιανούς» και «Εθνικούς». Οι μεν πρώτοι να μην χαρακτηρίζονται «γνήσιοι Έλληνες», σε αντίθεση με τους δεύτερους, οι οποίοι αποτελούν τους «γνησίους Έλληνες»! Για του λόγου του αληθές, όλα αυτά είναι καταγραμμένα σε κείμενα του «χώρου», στις εκδόσεις τους και σε άρθρα των ιστοσελίδων τους.
Εκτός από τους φανατικούς του «χώρου», οι οποίοι αποζητούν ακόμη και την φυσική μας εξόντωση, υπάρχουν και οι μετριοπαθείς, οι οποίοι δεν «βλέπουν» «αντίθεση», μεταξύ Ελληνισμού και Χριστιανισμού, αλλά «σύνθεση», η οποία χρήζει διευκρινήσεων. Υποστηρίζουν πως ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός, και ιδιαίτερα η αρχαιοελληνική θρησκεία, εκφράζουν ουσιαστικά τις χριστιανικές αλήθειες. Γι’ αυτό πασχίζουν να προβάλλουν αυτή την δήθεν «χριστιανικότητα» του αρχαιοελληνικού προχριστιανικού παρελθόντος. Πρόκειται στην ουσία για πρόσωπα και ομάδες, οι οποίοι, ενώ δεν θέλουν να εγκαταλείψουν την Εκκλησία, θέλουν να «βλέπουν με άλλο μάτι» το «αρχαιοελληνικό κλέος», διαφορετικό από εκείνο που απέδειξε η επιστήμη της ιστορίας.
Αφορμή για την παρούσα ανακοίνωσή μας πήραμε από πρόσφατο άρθρο – αφιέρωμα της εφημερίδος «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ» (Φύλλο 11-4-2015), με τίτλο: «ΑΠΟΚΡΥΦΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ», με συντάκτη κάποιον ανώνυμο «Ειδικό Συνεργάτη της». Στο εν λόγω άρθρο – αφιέρωμα επιχειρήθηκε να αποδειχτεί, πως τα λεγόμενα «Ελευσίνια Μυστήρια» της Αρχαίας Ελλάδος, ήταν στην ουσία «χριστιανικά», ότι πρέσβευαν και εξέφραζαν ίδιες με τον Χριστιανισμό υψηλές αλήθειες. Χαρακτηριστικοί είναι οι επί μέρους τίτλοι του αφιερώματος: «Το Τελεστήριο της Ελευσίνας: Ο “Ναός της Αναστάσεως της αρχαίας Ελλάδας”». «Το μυστήριο του θανάτου και οι Έλληνες», «Ο Μονοθεϊσμός των Ελευσινίων Μυστηρίων». Διαβάζουμε χαρακτηριστικά: «Τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν η σημαντικότερη θρησκευτική τελετουργία του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Σε αυτήν αποκαλύπτονταν αλήθειες που σχετίζονταν με τη δημιουργία του ανθρώπου, τη θεϊκή καταγωγή του, τους ανώτερους πνευματικούς σκοπούς της ύπαρξής του, την αγγελική φύση των Ολυμπίων θεών, αλλά και την ύπαρξη ενός παναγάθου, παντεπόπτη και πάνσοφου Δημιουργού. Ο διαπρεπής καθηγητής φιλολογίας και φιλοσοφίας Νικόλαος Φωτιάδης, αντιπρόεδρος των Ελλήνων φιλολόγων της Κωνσταντινούπολης, τη δεκαετία του 1890, θεωρούσε ότι οι θρησκευτικές αλήθειες που διδάσκονταν στα Ελευσίνια Μυστήρια λειτουργούσαν ως ένας προπομπός της χριστιανικής πίστης.
“Η αληθινή θρησκεία των αρχαίων ημών προγόνων” γράφει ο καθηγητής Φωτιάδης, “δεν ήταν, όπως κοινώς πιστεύεται, ο πολυθεϊσμός και η ειδωλολατρία, αλλά ήταν μια θρησκεία υψηλή και πνευματική, η οποία εδίδασκε από αρχαιοτάτων χρόνων εις τα Ελευσίνια Μυστήρια, η θρησκευτική διδασκαλία των οποίων προπαρασκεύασε το ελληνικό έθνος εις το να παραδεχθεί ευχερέστερα την χριστιανική πίστη”».
«Το τελεστήριο της Ελευσίνας ήταν ο Ναός της Αναστάσεως και η Αγιά Σοφιά της αρχαίας Ελλάδος και τα μυστήρια της Δήμητρας ήταν μια μυσταγωγία φωτός, που είχε πολλά κοινά στοιχεία με την σημερινή μυσταγωγία του Αγίου Φωτός που τελείται το Μεγάλο Σάββατο στον Τάφο του Χριστού!». Αναφέρεται στο άρθρο επίσης πως οι τελετουργίες των Ελευσινίων Μυστηρίων «ήταν σε μεγάλο βαθμό μια μελέτη θανάτου … Ο φυσικός θάνατος σήμαινε την απαρχή μια νέας ζωής και η συμμετροχή στα μυστήρια της Δήμητρας συνδεόταν με την εξασφάλιση μια καλότυχης μεταθανάτιας ζωής». Ακόμα «Το απόρρητον των Ελευσινίων Μυστηρίων ωφείλετο εις το αποκαλυπτόμενον δόγμα του Ενός και μόνου Θεού, το οποίο δόγμα δεν έπρεπε να περιέλθει εις γνώσιν του αμαθούς όχλου που πίστευε εις την πολυθεΐαν»!
Επί αυτών θέλουμε να παρατηρήσουμε ότι ο ανώνυμος «Ειδικός Συνεργάτης» και συντάκτης του αφιερώματος ανήκει προφανώς στην κατηγορία των «αρχαιολατρών», οι οποίοι θεωρούν τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό ως «προπομπό» του Χριστιανισμού, Που όμως στην προσπάθειά τους να τον εξωραΐσουν και να τον παρουσιάσουν ως «ταυτόσημο» με την χριστιανική πίστη, φτάνουν σε υπερβολές, σε αυθαίρετα συμπεράσματα και σε ιστορικές ανακρίβειες.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, κυρίως οι μεγάλοι Απολογητές των πρωτοχριστιανικών χρόνων διείδαν και περιέγραψαν με σαφήνεια την προετοιμασία του κόσμου για την εν Χριστώ σωτηρία και από τους μη Ιουδαίους, εθνικούς. Ο Θεός μέσα στο προαιώνιο σχέδιό Του για την απολύτρωση του ανθρωπίνου γένους από τα δεσμά της αμαρτίας και της φθοράς, έδρασε και μέσω των ευρισκομένων στο σκοτάδι της πλάνης ειδωλολατρών. Φώτισε σπουδαίες προσωπικότητες ώστε να διατυπώσουν υψηλές πνευματικές και ηθικές ιδέες, ώστε μέσω αυτών να διεγερθεί στις ψυχές των ανθρώπων η επιθυμία της σωτηρίας και της απολυτρώσεως. Πρόκειται για τον περίφημο «Σπερματικό Λόγο», ο οποίος προετοίμασε όντως τα έθνη να δεχτούν τη εν Χριστώ σωτηρία.
Ανάμεσα στα έθνη, ξεχωριστό ρόλο διαδραμάτισε ο Ελληνισμός, ο οποίος αν και από άποψη θρησκευτική βρισκόταν σε οικτρή πλάνη, εν τούτοις ανάδειξε μεγάλες προσωπικότητες, οι οποίες άνοιξαν χαραμάδες φωτός στις σκοτισμένες ψυχές των προγόνων μας. Μάλιστα ο άγιος Ιουστίνος ο Φιλόσοφος και Μάρτυρας (+ 165) είχε πει πως: «Οι μετά λόγου βιώσαντες χριστιανοί εισί, κάν άθεοι ενομίσθησαν, οίον εν Έλλησι μέν Σωκράτης καί Ηράκλειτος καί οι όμοιοι αυτοίς» (Ιουστ. Α΄ Απολ. α΄ 46,3, ΒΕΠΕΣ 3,186) πως «Ουχ αλλότρια εστί τα τού Πλάτωνος διδάγματα τού Χριστού, όσα ουν παρά πάσι καλώς είρηται, ημών των Χριστιανών εστί» (Ιουστ. Β΄ Απολ. 13,2-4, ΒΕΠΕΣ 3,207)! Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (+212) επίσης μίλησε περί «ειδικής αποκαλύψεως» από το Θεό στους αρχαίους Έλληνες σοφούς (Προτρεπτ. VI, ΒΕΠΕΣ 7,52)! Δεν είναι βεβαίως τυχαίο που ο Χριστός διαβεβαίωσε, όταν ήθελαν να τον δουν κάποιοι Έλληνες, ότι «ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο Υιός του Ανθρώπου» (Ιωάν.12,20) και λίγο πριν το Πάθος Του προείπε πως, θα αρθεί η βασιλεία του Θεού από τους αχάριστους ομοφύλους Του Ιουδαίους και «δοθήσεται έθνει (σ.σ. σε έθνος) ποιούντι τους καρπούς αυτής» (Ματθ.21,43). Το έθνος αυτό δεν είναι άλλο, από το Ελληνικό, αφού, δεν είναι τυχαίο, ότι η νέα πίστη θεμελιώθηκε και ανδρώθηκε στον ελληνικό χώρο, όπου δοξάστηκε και δοξάζεται δια της Ορθοδόξου πίστεως, ο Θεός.
Θεωρούμε όμως, άκρως αυθαίρετα, τα όσα υποστηρίζει ο συντάκτης του άρθρου για τα Ελευσίνια Μυστήρια. Κι αυτό διότι ο αυστηρός μυστικισμός και το απόρρητο των τελετών, με την ποινή του θανάτου, δεν μας άφησαν σχεδόν καμιά μαρτυρία για τις τελετουργίες και τα διδάγματά τους. Εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι τα «μυστήρια» στην αρχαία Ελλάδα ήταν μια προσπάθεια των αενάως ζητητών της αλήθειας σοβαρών προγόνων μας να απαγκιστρωθούν από την χυδαία ειδωλολατρική θρησκεία και την απόκτηση κάποιας πνευματικότητας, η οποία απουσίαζε από την λαϊκή θρησκευτικότητα. Αν κάποτε αποδειχτεί ότι τα Ελευσίνια Μυστήρια όντως δίδασκαν υψηλές πνευματικές και ηθικές έννοιες, και κύρια δίδασκαν την μονοθεΐα, θα μας χαροποιήσει ιδιαίτερα.
Όμως θεωρούμε ότι τέτοια δημοσιεύματα, με περιρρέουσες ιδέες σαν και τις παραπάνω ελλοχεύουν τον κίνδυνο να σπείρουν αμφιβολίες στους πιστούς μας, ότι δήθεν οι χριστιανικές ιδέες προϋπήρχαν στον Ελληνισμό και πως ο Ελληνισμός προηγείται του Χριστιανισμού. Να σπείρουν «ζιζάνια» θρησκευτικού συγκρητισμού, πως σωτηρία επαγγέλονταν και πετύχαιναν και τα «μυστήρια» της αρχαιοελληνικής θρησκείας.
Με ένα λόγο, τέτοια δημοσιεύματα μπορούν να αμβλύνουν την χριστιανική μας πίστη, «ουκ έστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία· ουδέ γαρ όνομα έστιν έτερον από τον ουρανόν, δεδομένον εν ανθρώποις εν ω δει σωθήναι ημάς» (Πραξ.4,12), εκτός από το «υπέρ πάν όνομα» (Φιλ.2,9), του Σωτήρα και Λυτρωτή μας Χριστού. Εάν ο Ελληνισμός, η αρχαία θρησκεία και τα «μυστήριά» της, μπορούσαν να σώσουν τον κόσμο, δεν θα ήταν απαραίτητο να σαρκωθεί ο Υιός του Θεού. Ο απόστολος Παύλος μας λέει ξεκάθαρα πως οι σοφοί δε μπόρεσαν να ανακαλύψουν δια της «σοφίας τον Θεόν» (Α΄Κορ.1,20), πολλώ δε μάλλον να προσφέρουν σωτηρία και λύτρωση.
Κλείνοντας την ανακοίνωσή μας αυτή, θέλουμε να τονίσουμε πως η αγάπη μας για την διαχρονική Ελλάδα μας (και όχι μόνον την αρχαία) είναι δεδομένη και δε τη χαρίζουμε σε κανέναν αρχαιολάγνο «αρχαιολάτρη». Παράλληλα καμαρώνουμε για τον διαχρονικό μας όντως μεγάλο πολιτισμό, ο οποίος έδωσε πολλά στον παγκόσμιο πολιτισμό και έγινε προπομπός (ως ένα βαθμό) του Χριστιανισμού. Αλλά περισσότερο απ’ όλα ευλογούμε και δοξολογούμε τον αληθινό Τριαδικό μας Θεό, «τω ικανώσαντι ημάς εις την μερίδα του κλήρου των αγίων εν τω φωτί, ος ερρύσατο ημάς εκ της εξουσίας του σκότους και μετέστησεν εις την βασιλείαν του υιού της αγάπης αυτού, εν ω έχομεν την απολύτρωσιν, την άφεσιν των αμαρτιών» (Κολ.1,12-14)!
