Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εορταστική εκδήλωση προς τιμήν των Τριών Ιεραρχών, που συνδιοργάνωσε το Εκκλησιαστικό Λύκειο – Γυμνάσιο Λαμίας και η Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδος, την Τετάρτη 27 Ιανουαρίου το απόγευμα, στο Αμφιθέατρο του Πνευματικού – Διοικητικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως, στη Λαμία.
Το μεγάλο αμφιθέατρο αντήχησε από τους ύμνους που έψαλλε η χορωδία του Εκκλησιαστικού Σχολείου υπό τη διεύθυνση της Καθηγήτριας Μουσικής κας Βασιλικής Γούση. Εκτός των ύμνων, οι μαθητές του Σχολείου παρουσίασαν το βίο και το έργο των Τριών Ιεραρχών μέσα από κείμενα και τραγούδια. Την όλη εκδήλωση παρουσίασε ο φιλόλογος κ. Χρήστος Καλατζής και χαιρέτησε ο Διευθυντής κ. Ιωάννης Ζαχαράκης. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμ. π. Χρυσόστομος Τσουκαλαδέλης, εκπαιδευτικός του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου – Γυμνασίου Λαμίας, ο οποίος αναφέρθηκε στην προσφορά των Τριών Ιεραρχών.
Την εκδήλωση έκλεισε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Νικόλαος, ο οποίος συνεχάρη δια θερμών λόγων τον π. Χρυσόστομο για την εμπνευσμένη και γεμάτη μηνύματα ομιλία του και εξήρε την φιλότιμη προσπάθεια εκπαιδευτικών και μαθητών και εν γένει το μακροχρόνιο έργο και την αδιάλειπτη προσφορά της Σχολής. Προς όλους ετόνισε ότι πρέπει πάση θυσία να κρατήσουμε το Εκκλησιαστικό Σχολείο Λαμίας, το οποίο έχει προσφέρει και συνεχίζει να προσφέρει στην Εκκλησία και την κοινωνία άξια και ικανά στελέχη.
Την εκδήλωση ετίμησαν με την παρουσία τους ο Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαιδεύσεως Στερεάς Ελλάδος κ. Χρήστος Δημητρίου, ο Διευθυντής Β/θμιας Εκπαίδευσης Φθιώτιδος κ. Σπυρίδων Πιλιτζίδης, ο Σχολικός Σύμβουλος Μαθηματικών κ. Δημήτριος Σπαθάρας, ο Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής κ. Χρήστος Τσαδήμος, η τ. Βουλευτής κα Ελένη Μακρή, ο κ. Κωνσταντίνος Σταϊκούρας, ο πρόεδρος της συντονιστικής επιτροπής των ΑΝ.ΕΛ κ. Ανδρέας Κολοκυθάς, η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ν. Μαγνησίας κα Βίκυ Μακρή, ο τ. Σχολάρχης κ. Στυλιανός Μαστρογιάννης, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοικήσεως, των σωμάτων ασφαλείας και του στρατού, διευθυντές, υποδιευθυντές, εκπαιδευτικοί και μαθητές από τα Σχολεία της πόλεως, πολλοί απόφοιτοι, κληρικοί και πλήθος πιστών.
Ακολουθεί η ομιλία του π. Χρυσοστόμου:
Λόγος στους Τρεις Ιεράρχες
Αρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου Τσουκαλαδέλη
Θεολόγου – Καθηγητή
«Παιδεία εστί ου τας υδρίας πληρώσαι,
αλλά ανάψαι ψυχάς»
Παιδεία, δηλαδή, δεν είναι το γέμισμα άδειων δοχείων, αλλά το άναμμα ψυχών, λέει ο Πλάτων
Όμως σήμερα,
Σεβασμιώτατε Πάτερ και Δέσποτα,
εντιμότατοι άρχοντες,
σεβαστοί πατέρες,
εκλεκτοί συνάδελφοι και αγαπητά μας παιδιά.
Σήμερα η παιδεία εγκατέλειψε την αθάνατη ψυχή του παιδιού. Αδιαφορεί για την καλλιέργειά του την εσωτερική και στρέφεται μονόπλευρα στον εγκέφαλό του.
Γέμισε τα κεφάλια των παιδιών με γνώσεις και άφησε πίσω της σβησμένες τις αθάνατες ψυχές.
Ειν‘ αλήθεια, πως στον τόπο μας, που γέμισε διπλωματούχους, χάθηκαν οι πνευματικοί άνθρωποι. Λησμόνησε η πραγματική παιδεία τον σκοπό της. Λησμόνησε, ότι για την προκοπή της κοινωνίας, ανάγκη έχουμε πρώτα από πνευματικούς κι ύστερα από τεχνικούς ανθρώπους. Στην εποχή του αυτοματισμού δε χωρούν πνευματικοί άνθρωποι αλλά μόνο ρομπότ περισσεύον. Το αποτέλεσμα;
Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται πλέον σαν μηχανή.
Αναρωτιέται τότε κανείς: Έγινε ο άνθρωπος για την παιδεία η η παιδεία για τον άνθρωπο;
Οι μεγάλοι Πατέρες όμως, που τόσο ράθυμα και υποκριτικά θα τιμήσει σε λίγες μέρες η δημόσια εκπαίδευση, παίρνουν θέση και απαντούν πριν από πολλούς αιώνες.
Πνευματικός άνθρωπος δεν είναι εκείνος
•που έχει πολλές και ωραίες ιδέες,
•που παρακολουθεί σύγχρονες καλλιτεχνικές κινήσεις,
•που ζητά την επιτυχία στο εμπόριο,
•την καταξίωση στην πομπώδη ρητορεία, των … (εντός εισαγωγικών), μορφωτικών εκπομπών της τηλεόρασης,
•στη μουσική, στη μόδα και αλλού… !
Πνευματικός άνθρωπος για τους Πατέρες, που τιμάμε σήμερα, είναι εκείνος ο άνθρωπος, που έχει απαλλαγεί από τα πάθη του, και μέσ’ απ’ την άσκηση και την προσευχή έφτασε στην κατά χάρη θέωση. Με άλλα λόγια δεν ζει πια, για τον εαυτό του, αλλά για την αγάπη του Θεού και των άλλων πλασμάτων πάνω στη Γη.
Ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος κι ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, πριν δώσουν και πριν δοθούν στον κόσμο, ήρθαν στην έρημο. Αντιμέτωποι με τον ίδιο τους τον εαυτό. Πάλεψαν, μάτωσαν, ίδρωσαν για να νικήσουν μέσα τους κάθε ιδιοτέλεια και αδυναμία. Κι ήρθαν στον κόσμο, όχι ως αυτόκλητοι σωτήρες, μα γιατί ο ίδιος ο κόσμος ήρθε κοντά τους. Γιατί ο ίδιος ο κόσμος ζήτησε τα φώτα και τη βοήθειά τους… !
Βέβαια κι ο δικός μας κόσμος έχει πολλά κοινά σημεία με εκείνον των τριών Ιεραρχών. Προβλήματα οικονομικά, κοινωνικά, συγκρούσεις, αδιέξοδα, διακρίσεις, εξεγέρσεις βασανίζουν και ταλαιπωρούν τον σύγχρονο άνθρωπο.
Το ερώτημα όμως είναι: Θέλει ο σύγχρονος Έλληνας και μάλιστα ο άνθρωπος των γραμμάτων και της παιδείας τη βοήθεια των Τριών Ιεραρχών;
Αν ναι, πως εξηγείται η ολοκληρωτική άγνοια και απαξίωση, που υπάρχει σήμερα γι’ αυτούς, στην πατρίδα μας;
Πως εξηγείται σε γλωσσικό μάθημα, που συστήνει τον άνθρωπο ως πνευματικό και ηθικό ον, να μη συναντά ο μαθητής, ούτε ένα κείμενο των Τριών Ιεραρχών; Και να σκεφτεί κανείς, πως ποτέ κι από κανέναν, δεν αμφισβητήθηκε η οικουμενικότητα των Τριών αυτών διδασκάλων.
Όταν μπήκαμε στην Ε.Ο.Κ. το 1981 η Γαλλική εφημερίδα «Λε Μοντ» έγραψε: «Καλωσορίζουμε στην Ευρώπη, τη χώρα της Φιλοκαλίας. Τη χώρα του Βασιλείου, του Γρηγορίου και του Χρυσοστόμου.»
Στη Δύση, που τόσο θαυμάζουμε και ζηλεύουμε, λίγα μόλις χρόνια μετά το θάνατό των Τριών Πατέρων, τα έργα τους μεταφράζονται πρώτα στα λατινικά και σιγά σιγά σ’ όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες.
Γιατροί, κοινωνιολόγοι, παιδαγωγοί, φιλόσοφοι, ψυχολόγοι, θεολόγοι, μελέτησαν και μέχρι σήμερα μελετούν, τα συγγράμματα των μεγάλων αυτών ανδρών.
Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε, ότι τα έργα του Μεγάλου Βασιλείου άρχισαν να διδάσκονται στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων τον 16ο αιώνα. Το δε πόνημά του: «Προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων…» απέκτησε τόσους θαυμαστές στη Δύση, που μέσα σε 50 χρόνια (1449-1500) γνώρισε 20 εκδόσεις. Τα Άπαντά του, έχουν εκδοθεί στα Γερμανικά από το 1776.
Βέβαια, οι Τρεις Πατέρες δεν χρησιμοποίησαν την επιστημονική τους κατάρτιση για την ατομική τους προβολή, αλλά ως προσφορά στον οικουμενικό συνάνθρωπο.
Έζησαν και οι τρεις κατά τον ταραχώδη τέταρτο αιώνα.
Σε μια εποχή δηλαδή, που η Αυτοκρατορία δεν είχε αποβάλει ακόμη, ούτε τον ρωμαϊκό ούτε τον οικουμενικό της χαρακτήρα. Σε μια εποχή, κατά την οποία και η νέα πίστη, (η χριστιανική), δεν είχε εδραιωθεί, έτσι ώστε να αντιμετωπίζει τα εσωτερικά της προβλήματα. Σ’ αυτή την εποχή ζουν και μεγαλουργούν οι τρεις πραγματικοί γίγαντες του πνεύματος.
Για τον Βασίλειο – εμπνευστή και δημιουργό της περίφημης Βασιλειάδας – ιδανική μορφή κοινωνικής συμβίωσης είναι εκείνη από την οποία έχει εξοριστεί η ατομική ιδιοκτησία. Η χρήση των υλικών αγαθών πρέπει να αποβλέπει στην κάλυψη των πραγματικών και όχι των ψεύτικων αναγκών.
Αποφασιστικός και δυναμικός αψηφά κι αυτόν τον αυτοκράτορα Ουάλη. Αρνείται τη φιλία, που εκείνος του προσφέρει, επειδή του ζητά να προδώσει την πίστη του.
«Την βασιλέως φιλίαν, διακηρύττει, μέγα μεν ηγούμαι μετ’ ευσεβείας, άνευ δε ταύτης, ολεθρίαν αποκαλώ».
Και στον έπαρχο Μόδεστο, που τον απειλεί για τις ορθόδοξες αντιλήψεις του, με παρρησία του απαντά.
«Αρπαγή περιουσίας, δεν φοβούμαι, γιατί δεν έχω άλλο από λίγα ενδύματα και βιβλία. Εξορία δεν γνωρίζω, αφού σ’ αυτόν τον κόσμο είμαι κάτοικος προσωρινός. Μαρτύρια δεν μπορούν να επιβληθούν στο ασθενικό μου κορμί, γιατί θα καταρρεύσει με το πρώτο χτύπημα! Όσο για τον θάνατο, αυτός θα με ενώσει με τον Θεό και θα εκπληρώσει τις ευχές μου».
Ο Γρηγόριος από την άλλη, φύση ευαίσθητη και θεωρητική, ξεχωρίζει για την θεολογική του κατάρτιση και κατακτά τον υψηλό τίτλο του Θεολόγου στην προσπάθειά του να αποδείξει στους αιρετικούς τη θεότητα του Λόγου.
Η εκλογή και η ανάδειξή του σε Πατριάρχη Κων ) πόλεως λαμπρύνει τον θρόνο της Βασιλεύουσας, τον οποίον όμως και δεν διστάζει να εγκαταλείψει, όταν διάφορες αντιδράσεις γίνουν αφορμή αναταραχών στην Εκκλησία.
«Αν, είπε στους συνοδικούς Επισκόπους, εγώ είμαι η αιτία των μεταξύ σας διαφωνιών, δεν είμαι πιο σεβαστός από τον Ιωνά. Ρίξτε με στην θάλασσα και θα πάψει η τρικυμία των ταραχών. Δέχομαι να πάθω ο,τιδήποτε, αν και αθώος, για την δική σας ομόνοια».
Ο Ιωάννης, τέλος, βλαστός ονομαστής οικογένειας από την Αντιόχεια μαθητεύει κοντά στον φημισμένο, ρητοροδιδάσκαλο Λιβάνιο και εντρυφά στα ιερά γράμματα της Θεολογίας με τις παραινέσεις της ενάρετης μητέρας του Ανθούσας. Εγκαταλείπει το επάγγελμά του, βαπτίζεται και αποσύρεται στην έρημο για μελέτη και προσευχή.
Σύντομα και χωρίς τη θέλησή του αναδεικνύεται Πατριάρχης Κων ) πόλεως. Και τότε ολόκληρη η ζωή του γίνεται ένας διαρκής αγώνας για την φτωχολογιά, την ειρήνη και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ο λόγος του, ιδιαίτερα σκληρός για την τάξη των πλουσίων και των ισχυρών, γίνεται αιτία να πεθάνει από εξάντληση στην εξορία στα βάθη της Αρμενίας.
Λέγει χαρακτηριστικά ο Θεοδώρητος Κύρου:
«Αρπάζεταί τις υπό της εξουσίας; Συνήγορος ο θείος πατήρ. Λιμός ενοχλεί; Ο συνήγορος γίνεται τροφεύς. Νοσεί τις; Ο τροφεύς μεταβάλλεται εις ιατρόν. Πενθεί; Γίνεται παρηγορία. Είναι ξένος; Ο Επίσκοπος θα φροντίση δι’ αυτόν».
Στο σημείο αυτό, φίλες και φίλοι, θα λέγαμε, ότι εκείνο που εντυπωσιάζει περισσότερο από την πολυτάραχη ζωή των Τριών Ιεραρχών, είναι η πνευματική τους συγκρότηση και το ηθικό τους μεγαλείο.
Σοβαροί μελετητές των τότε γνωστών επιστημών, διακρίνονται στην διατύπωση των δογμάτων της πίστεως με απαράμιλλη διαλεκτική δύναμη, που φανερώνει ευφυΐα και παίδευση υψηλής στάθμης.
Βαθυστόχαστοι συγγραφείς και ακατάβλητοι πολεμιστές στον διμέτωπο αγώνα κατά της παλιάς πίστης και των αιρέσεων, προσοικειώνονται την ελληνική φιλοσοφία και διατυπώνουν μέσ’ απ’ αυτήν τις αλήθειες της νέας πίστης.
Και οι Τρεις ζητούν από τους χριστιανούς της εποχής εκείνης, να ανακαλύψουν την αυθεντική θρησκευτικότητα, μακριά απο δεισιδαιμονίες, προλήψεις και φοβίες.
Ενδιαφέρονται για την ορθή ερμηνεία των Γραφών. Ο Χρυσόστομος μόνον, για να είναι ακριβής, στο έργο της βιβλικής ερμηνείας, κάνει 7.000 παραπομπές στην Παλαιά και 11.000 στην Καινή Διαθήκη.
Και οι Τρεις τονίζουν την αξία της αρχαίας Ελληνικής παιδείας.
Ο Βασίλειος συνιστά και βρίσκει αναγκαία την μελέτη των αρχαίων ελληνικών συγγραμμάτων, για να ωφεληθούν οι νέοι. Με άλλα λόγια, και οι Τρεις θέλουν τους χριστιανούς νέους, με σκέψη κριτική κι αγωνιστές μέσα στην κοινωνία.
Οι κοινωνικές τους θέσεις είναι, τόσο σύγχρονες και ριζοσπαστικές, που νομίζει κανείς, πως έχουν γραφτεί μόλις τον τελευταίο αιώνα και μάλιστα κατά τα διαστήματα των μεγάλων κοινωνικών αλλαγών και επαναστάσεων.
Ο γνωστός σε όλους Εριχ Φρομ, στο βιβλίο του, «Να έχεις η να είσαι», προβάλλει τις απόψεις των Πατέρων για την κοινοκτημοσύνη και τις αξιολογεί θετικά. Για τους Τρεις Ιεράρχες το πρόβλημα της άνισης κατανομής των αγαθών, δεν αποδίδεται στο θέλημα του Θεού, ούτε σε φυσικές αιτίες, ούτε σε τυχαία γεγονότα, αλλά σε συγκεκριμένες παραβατικές ενέργειες, αυτών που κατέχουν την εξουσία και τον πλούτο.
«Οι κοινωνικές ανισότητες, δεν είναι θέλημα Θεού», λέει ο άγιος Γρηγόριος . «ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο ελεύθερο… Με την πτώση του κομματιάστηκε η αρχική ενότητα και ισοτιμία μεταξύ των ανθρώπων.
Οι θρασύτεροι με τη βοήθεια του νόμου, τον οποίο και κατέστησαν όργανό τους, επιβλήθηκαν στους ασθενέστερους και έτσι οι άνθρωποι χωρίστηκαν σε πλούσιους και φτωχούς . ελεύθερους και δούλους. Εμείς όμως, συνεχίζει, σαν χριστιανοί, οφείλουμε να αποβλέπουμε στην αρχική ενότητα και όχι στην κατοπινή διαίρεση. Στο νόμο του Θεού και όχι στο νόμο του δυνατού». (Περί φιλοπτωχίας PG 35, 892 Α-Β).
Και συμπληρώνει αλλού ο ίδιος: «Μην εκτείνεις τα χέρια σου στον ουρανό, αλλά στα χέρια των φτωχών. Αν απλώσεις τα χέρια σου στα χέρια των φτωχών, έπιασες την κορυφή του ουρανού».
Οι Τρεις Ιεράρχες, σεβαστοί μου πατέρες και καλοί μου συνάδελφοι, σε καμμιά περίπτωση, δεν συμβιβάζονται με την υποκρισία των βολεμένων χριστιανών:
«Ξέρω πολλούς χριστιανούς», λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, «που νηστεύουν και προσεύχονται, επιδεικνύοντας κάθε λογής αδάπανη ευλάβεια. Ενώ ούτε έναν οβολό δε δίνουν στους θλιβόμενους. Τι κέρδος λοιπόν έχουν απ’ αυτή την αρετή τους; Γι’ αυτούς η βασιλεία των ουρανών ήταν και θα ’ναι παντοτινά κλειστή».
Και αναρωτιέται αγανακτισμένος ο Βασίλειος: «Μέχρι πότε θα κυβερνά ο πλούτος, που είναι η αιτία του πολέμου; Και μέχρι πότε θα εξοπλίζονται οι άνθρωποι, μόνο και μόνο για να αποκτήσουν πλούτο; » (Ε.Π.Ε. 6, 312)
Και μη νομίσει κανείς, φίλοι μου, πως έχουν αλλάξει πολύ οι εποχές…! Η Διεθνής Αμνηστεία σε πρόσφατη έκθεσή της, (για το 2007), για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο, μας πληροφορεί, ότι 22 δισεκατομμύρια δολλάρια, δαπανώνται κατά μεσο όρο, κάθε χρόνο, για όπλα, από χώρες της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής.
Μ’ αυτά τα χρήματα, οι χώρες αυτές, θα μπορούσαν να μειώσουν την παιδική θνησιμότητα, κατά τα δύο τρίτα. Θα μπορούσαν ακόμη, να εξασφαλίσουν σε κάθε παιδί, μια θέση στο σχολείο. Κι όλ’ αυτά για τα επόμενα εννέα χρόνια.
Κι αναρωτιόμαστε μετά, μαζί με τον γνωστό σ’ όλους μας ποιητή, ποιος φταίει, ποιος φταίει, για το κακό το ριζικό μας.
Αναμασάμε εδώ και δεκαετίες τα ξυλοκέρατα μιας δήθεν προοδευτικής Δύσης. Μιας Δύσης που βρίσκεται στα όρια της ηθικής κατάπτωσης, της πνευματικής ένδειας και του νευρικού κλονισμού.
Δυστυχώς, δεν χωρούν στην κοινωνία μας οι Τρεις ιεράρχες σήμερα. Δυστυχώς, δεν χωρούν και στην παιδεία μας. Και δυστυχώς για μας..!
Γιατί, ποιόν άνθρωπο διαπλάθει το σχολείο σήμερα;
Που αποσκοπεί ο σχολικός πρωταθλητισμός των ακραίων επιδόσεων;
Σε τι βοηθά το δυνατότερα, ψηλότερα, γρηγορότερα; Σε τι βοηθούν φράσεις σαν κι αυτή: «Πρόσεξε! Τώρα κρίνεται το μέλλον σου». Κι ο μύθος της δωρεάν παιδείας, δεν ευτελίζεται καθημερινά στα ιδιαίτερα του αγοραίου «Τόσα δίνω, πόσα θες;»
Οι περιζήτητες σχολές, οι βάσεις των μορίων, τα επαγγέλματα υψηλής απορρόφησης, βρίσκονται στον αντίποδα του κόσμου των Τριών Πατέρων. Εκτός ύλης δηλαδή.
Η συμβιβασμένη κοινωνία μας, στόχο έχει την καλοπέραση, την αναρρίχηση, το ατομικό μας βόλεμα.
Κι όλ’ αυτά με κάθε τρόπο. Θεμιτό και αθέμιτο. Μη ξεχνάμε όμως, αν ο αγώνας για το δικό μου το ψωμί είναι ζήτημα υλικό, ο αγώνας για το ψωμί του διπλανού μου είναι ζήτημα πνευματικό.
Κι εμείς; Εμείς αντί να θρέφουμε αητούς και θαλασσοπούλια στα σχολειά μας σήμερα, που θα πετούν ψηλά, ταΐζουμε παπαγαλάκια σε χρυσό κλουβί..!
Ιδού λοιπόν, φίλοι μου, το πρόβλημα της παιδείας σήμερα.
Παιδεία σημαίνει μόρφωση. Και άρα μεταμόρφωση του ανθρώπου.
Παιδεία σημαίνει καλλιέργεια, ελπίδα, πίστη. Άρα φτιάχνει αγωνιστές.
Παιδεία σημαίνει «αγιότητος μετάληψις», όπως λέγει ο ιερός Χρυσόστομος. Άρα και θέωση του ανθρώπου.
Γιατί παιδεία είναι «το μόνον εν ημίν αθάνατον και θείον». (Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς, 46-125)
«Ο γαρ Θεός πλάττων τον άνθρωπον, λέγει ο Άγιος Γρηγόριος, ουκ εποίησεν αυτόν δούλον αλλ’ ελεύθερον».
Κι αυτό, συνάδελφοι, είναι το πολύτιμο τζιβαϊρικό μας, όπως λέει ο Μακρυγιάννης. Ο ανεκτίμητός μας θησαυρός: Να η μεγάλη αλήθεια. Η ελευθερία.
Με την παιδεία κερδίζεται η μεγάλη αρετή της ελευθερίας.
«Ου φύσει, αλλά μαθήσει, καλοί κάγαθοί γίνονται», οι μαθητές και οι άνθρωποι!
Κι αυτό πρωτίστως είναι έργο της καλής παιδείας και των καλών δασκάλων.
Να πλάσουν, δηλαδή, λεύτερους ανθρώπους.
Όχι σκλάβους σε ορατούς κι αόρατους εχθρούς.
Όχι προβάλλοντας λανθασμένα πρότυπα.
Όχι προωθώντας άκαιρες σεξουαλικότητες και πρόωρους ερωτισμούς.
Όχι αποϊεροποιώντας εδραίες αξίες, και τραυματίζοντας θανάσιμα τη γλώσσα μας.
Τη γλώσσα που μας έδωσαν ελληνική … στις αμμουδιές του Ομήρου.
Ο καλός δάσκαλος είναι Φως. Ο καλός δάσκαλος, κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, έχει πνεύμα μαθητείας και ταπείνωσης. Έχει συναίσθηση και των δικών του αδυναμιών. Γι’ αυτό γνωρίζει καλά, ότι η επιείκεια, είναι πιο δυνατή από τη βία (MG. 57,61).
Ο καλός δάσκαλος, σύμφωνα με τον ίδιο Ιεράρχη, αποφεύγει την ειρωνεία και την υποκρισία.
Είναι απλός, ειλικρινής, δημοκρατικός, απονήρευτος και φιλόστοργος. Ποτέ πιεστικός. Ποτέ φορτικός. Ποτέ ειρωνικός.
Ο καλός δάσκαλος εμπνέει, πείθει κι αγαπά (Μg. 57327).
Αλλά θα μου πείτε, πως το ζητούμενο στις μέρες μας δεν είναι να φτιάξουμε υπεύθυνους ανθρώπους, συγκροτημένους και λεύτερους.
Το ζητούμενο δυστυχώς στις μέρες μας είναι να φτιάξουμε τα εξαρτήματα μιας μηχανής για να λειτουργήσει άψογα η παγκοσμιοποιημένη αγορά.
Η για να το πούμε με τα λόγια του καθηγητή Χρήστου Γιανναρά, «Όσοι καταρτίζουν τα προγράμματα της παιδείας, δείχνουν, πως δεν νοιάζονται για την κατά κεφαλήν καλλιέργεια, αλλά για το κατά κεφαλήν εισόδημα».
Δηλαδή, υποτάσσουν την αγάπη στην αναγκαιότητα. Γι’ αυτό και αποτυγχάνουμε καθημερινά.
Το δόγμα στην παιδεία μας «να βγει η ύλη», βασανιζει ψυχές και σώματα. Μαθητές και δασκάλους. Γονείς και οικογένειες.
Ένας κόσμος απάνθρωπος, σκληρός, σχεδόν μεταλλικός, μέσα στα σχολειά μας, συμπεριφέρεται τόσο σπασμωδικά, που φαίνεται, να ’χει χάσει τον προσανατολισμό του.
Μα δεν ήταν αυτές οι αντιλήψεις των Τριών Ιεραρχών για την παιδεία.
Η διδασκαλία τους υπήρξε καρπός ολοκληρωμένης ψυχοσωματικής άσκησης. Αποτέλεσμα χάριτος και προσωπικού αγιασμού.
Διαφέρουν οι μεγάλοι Πατέρες και διδάσκαλοι από τους σύγχρονους δασκάλους, που όντας μερικές φορές νευρωτικοί, αγχώδεις και ανασφαλείς, μοιάζουν οι ίδιοι να μην έχουν βρει τον δρόμο τους.
Οι ξεχωριστοί και καλοί δάσκαλοι αναπαύουν, όπως λέμε στην Εκκλησία, τις ψυχές των μαθητών. Και λέγοντας «αναπαύουν», δεν εννοούμε βέβαια, ότι χαϊδεύουν αυτιά και συνειδήσεις. Το αντίθετο.
Αυτή η ανάπαυση σημαίνει ευσυνείδητη και ενεργό τοποθέτηση μπροστά στα καθημερινά μας προβλήματα. Γιατί μόνο με Χριστό κι αγώνα αναπαύεται η ψυχή και η συνείδηση του ανθρώπου.
«Ποιήσατε δικαιοσύνης όπλον, και μη θανάτου, την παίδευσιν», λέει ο Άγιος Γρηγόριος.
Και συνεχίζει: «Καθαρθήναι δει πρώτον, είτα καθάραι∙ σοφισθήναι και ούτω σοφίσαι∙ αγιασθήναι και αγιάσαι ∙ εγγίσαι Θεώ και προσαγαγείν άλλους∙ …» (Λόγος 3. 71. PG 35. 480 B).
Μ’ αυτό το πνεύμα, φίλες και φίλοι, τότε και σήμερα, δίνει η Εκκλησία μας τη μαρτυρία του Χριστού στον κόσμο. Μ’ αυτό το πνεύμα, τότε και σήμερα, οδηγεί κατά χιλιάδες μακρινούς λαούς στο Βάπτισμα. Στην Αφρική και στη Κορέα τώρα . στη Σερβία . στη Ρωσία . στη Βουλγαρία, κατά τους χρόνους τους βυζαντινούς παλιότερα.
Πολυπολιτισμικό το Βυζαντινό κράτος τότε, δεν άλλαξε την πίστη του χάρη των αλλοθρήσκων. Αντίθετα, έδωσε τον πολύτιμο θησαυρό του και σ’ άλλους λαούς της γης. Ομολογώντας Χριστό τους εξημέρωσε, τους αγίασε, τους εκχριστιάνισε.
Δεν σκέφτηκαν οι Βυζαντινοί, να εξοστρακίσουν, όπως εμείς σήμερα, την πίστη απ’ τη ζωή τους.
Γιατί, πως αλλιώς να εξηγήσεις την επιμονή μας να μετατρέπουμε σε άοσμα, άχρωμα και άγευστα, τα μαθήματα ζωής για τα παιδιά μας σήμερα; Πως αλλιώς να εξηγήσεις μαθήματα καρδιακά και λυτρωτικά, ντε και καλά, να τα κάνουμε ξηρές γνώσεις και πληροφορίες; Τι μας φοβίζει; Η σωτηρία των παιδιών μας;
Τελικά, είν’ ο γιαλός στραβός η στραβά αρμενίζουμε;
Είναι χριστιανική η παιδεία μας, η άχρηστη κι αντίχριστη;
Με τι πυξίδα;
Με ποιο όργανο πλοήγησης, ταξιδεύει το καράβι της παιδείας σήμερα;
Θέλει το Χριστό στο τιμόνι της;
Έχει έμπειρο καπετάνιο;
Έχει πλήρωμα ικανό;
Γιατί σίγουρα έχει επιβάτες. Και μάλιστα ο,τι πιο πολύτιμο διαθέτουμε. Τους μαθητές μας. Τους αυριανούς πολίτες της χώρας αυτής. Απ’ τους οποίους, όπως κι εσείς γράφετε, Σεβασμιώτατε, σε πρόσφατο άρθρο σας, περιμένουμε την ανόρθωση της χώρας.
Στο σημείο αυτό, φίλες και φίλοι, και περατώνοντας τη σημερινή μας ομιλία, θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε, πως ο λόγος αυτός δεν φιλοδοξεί να δώσει λύσεις στα πολλά και μακροχρόνια προβλήματα της παιδείας. Αυτό σίγουρα είναι δουλειά άλλων, πιο ικανών και περισσότερο ειδικών.
Όμως τα ερωτήματα που προηγήθηκαν, και απάντηση ζητούν και πολλούς από εμάς βασανίζουν. Οι λύσεις δεν πρέπει ν’ αργήσουν. Αφορούν αυτή την ίδια τη ζωή της νεολαίας μας. Η Εκκλησία και λύσεις και πείρα διαθέτει. Έχει βέβαια και λόγο. Και οφείλει να έχει. Η σιωπή και η ολιγωρία θα είναι καταστρεπτική για τους πολίτες και τη χώρα αυτή.
Ευχηθείτε, λοιπόν Σεβασμιώτατε, μέσ’ απ’ αυτό το εκκλησιαστικό, πνευματικό κέντρο, που ‘ναι έργο της δικής σας αγάπης για τα νειάτα του τόπου μας, ευχηθείτε να μην ολιγωρίσουμε, να βρούμε τις λύσεις που ζητάμε, και να δούμε την πατρίδα μας λουσμένη στη χάρη του Χριστού, δια πρεσβειών των Αγίων Μεγάλων Ιεραρχών και Οικουμενικών Διδασκάλων Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Αμήν.
Πηγές:
Γεωργίου (Αρχιμ. π. Χρυσοστόμου) Τσουκαλαδέλη. Πανηγυρική Ομιλία στους Τρεις Ιεράρχες. Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Λαμία, 30 Ιανουαρίου 1994.
Δημητρίου Ιω. Νατσιού, Τα Άθεα Γράμματα και η Παιδεία του Γένους, Έκδοση Ιερού Κοινοβίου Αγίου Νικοδήμου. Πεντάλοφος Παιονίας, 2015. ISBN: 978-618-81849-1-4.
Γιώργου Μάλφα, Τρεις Ιεράρχες και Σχολείο σήμερα. http://www.antifono.gr/portal/Κατηγορίες/Θεολογία-Θρησκειολογία/Άρθρα/1769-Τρεις-Ιεράρχες-και-σχολείο-σήμερα.html
Ἀνδρέα Ἀργυρόπουλου (Σχολικοῦ Συμβούλου Θεολόγων Περιφέρειας Βορείου Αἰγαίου). Τό ἐπαναστατικό μήνυμα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καὶ ἡ ἐποχή μας. Ὁμιλία πού ἐκφωνήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης, στα πλαίσια τῆς ἐκδήλωσης πού ὀργάνωσε ἡ Περιφερειακή Δ/νση Ἐκπαίδευσης Βορείου Αἰγαίου για την σχολική ἑορτή τῶν Τριῶν
Ἱεραρχῶν
-120x86.jpg)
){kind=link}