Η Ι.Μ. Γλυφάδας εξέδωσε ανακοίνωση για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο που αναμένεται να συγκληθεί το 2016, στην οποία θέτει ερωτήματα. Αναλυτικά:
Η προετοιμαζόμενη Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, η οποία αναμένεται να συγκληθεί το 2016, έχει χαρακτηρισθεί ως Πανορθόδοξη, αλλά κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να χαρακτηρισθεί Οικουμενική. Παρακάμπτοντας αυτή την υφιστάμενη διαφορά στη θεολογική θεώρηση, θα θέλαμε να θέσουμε κάποια ερωτήματα.
1. Η πρώτη καίρια ερώτηση είναι: πόσο σκόπιμη και αναγκαία είναι σήμερα η σύγκληση μιάς τέτοιας συνόδου; Ο Άγιος Ιουστίνος ο Πόποβιτς έγραφε το 1971, προς την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, μεταξύ άλλων, και τα εξής: «…Εις την Εκκλησίαν, διά την οποίαν ο Θεάνθρωπος είναι το παν και τα πάντα, ουδέν επιτρέπεται να ρυθμίζεται “κατά ανθρωπον”, “κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου και ου κατά Χριστόν”… Εάν και τα σύγχρονα προβλήματα της Ορθοδόξου Εκκλησίας δεν λύωνται με τον Θεάνθρωπον και κατά τον θεανθρώπινον, αποστολικόν, αγιοπατερικόν τρόπον, είναι αδύνατον να λυθούν ορθοδόξως και θεαρέστως… Προσωπικώς δεν βλέπω, ότι κατά τας σημερινάς περιστάσεις υπάρχει πράγματι αναπόφευκτος ανάγκη διά την σύγκλησιν της Οικουμενικής Συνόδου. Εάν όμως υπάρχη, η παρούσα στιγμή είναι η πλέον ακατάλληλος εις την ιστορίαν της Εκκλησίας μας… Πάσα νέα Οικουμενική Σύνοδος δεν θα είναι ούτε Αγία, ούτε Οικουμενική, ούτε Ογδόη, εάν πρωτίστως δεν δεχθή τας προγενεστέρας οικουμενικάς και ασαλεύτους αποφάσεις των»[1]. Επίσης, ο όσιος Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος ετόνιζε: «Ώστε όλως περιττή νομίζομεν ότι είναι η σύγκλησις Οικουμενικής Συνόδου περί ζητημάτων, εις τα οποία έχουν αποφανθεί διά των Ιερών Κανόνων οι Θείοι Απόστολοι και θεόσοφοι Πατέρες και Διδάσκαλοι της Εκκλησίας»[2]. Πράγματι, στη θεματολογία των πολυετών Διασκέψεων των Προσυνοδικών επιτροπών συναντούμε κάποια θέματα τα οποία είναι «ήσσονος σημασίας ή έχουν ήδη λυθεί από την Παράδοσή μας, για τα οποία όμως, ως μη ώφειλε, έχουν αναλωθεί πολλές ώρες συζητήσεων και διορθόδοξης συνεργασίας»[3].
2. Η δεύτερη καίρια ερώτηση είναι: θα υπάρξει στη μέλλουσα να συνέλθει Αγία και Μεγάλη Σύνοδο οριοθέτηση της Ορθοδόξου πίστεως έναντι των ποικίλων αιρέσεων και πλανών; Μέχρι στιγμής δεν διαφαίνεται κάτι τέτοιο, εκτός και αν υιοθετηθεί η ομόφωνη συνοδική πρόταση του Πατριαρχείου της Σερβίας, το οποίο ζητά την τυπική αναγνώριση των δύο σημαντικών, αντιπαπικών Συνόδων, δηλαδή των Η´ και Θ´ Οικουμενικών Συνόδων, οι οποίες δικαίωσαν τον Μέγα Φώτιο και τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά αντίστοιχα. «Τυχόν ρητή και άμεση απόρριψη του αιτήματος αυτού ή έμμεση απόρριψή του με την παραπομπή σε “συνοδικές” καλένδες του μέλλοντος (απωτέρου ή μάλλον απωτάτου) θα κλονίσει τη θεολογική αξιοπιστία και Ορθοδοξία της Πανορθοδόξου Συνόδου!»[4].
3. Η τρίτη καίρια ερώτηση είναι: πως θα προσεγγιστεί το θέμα -ένα εκ των τριών- στο οποίο κατέληξαν οι Προσυνοδικές Διασκέψεις, «Οι σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο»; Θα γίνει ορθή οριοθέτηση ή θα επιβεβαιωθούν οι φόβοι έγκριτων θεολόγων, όπως ο π. Μεταλληνός; «Ετοιμάζεται αυτή η Σύνοδος, για να μας οδηγήσει, όπως διαβάζουμε και όπως βλέπουμε, στην αποδοχή του Παπισμού και του Προτεσταντισμού ως αυθεντικών χριστιανισμών. Αυτό είναι το τραγικό. Εύχομαι να μην γίνει ποτέ. Αλλά εκεί οδηγούνται τα πράγματα. Εάν λοιπόν συνέλθει η Πανορθόδοξος Σύνοδος, που θα έχει τον χαρακτήρα για μας Οικουμενικής Συνόδου, εάν συνέλθει και δεν δεχθεί μεταξύ των Οικουμενικών Συνόδων την Η΄ και την Θ΄, θα είναι ψευδοσύνοδος… Η μέλλουσα να συνέλθει λοιπόν Πανορθόδοξος Σύνοδος θα κριθεί σ᾿ αυτό το σημείο. Εάν παρακάμψει αυτές τις δύο Συνόδους, που τοποθετούν την Ορθοδοξία απέναντι στον Δυτικό Χριστιανισμό»[5].
4. Η τέταρτη καίρια ερώτηση είναι: θα καταδικάσει η προετοιμαζόμενη Αγία και Μεγάλη Σύνοδος «τις ανιστόρητες, πρωτοφανείς και καινοφανείς οικουμενιστικές πράξεις και ενέργειες, όπως η urbi et orbi υιοθέτηση και εφαρμογή των κακοδόξων θεωριών περί “του διαχριστιανικού και διαθρησκειακού δογματικού συγκρητισμού, της Μιάς και συγχρόνως Διηρημένης Εκκλησίας, της Διευρημένης Εκκλησίας, των αδελφών Εκκλησιών, της βαπτισματικής θεολογίας, της Παγκοσμίου αοράτου Εκκλησίας, των κλάδων, των δύο πνευμόνων, του δογματικού μινιμαλισμού και μαξιμαλισμού, της μεταπατερικής, νεοπατερικής και συναφειακής αιρέσεως, της ευχαριστηριακής θεολογίας, της μετασυνοδικής θεολογίας, των ελλειμματικών και μη πλήρων «Εκκλησιών», της περιεκτικότητος, της ελλειμματικής και μη πλήρους μυστηριολογίας, της μετατροπής της οικονομίας σε ακρίβεια και δόγμα”»[6]; Οι ανωτέρω κακόδοξες θεωρίες «βεβαίως, τυγχάνουν ξένες και αλλότριες της Ορθοδόξου Δογματικής διδασκαλίας και θεολογίας»[7].
5. Η πέμπτη καίρια ερώτηση είναι: αληθεύει ότι επροτάθη να είναι παρόντες στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο -ως παρατηρητές- παπικοί, προτεστάντες, αντιχαλκηδόνιοι μονοφυσίτες; – «δηλαδή καταδικασμένοι αιρετικοί από την εκκλησιαστική συνείδηση, από Πατέρες και Οικουμενικές Συνόδους. Ουδέποτε [όμως] στη δισχιλιόχρονη ζωή της Εκκλησίας, στις τοπικές ή σε Οικουμενικές Συνόδους, υπήρχαν “παρατηρητές”. Μόνο στις δύο παπικές συνόδους του Βατικανού εμφανίστηκε το καθεστώς των “παρατηρητών”! Η Πανορθόδοξη όμως Σύνοδος δεν μπορεί να έχει ως πρότυπο τις παπικές πρακτικές, μεθόδους και μεθοδεύσεις. Επίσης, η Πανορθόδοξη Σύνοδοςαποτελεί, πρέπει να αποτελεί, την ύψιστη φανέρωση και έκφραση της ίδιας της Εκκλησίας, του Σώματος του Χριστού και δεν μπορεί να εκπέσει σε συνέδριο ανταλλαγής απόψεων, ούτε σε μια απλή πανηγυρική εκδήλωση-συνάντηση με κριτήρια και στοχεύσεις “εκ του κόσμου τούτου”…»[8].
6. Η έκτη απορία είναι: για ποιό λόγο αποφασίστηκε ότι κάθε Αυτοκέφαλη Εκκλησία θα εκπροσωπείται με 24 επισκόπους το πολύ, συν τον Προκαθήμενό Της και ότι κάθε Εκκλησία θα διαθέτει μόνο μία ψήφο; «Σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση και τα διαχρονικά πρότυπα των Ορθοδόξων Συνόδων, η συμμετοχή απάντων των Ορθοδόξων Επισκόπων θεωρείται απολύτως αδήριτη ανάγκη για την σύγκληση μιάς Πανορθοδόξου, Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και όχι μόνον η επιλογή 24 επισκόπων το πολύ συν τον Προκαθήμενο. Παρέλκει βεβαίως να τονισθεί το γεγονός ότι στις Ορθόδοξες Συνόδους εκτός των Επισκόπων συμμετείχαν και κληρικοί κατωτέρων βαθμίδων, όπως Καθηγούμενοι, Αρχιμανδρίτες, Ιερείς, Μοναχοί, καθώς επίσης και ο πιστός λαός. Με ποιά κριτήρια, άραγε, θα γίνει η επιλογή των 24 αυτών επισκόπων κάθε Τοπικής Εκκλησίας; … [Επίσης] είναι παντελώς αμάρτυρη στην Ορθόδοξη παράδοση και γι᾿ αυτό απαράδεκτη η άποψη ότι κάθε Εκκλησία διαθέτει μία ψήφο. Το ορθόν είναι ότι κάθε επίσκοπος διαθέτει μία ψήφο και όχι κάθε Τοπική Εκκλησία»[9].
7. Τελευταία απορία: για ποιό λόγο δεν υπήρξε ενημέρωση του Σώματος της Εκκλησίας, πολύ δε μάλλον των περισσοτέρων Επισκόπων και Συνόδων των Τοπικών Εκκλησιών, για τις σημαντικές διεργασίες της μελλούσης να συνέλθει Συνόδου; Ακόμα και διακεκριμένοι Επίσκοποι της Ελλαδικής Εκκλησίας, δεν έχουν τη στοιχειώδη ενημέρωση για τα τεκταινόμενα. Αυτό δεν αποτελεί εκκλησιολογικό έλλειμμα;
Με βάση τα προαναφερθέντα, θα θέλαμε να καλέσουμε τον πιστό λαό σε διαρκή εγρήγορση και προσευχή, ώστε να αποφευχθούν τυχόν αστοχίες, σύγχυση και σχίσματα. Επισημαίνουμε ότι αν η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος αποδειχθεί όντως Σύνοδος Αγίων Πατέρων, θα την αποδεχθούμε, αν όμως επιχειρηθεί αναίρεση ή «διόρθωση» αποφάσεων προηγούμενων Οικουμενικών Συνόδων ή Τοπικών Συνόδων και Πατέρων της Εκκλησίας, οι οποίες έλαβαν οικουμενικό κύρος, τότε η μόνη επιλογή μας θα είναι να την απορρίψουμε.
[1]. Οσίου Ιουστίνου Πόποβιτς, «Περί την μελετωμένην “Μεγάλην Συνοδον” της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Υπόμνημα προς την Σύνοδον της Ιεραρχίας της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας».
[2]. Βλ. Ο Γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος (Ο ουρανοδρόμος οδοιπόρος), τομ. Β´, εκδ. «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 43-49 και Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, Ο Όσιος Φιλόθεος Ζερβάκος ως αγωνιστής και ομολογητής της Ορθοδοξίας. Με αναφορές στην επικαιρότητα, εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 101 κ.εξ.
[3]. Πρωτοπρεσβ. Αναστάσιου Γκοτσόπουλου, Απλές σκέψεις πόνου και αγωνίας, Οκτώβριος 2015.
[4]. ενθ. ανωτ.
[5]. Πρωτ. Γεωργίου Μεταλληνού, Ομ. Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής Αθηνών, Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς Πατέρας της Θ´ Οικουμενικής Συνόδου, Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, 2009, σελ. 28-29.
[6]. Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς, Ανακοινωθέν 27-3-2014.
[7]. ενθ. ανωτ.
[8]. Πρωτοπρεσβ. Αναστάσιου Γκοτσόπουλου, Απλές σκέψεις πόνου και αγωνίας, Οκτώβριος 2015.
[9]. Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς, Ανακοινωθέν 27-3-2014.
