Η Παναγία η Ξαρφανιώτισσα

Στην Νότιο Ιθάκη, στον δρόμο για τον Μαραθιά, και στην περιοχή Μπρούζι, ανάμεσα σε αιωνόβιες ελιές, μέσα στο κτήμα του κ. Διονυσίου Ν. Κασσιανού, βρίσκονται τα Ίχνη των ερειπίων από ένα παλαιότατο εκκλησάκι της Παναγίας της Ξαρφανιώτισσας.

Υπάρχει σχετική παράδοση γύρω από το όνομα αυτό της Παναγίας μας. Έδώ θα προσπαθήσουμε με προσοχή και πληροφορίες πού συλλέξαμε να εξιστορήσουμε το γεγονός το όποιο έγινε αφορμή για να πάρει ή Παναγία μας αυτό το όνομα. Θα καταγράψουμε λοιπόν το γεγονός χωρίς να αποκλείουμε και άλλες εκδοχές ή σχετικές ιστορίες, τις όποιες με πολύ αγάπη και ενδιαφέρον θα θέλαμε να ακούσουμε και να καταγράψουμε.

Πριν από χίλια και πλέον χρόνια λοιπόν, πιθανόν στην περιοχή «Ρίζες», πού ευρίσκεται κοντά στο «Μπρούζι», υπήρχε κάποια οικογένεια. Ό πατέρας, ή μάννα και τα έξι παιδιά τους. Ό πατέρας καραβοκύρης, έλειπε αρκετό διάστημα από το σπίτι προκειμένου να εξασφαλίσει τα προς το ζην της οικογένειας. Σε κάποιο από το διάστημα της απουσίας του, ή μάννα αφήνει αυτόν τον πρόσκαιρο κόσμο και μένουν ορφανά τα έξι παιδιά τους. Οι γείτονες όμως, τα έβλεπαν περιποιημένα, καθαρά και καλοταϊσμένα. Όταν ρωτήθηκαν τα παιδιά ποιος τα περιποιείται εκείνα απάντησαν: «Η μανούλα».

Μα ποιά μανούλα να ήταν αυτή αφού ή δική τους είχε πεθάνει από καιρό;

Παρακολούθησαν και είδαν μια μαυροφορεμένη να μπαίνει στο σπίτι των παιδιών να κάνει τις δουλειές και κατόπιν να φεύγει και να κατευθύνεται στο εκκλησάκι πού αναφέραμε στην αρχή της διήγησης μας. Μπήκε μέσα στο εκκλησάκι και εξαφανίστηκε.
Από αυτό το γεγονός πήρε το όνομα «Ξαρφανιώτισσα» γιατί προστάτευσε έξι ορφανά.

Υπάρχει και άλλη σχετική ιστορία όπου έξι ορφανά χάθηκαν στο δάσος περιπλανήθηκαν όλη μέρα και όλη νύχτα και «κάποια» μαυροφορεμένη γυναίκα τα προστάτευσε και τα βοήθησε να βρουν το δρόμο για το φτωχικό τους.
Ήταν ή Παναγία μας!

Αν και δεν διασώζεται ή αυθεντική εικόνα της «Ξαρφανιώτισσας», θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε βάσει πληροφοριών, τον τύπο της εικόνας.

Είναι ή Παναγία ή Ελεούσα. Στο κάτω μέρος της εικόνας, υπήρχαν έξι μορφές παιδιών, σαν αγγελούδια, πού τα αγκαλιάζουν τα δύο προτεταμένα χέρια της Παναγίας. Δεν υπήρχαν χρώματα αλλά ήταν κατασκευασμένη-σκιτσαρισμένη μόνο, μάλλον με κάρβουνο ή σινική μελάνη. Ήταν περίτεχνη και λεπτομερής.

Δεν είχε πολύ μεγάλο μέγεθος και φυλασσόταν μέσα σε θήκη με τζάμι, στο σπίτι της Μαρίας Άρμένη μέχρι τούς καταστροφικούς σεισμούς του 1953 ίσως και λίγο μετά. Από εκεί και πέρα χάνονται τα ίχνη της εικόνας.

Ή φωτογραφία πού δημοσιεύουμε, είναι καινούργια σύνθεση από τον αγιογράφο κ. Ελισαίο Τσεκούρα ό όποιος την φιλοτέχνησε αφιλοκερδώς καθ’ υπόδειξη και προτροπή τού π. Θεοδοσίου Δενδρινού.

Απεικονίζει την Παναγία μας να έχει απλωμένα τα χέρια και γύρω της τα έξι ορφανά. Στο κάτω δεξιό μέρος απεικονίζεται το λιμάνι της Ιθάκης, όπως θα φαινόταν από την περιοχή πού βρίσκεται το εκκλησάκι της. Επίσης γύρω της απεικονίζεται το φυσικό περιβάλλον όπως είναι.

Θερμότατες ευχαριστίες απευθύνω στην κ. Διαμάντω Β. Μιχαλοπούλου, από το Περαχώρι για τις πολύτιμες πληροφορίες της, καθώς και στην κ. Αλεξάνδρα Γ. Δενδρινού.

Ενδόμυχη ευχή μας είναι να βρεθούν άνθρωποι πού θα ενδιαφερθούν με κάθε δυνατό τρόπο ώστε να ξαναφτιαχτεί αυτό το εκκλησάκι με την τόσο όμορφη, ενδιαφέρουσα και σπάνια ιστορία. Όπου υπάρχει θέληση υπάρχει και τρόπος!

‘Ας είναι βοήθεια μας ή Παναγία ή Ξαρφανιώτισσα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Ο ΠΑΠΟΥΛΑΚΗΣ