«Δεν φταίει το πολίτευμα. Αλλο αν εμείς δεν είμαστε ικανοί να το λειτουργήσουμε»
Συνέντευξη στον Γιώργο Κιούση
«Τα περιθώρια έχουν εξαντληθεί. Ο λαός μας δεν αντέχει άλλα μέτρα», δηλώνει στην «Κυριακάτκη Ελευθεροτυπία» ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος
«Η κοινωνία δεν αντέχει άλλα μέτρα». Κατηγορηματικός και δίχως περιστροφές, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Ιερώνυμος, καταδικάζει τις μνημονιακές τακτικές της κοινωνικής εξαθλίωσης, αγανακτεί για την εικόνα της σημερινής Ελλάδας που έχει καταντήσει «περίγελως της Ευρωπαϊκής Ενωσης», στηλιτεύει όσους οδηγούν σε εκτροπή της Δημοκρατίας, εκτιμά ότι η αγανάκτηση και οι ανάγκες των Ελλήνων θα οδηγήσουν σε πολιτικές εξελίξεις.
Καταδικάζει απερίφραστα τα κρούσματα βίας και νεοναζισμού, διατηρεί τις επιφυλάξεις του για το ισλαμικό τέμενος, δηλώνει κάθετα αρνητικός στα σύμφωνα συμβίωσης, μιλά για τις αυτοχειρίες της εποχής μας.
Ο κ. Ιερώνυμος εμφανίζεται έτοιμος για αλλαγές στις δομές της Εκκλησίας, ακόμη και στην ισοβιότητα των αρχιερέων, απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση σε εκπροσώπους από όλα τα κόμματα για να ξεκαθαριστεί το θέμα της «δήθεν αμύθητης εκκλησιαστικής περιουσίας» και εξηγεί γιατί ο ρόλος της Εκκλησίας δεν εξαντλείται στις φιλανθρωπίες, τις ελεημοσύνες και τα συσσίτια.
* Είναι δικαιολογημένη η αγανάκτηση και η οργή του κόσμου; Η κοινωνία αντέχει άλλη πίεση;
– Η κοινωνία μας, ο λαός μας, δεν αντέχει άλλο. Τα όποια περιθώρια έχουν εξαντληθεί. Δεν μπορούμε να λέμε «παίρνουμε και ξαναπαίρνουμε μέτρα». Πώς θα βρεθούν οι τρόποι για να αντιμετωπιστούν όλα τα κρίσιμα ζητήματα, δεν το ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι η κοινωνία δεν αντέχει άλλα μέτρα.
* Πώς θα αντιμετωπίσουμε την κατάσταση;
– Δεν πρέπει να μας πιάνει πανικός, πρέπει η Ιστορία να μας γίνει δάσκαλος. Πρέπει να αγωνιστούμε όλοι μαζί, ενωμένοι, αλλά καθαροί, λέγοντας την αλήθεια στο λαό. Να έχουμε υπομονή και συνεχώς να προσπαθούμε, γιατί θα αργήσει αυτή η δύσκολη κατάσταση να περάσει.
* Πολλοί μιλούν για παρακμή της Δημοκρατίας. Συμφωνείτε;
– Η Δημοκρατία είναι μία έννοια, είναι ένας τρόπος ζωής και διακυβερνήσεως των ανθρώπων. Αυτό είναι καθαρό. Τώρα, εάν εμείς που θέλουμε να λειτουργήσουμε σε αυτό το σύστημα δεν είμαστε ικανοί, είμαστε επιρρεπείς στις εκτροπές, δεν φταίει η Δημοκρατία, γι’ αυτό και έχουμε πολλά είδη «Δημοκρατίας». Η Δημοκρατία δεν φταίει, φταίνε εκείνοι που την ωθούν προς την εκτροπή.
* Γιατί φτάσαμε έως εδώ;
– Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας τόπος φτάνει σε αυτή την κατάσταση· και άλλοι τόποι έχουν φτάσει σε αυτού του είδους την κατάρρευση. Θα έχουμε και ακόμη χειρότερη κατάσταση. Είναι αυτό που μας λέει ο ποιητής σε μια αντίστοιχη θέση, ότι φτάσαμε πια στο τελευταίο σκαλοπάτι και είναι ανάγκη να φτάσουμε στον πάτο για να μπορέσουμε πάλι να αναπτυχθούμε. Ποιος δεν το ήξερε στην Ελλάδα, από τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι ξέρουν πέντε γράμματα, ότι με μαθηματική ακρίβεια θα φτάναμε στο σημείο όπου βρισκόμαστε σήμερα; Εάν πάρουμε τα τριάντα χρόνια από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα, ο δρόμος είναι καταστροφικός. Είναι συνέχεια προς την άβυσσο. Αλλά δεν πρέπει μόνο να ψάξουμε μακριά από εμάς, αλλά και μέσα μας, γιατί ο καθένας από εμάς φέρει αυτόν το σπόρο της φθοράς· και το ξέραμε. Ποιος λογικός άνθρωπος δεν το καταλαβαίνει ότι όταν χαλάς πολύ περισσότερα από αυτά που εισπράττεις, θα έρθει η ώρα που θα σ’ τα ζητήσουν και μάλιστα με σκληρό τρόπο, όπως γίνεται σήμερα; Μας άρεσε όμως αυτή η πορεία.
* Να αναμένουμε πολιτικές εξελίξεις;
– Δεν είμαι πολιτικό πρόσωπο, αλλά πιστεύω ότι η αγανάκτηση και οι ανάγκες των ανθρώπων θα αναγκάσουν να οδηγηθεί η κατάσταση προς τα εκεί όπου θα προκύψει κάτι καλύτερο.
* Εχετε σκεφθεί εάν μετά τις εκλογές έχουμε άλλο πρωθυπουργό, τι αιτήματα θα του θέτατε;
– Δεν θέλω να κάνω πολιτική αυτή την ώρα, το θέμα δεν είναι ο πρωθυπουργός. Το θέμα δεν είναι μόνο τα στελέχη της πολιτικής, το θέμα είναι το πνεύμα, η κουλτούρα μας. Το ερώτημα είναι ποια είναι η πορεία μας· ως λαός πού πηγαίνουμε. Αυτό που λέμε ότι «ο λαός έχει τους άρχοντες που του αξίζουν» δεν είναι έξω από την πραγματικότητα. Ακούμε πολλές φορές που λένε σε στρογγυλά τραπέζια, σε συζητήσεις, ότι «χάσαμε τις αξίες μας και πρέπει να τις ξαναβρούμε, να αλλάξουμε τρόπο ζωής». Πρακτικά, αυτή είναι η ουσία. Πρέπει να μετανοήσουμε· αν δεν αλλάξουμε μυαλά, και αυτό σημαίνει μετάνοια, αν δεν αλλάξουμε πορεία, από πού θα έρθει η αλλαγή;
* Σας πείθει η επιχειρηματολογία του Αλέξη Τσίπρα;
– Κοιτάξτε, εγώ δεν θα πάρω θέση σε αυτά τα θέματα, διότι είναι επικίνδυνο ένας Αρχιεπίσκοπος να ασχολείται με αυτά. Απλώς, πιστεύω ότι πρέπει να πέφτουν όλες οι απόψεις πάνω στο τραπέζι και να δίδεται στους ανθρώπους και η ελευθερία σκέψεως και η ελευθερία επιλογής.
* Τι σας θλίβει σήμερα;
– Η εικόνα της σημερινής μας Ελλάδας. Οταν βλέπω πού έφτασε η πατρίδα μας, ένας τόπος με τέτοια ιστορία, ένας τόπος που έχει τόσες ομορφιές, να έχει γίνει ο περίγελως της Ευρωπαϊκής Ενωσης, θλίβομαι βαθύτατα. Διακονώ την Εκκλησία σαράντα τόσα χρόνια ως κληρικός και έχω ποιμάνει πολλούς ανθρώπους. Οι Ελληνες είμαστε φιλότιμος και εργατικός λαός, δυστυχώς όμως τα πράγματα τα οδηγήσαμε όλοι εδώ, αλλά και πάλι δεν είμαι απαισιόδοξος.
* Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο ρόλος της Εκκλησίας εξαντλείται στις φιλανθρωπίες, τις ελεημοσύνες και τα συσσίτια. Ποια είναι η σημερινή αποστολή της Εκκλησίας;
– Θα σας έδινα μια λογοτεχνική απάντηση, υπάρχει και η θεολογική. Ηξερα ότι κάπου εκεί θα πάει η συζήτηση. Λέει ο Γιώργος Θεοτοκάς: «Προορισμός της Εκκλησίας μας είναι ο ίδιος ο προαιώνιος προορισμός της: να είναι στον κόσμο πηγή υψηλής πνευματικής ζωής, ελευθερίας και πανανθρώπινης αγάπης, συναδέλφωσης και ειρήνης, άρνησης του μίσους, της κακίας και της αδικίας, συμπαραστάτισσα της πάσχουσας ανθρωπότητας στη βασανισμένη πορεία της». Είναι ακριβώς αυτό το δίπολο της Εκκλησίας, η διδασκαλία που έρχεται κατ’ευθείαν από τον Χριστό μας, ότι δύο είναι οι στόχοι μας μέσα στη ζωή της Εκκλησίας, να αγαπάμε τον Θεό και να αγαπάμε τον άνθρωπο.
* Εχετε ζητήσει και αλλαγές στις δομές της Εκκλησίας. Τι εννοείτε;
– Πρότεινα στην Ιεραρχία να αλλάξει ο τρόπος εκλογής των αρχιερέων, να ακολουθηθεί μια διαδικασία που να μη δημιουργεί ομάδες, αλλά δι’ αυτής να αγκαλιάζονται, να επιλέγονται άνθρωποι που παρά το ήθος, την ποιότητα και την εργατικότητά τους βρίσκονται στην αφάνεια, είναι «κρυμμένοι». Επίσης, όταν προσδιορίστηκαν τα όρια των μητροπόλεων αυτό έγινε με βάση τα δεδομένα της εποχής. Σήμερα, άλλαξαν τα πράγματα, έχουμε Μητροπόλεις με διακόσιες-τριακόσιες χιλιάδες πολίτες και έχουμε Μητροπόλεις με είκοσι-τριάντα χιλιάδες. Αυτό είναι αδικία, αλλιώς διοικείται μία μεγάλη Μητρόπολη, αλλιώς μία μικρή επαρχία. Μετά, η διαίρεση της επαρχίας σε ενορίες. Αλλοτε οι ενορίες ήταν μεγαλουπόλεις, σήμερα είναι ενορίες των πενήντα-εκατό κατοίκων ή ακατοίκητες. Πρέπει όλη αυτή τη χωροταξία να την ξαναδούμε και φυσικά να συζητήσουμε και άλλα πιο βαθιά θέματα. Πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας ώστε η λίγη περιουσία που έχει απομείνει στην Εκκλησία να αξιοποιηθεί με καινούργιους τρόπους, ώστε οι πρόσοδοι που θα προκύψουν να διατεθούν αποκλειστικά για τις ανάγκες του λαού μας. Είδατε τι κρίση περνά ο τόπος· όλη η κοινωνική πρόνοια είναι στους ώμους της Εκκλησίας, με τη στήριξη πάντοτε του λαού μας και των φίλων μας.
* Δηλώνετε ανοιχτοί στις συζητήσεις για την εκκλησιαστική περιουσία; Τι απαντάτε σε αυτούς που λένε να ανοίξει τα παγκάρια της η Εκκλησία και να δώσει στους φτωχούς;
– Μου δίνετε την ευκαιρία να σας υπενθυμίσω μια ωραία συζήτηση που κάναμε με τον γ.γ. του ΚΚΕ, τον κύριο Κουτσούμπα. Ετέθη το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας, ο σκοπός της και τα δήθεν αμύθητα διαθέσιμα που έχει η Εκκλησία. Του είπα λοιπόν αυτό που θα σας πω και σήμερα, ότι όλα αυτά είναι μυθεύματα. Κάνουμε μια πρόταση και σε εσάς, και στον κύριο Κουτσούμπα, και σε όποιον άλλον το επιθυμεί και το θέλει πάρα πολύ. Εκπρόσωποι απ’ όλα τα κόμματα και από την Εκκλησία να ανοίξουμε όλοι μας, όλα τα χαρτιά μας. Και να δούμε ποια είναι τα χρήματά μας, πώς ζούμε και ποιοι είναι οι «θησαυροί» μας. Εμείς ζούμε στηριζόμενοι στην αγάπη του ελληνικού λαού. Ο,τι χρήματα συγκεντρώνουμε δεν λυπούμαστε να τα προσφέρουμε γι’ αυτούς τους ανθρώπους, διότι αυτοί είναι το στήριγμά μας.
* Τα αποθεματικά της Εκκλησίας;
– Είναι ένα μεγάλο ψέμα, ένα μεγάλο παραμύθι. Αν βέβαια εννοούμε αμύθητη περιουσία το βουνό της Καισαριανής, που ανήκει στην Εκκλησία, αν θεωρούμε αμύθητη περιουσία τον Λυκαβηττό, το Αλσος Παγκρατίου, τα δώδεκα στρέμματα μπροστά από τον «Ευαγγελισμό», τέτοια έχουμε πάρα πολλά σε όλη την Ελλάδα. Το θέμα είναι τι αποδίδουν όλα αυτά. Τίποτε. Αλλά και άλλα, αυτά που εσείς οι δημοσιογράφοι τα λέτε «φιλέτα». Πώς βοηθά η Πολιτεία να τα αξιοποιήσουμε; Σαν να προτιμά να χάνονται, να καταπατούνται. Ερωτώ λοιπόν: Το 1952 η Εκκλησία, σε πρόσκληση της Πολιτείας να βοηθήσει και τότε τους αδελφούς μας, έδωσε 700.000 στρέμματα, 600.000 στρέμματα βοσκοτόπους και 150.000 στρέμματα αγρούς. Το 2013 δεν ξέρουμε τι απέγιναν αυτά, δεν ξέρουμε πού πήγαν, ποιοι τα πήραν. Τέλος πάντων. Εμείς είμαστε έτοιμοι να δούμε από κοινού τι έχει απομείνει σήμερα και να κουβεντιάσουμε μαζί με την Πολιτεία την από κοινού αξιοποίηση αυτής της περιουσίας προς το συμφέρον του λαού μας.
* Προχωρά το σχέδιο της εταιρείας, που συνέστησε το Ελληνικό Δημόσιο με την Εκκλησία της Ελλάδος, για την εκμετάλλευση και την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής ακίνητης περιουσίας «επ’ ωφελεία τόσο των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων όσο και του Ελληνικού Δημοσίου»; Τι προσδοκάτε;
– Είναι ένα σχέδιο που ξεκινά από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών σε συνεργασία με την Πολιτεία και δίνει τη δυνατότητα και σε άλλους εκκλησιαστικούς φορείς να πράξουν αναλόγως. Εχουν γίνει συζητήσεις μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου και αναζητούμε τους τρόπους της καλύτερης δυνατής συνεργασίας και τον προγραμματισμό των κινήσεών μας.
* Τι νεότερο για την κατασκευή του ισλαμικού τεμένους Αθηνών στον Βοτανικό;
– Επί προκατόχου μου, υπήρξε η συγκατάθεση της Εκκλησίας, με τη σκέψη ότι κάθε πιστός μπορεί να έχει το χώρο προσευχής του. Η διαφωνία υπήρχε τότε ως προς τη χωροθέτηση. Σήμερα, με όσα συμβαίνουν γύρω μας, έχω κάποιες επιφυλάξεις. Δεν μπορεί εμείς να συναινούμε στα αιτήματα των μουσουλμάνων χωρίς και εκείνοι αντίστοιχα να κάνουν το ίδιο. Εχω πολύ προβληματιστεί με την τύχη των χριστιανών στη Μέση Ανατολή, με τις σφαγές τους απ’ ό,τι μαθαίνω, με τους απηνείς διωγμούς σε βάρος τους, με τις απαγωγές, όπως αυτές των δύο αρχιερέων. Δεν μου κάνει καρδιά να πω το «ναι» ευχαρίστως, έχω και εγώ τις επιφυλάξεις μου αυτόν τον καιρό.
* Τελευταία η κοινωνία γίνεται όλο και πιο ανεκτική σε συμβόλαια συμβίωσης και γάμους ομοφυλοφίλων. Ποια είναι η θέση της Εκκλησίας;
– Είμαστε κάθετα αρνητικοί. Η Εκκλησία καταδικάζει την αμαρτία, αλλά όχι τον αμαρτωλό. Ούτε τον τιμωρεί ούτε τον εξοντώνει, αλλά άλλο θέμα αυτό και άλλο το ζήτημα της νομιμοποίησης και μάλιστα καθιέρωσης τέτοιου είδους συμβιώσεων και της δημιουργίας τέτοιου είδους «οικογενειών».
* Σας ανησυχούν τα απανωτά κρούσματα βίας; Ο έντονος ρατσισμός που τελευταία έγινε νεοναζισμός;
– Η βία είναι κάτι το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί με τόλμη, θάρρος και αποφασιστικότητα. Ανησυχώ πολύ. Η βία είναι απαρχή πολλών δεινών για τον τόπο. Ως κοινωνία οφείλουμε, εάν πραγματικά το θέλουμε, να προλαμβάνουμε τέτοια ακραία φαινόμενα.
* Προσφάτως η Εκκλησία, μέσα από τις Μητροπόλεις, συμμετέχει στο πρόγραμμα πρόσληψης ανέργων.
– Η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη. Στην Αρχιεπισκοπή έδωσαν περίπου εκατό θέσεις και αρκετές ακόμη σε άλλες Μητροπόλεις με πεντάμηνες συμβάσεις. Προχωρήσαμε σε σχετικές ανακοινώσεις και, μέσα από τη διαδικασία του ΟΑΕΔ, ευχαρίστως θα απορροφήσουμε νέους ανθρώπους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να προσφέρουν.
* Σε έναν άνεργο νέο τι θα συνιστούσατε;
– Θα του έλεγα ότι θλίβομαι βαθύτατα για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, αλλά θα τον συμβούλευα από τη δική μου πείρα να μην απογοητευθεί, να μην αφήσει την κατάσταση να τον πάρει από κάτω, να προσπαθήσει, χωρίς πανικό, με όλες του τις δυνάμεις. Να ξέρει ότι θα βρεθεί τρόπος, ότι θα βρει τη λύση. Θυμάμαι την κωφή και τυφλή Αμερικανίδα συγγραφέα Ελεν Κέλερ που έλεγε ότι όταν κλείνει μία πόρτα μπροστά μας να μην απογοητευόμαστε, γιατί την ίδια ώρα κάποια άλλη πόρτα ανοίγει που πρέπει να αναζητήσουμε.
-250x180.jpg)
