φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας
Του Επισκόπου Σεραφείμ Παπακώστα
Μητροπολίτου Καστορίας
Ομιλία κατά τήν Πατριαρχικήν Θείαν Λειτουργίαν ιερουργούντος τής Α.Θ.Π. τού Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου
επί τή αγιοκατατάξει τής Οσίας μητρός ημών Σοφίας τής εν τή Ιερά Μονή Γενεθλίου τής Θεοτόκου Κλεισούρας ασκησάσης
Μητροπολιτικός Ναός 1 Ιουλίου 2012
«Πανηγυριζέτωσαν οι θεόφρονες»[1]
Τόν λόγο αυτό τού μεγάλου υμνογράφου τής Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, Αγίου Κοσμά τού Μελωδού, πού αναφέρεται στήν πάνσεπτο Κοίμηση καί τήν εις ουρανούς Μετάσταση τής Υπεραγίας Θεοτόκου, δανείζομαι τήν ώρα αυτή τής αναιμάκτου θυσίας, Παναγιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, γιά νά εκφράσω τήν άπειρη ευγνωμοσύνη μου γιά όσα η πρόνοια τού Θεού επεφύλαξε στήν ελαχιστότητά μου, αλλά καί νά εκφράσω τήν χαρά καί τήν βαθιά μου συγκίνηση, καθώς καί τού περιουσίου λαού τού Θεού γιά τήν εδώ παρουσία Σας.
Αυτόν ακριβώς τόν λόγο χρησιμοποιήσατε καί Εσείς, όταν, μετά από ογδόντα οκτώ (88) χρόνια ληθάργου καί σιωπής, φθάσατε στό όρος Μελά τού Πόντου γιά νά τελέσετε τήν Θεία Λειτουργία στό παλλάδιο τής θεομητορικής ευλαβείας, στήν Ιερά Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή τής Υπεραγίας Θεοτόκου τής Σουμελιώτισσας, αλλά καί νά ψάλλετε μέ όλη τήν δύναμη τής ψυχής Σας καί μέ τρεμάμενα από τήν συγκίνηση χείλη, όπως Σάς είδαμε τηλεοπτικά, τό: «Εν τή γεννήσει τήν παρθενίαν εφύλαξας, εν τή κοιμήσει τόν κόσμον ου κατέλιπες, Θεοτόκε».
Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών καί πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμε,
Σεβασμία τών αγίων Ιεραρχών χορεία,
Εντιμώτατοι άρχοντες τής πολιτείας, τού στρατού καί τών σωμάτων ασφαλείας,
Πανοσιολογιώτατοι Καθηγούμενοι τών ιερών σκηνωμάτων τής Αγιορειτικής Πολιτείας, αλλά καί τών υπολοίπων Ιερών Μονών,
αδελφοί μου συμπρεσβύτεροι καί συνδιάκονοι,
λαέ τού Θεού περιούσιε,
Ανάμεσά μας, «ανήρ ευαγγελίας»,[2]
Η ευσεβής πηγή τού Γένους μας,
Ο Ηγούμενος τής Αγίας τού Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας τών τού Χριστού πενήτων,
«Η ζώσα εικών τού Χριστού καί έμψυχος δι’ έργων καί λόγων χαρακτηρίζουσα τήν αλήθειαν»,[3] νήπτων τούς πόδας καί κλών τόν ευχαριστηριακόν άρτον τής ζωής καί μεταδίδων πόμα καινόν εκ τού ιερού κρατήρος τής Θείας Ευχαριστίας.
«Ο προσφέρων καί προσφερόμενος Κύριος»[4] μάς αξίωσε σήμερα, Παναγιώτατε Πάτερ, νά κυκλώσουμε τό Ιερό τούτο Θυσιαστήριο μετά τών αΰλων Δυνάμεων Ασωμάτων, νά βιώσουμε μέσα στό μυστήριο τής ζωής καί τής εν Χριστώ ενότητος τήν συγκεφαλαίωση τής όλης οικονομίας, τό αδιάκοπο Πάσχα τής Εκκλησίας καί τήν χαρισματική πρόγευση τής μελλοντικής Βασιλείας τών Ουρανών. Γι’ αυτό καί μπορούμε νά ομολογήσουμε «χείλεσιν αναξίοις», μαζί μέ τόν Ουρανοφάντορα Βασίλειο, πώς «έσχομεν τού θανάτου αυτού τήν μνήμην, είδομεν τής αναστάσεως αυτού τόν τύπον, ενεπλήσθημεν τής ατελευτήτου ζωής καί απηλαύσαμεν τής ακενώτου αυτού τρυφής».[5]
Μέσα στήν ευλογημένη Βασιλεία τού Τριαδικού Θεού καί στήν κοινωνία τών ζωοπαρόχων καί φρικτών Μυστηρίων εισήλθαμε μαζί Σας στόν χώρο τού φωτός καί στήν κοινωνία τού φωτός.[6] Μάς μεταδώσατε φώς, («φώς όλοι γεγονότες θείον») πού βρίσκεται φυλαγμένο, αιώνες τώρα, στήν Αγία τού Χριστού Μεγάλη Εκκλησία. Είναι τό φώς τής Αναστάσεως, «τό αμίαντο καί ανέσπερο, πού οδήγησε στήν χριστιανική πίστη όχι μόνον έναν λαό, αλλά έθνη πολλά καί λαούς πολλούς …, είναι φώς δυνάμεως, φώς μυστικόν, πού διατηρείται μέχρι σήμερα μέ τό έλαιον τής ευσεβείας στήν Μητέρα Εκκλησία, αλλά καί μέ τά δάκρυα τής δοκιμασίας καί τό αίμα τής μαρτυρίας». Γι’ αυτό καί είναι «φώς αντοχής», ώστε «καμμία νύκτα, οσονδήποτε ασέληνος, δέν ημπόρεσε νά τό υπερβή. Κανέν έρεβος, όσον βαθύ, δέν κατώρθωσε νά νικήση τήν λάμψιν του. Καί καμμία θύελλα καί καμμία καταιγίς δέν ίσχυσέ ποτε νά τό σβήση. Αλλά καί καμμία εγκατάλειψις δέν απογοήτευσέ ποτε τούς φύλακας τού αγίου τούτου φωτός, οσονδήποτε ολίγοι άν αυτοί είχον απομείνει», όπως έγραφε ο σοφός Γέρων τής Χαλκηδόνος κυρός Μελίτων.[7]
Πανηγυρίζουμε, Παναγιώτατε Πάτερ, όχι μόνον εμείς, αλλά καί ολόκληρος ο Ορθόδοξος κόσμος τήν αναγραφή στό Αγιολόγιο τής Εκκλησίας μας τής Οσίας Σοφίας, τής χελιδόνος τού Πόντου καί τής θαυμαστής Ασκητρίας τής Κλεισούρας. Μιά απάντηση τού Θεού, όπως μάς είπατε πρό καιρού στήν πατριαρχική Σας καθέδρα, στήν δύσκολη εποχή μας. Γιατί ο κάθε Άγιος, όπως αναφέρατε σέ ομιλία Σας στήν αγιοτρόφο καί αγιοτόκο Καππαδοκία, «αποτελεί υπόδειγμα καί βεβαίωσιν ότι ουδεμία εξωτερική ισχύς καί αντινομία, ουδεμία έλλειψις καί στέρησις, ουδεμία οικονομική ένδεια, δέν ημπορεί νά καταβάλη τόν άνθρωπον, ο οποίος πιστεύει εις τόν Χριστόν, αλλά αυτός καί εις τάς πλέον δυσχερείς περιστάσεις εξέρχεται πάντοτε νικητής».[8]
Γι’ αυτό καί από τά χείλη Σας σήμερα ακούμε
πώς ο «Χριστός χθές καί σήμερον ο αυτός καί εις τούς αιώνας»,[9]
πώς τό Ευαγγέλιο είναι εφαρμόσιμο σέ κάθε εποχή καί
πώς η μεγάλη γιορτή τής Εκκλησίας είναι τό Αγιολόγιο καί Εορτολόγιο.
Όταν αναγράφεται ένας θεούμενος στό Αγιολόγιο, όταν γιορτάζουμε τίς μνήμες τών Αγίων, τότε πραγματικά γιορτάζουμε τόν θρίαμβο τής πίστεως, αλλά καί διδασκόμαστε πώς ο σκοπός τής Εκκλησίας είναι νά κάνει Άγια Λείψανα, πού μέσα σ’ αυτά συμπεριλαμβάνεται ολόκληρο τό δογματικό οικοδόμημα τής Εκκλησίας μας»[10] καί πώς η Εκκλησία μας βαδίζει σωστά, γιατί έχει αυτά τά κατά χάριν θεωθέντα πρόσωπα, ως πνευματικούς οδηγούς γιά τήν εν Χριστώ ζωή καί τήν είσοδο στήν Βασιλεία τών Ουρανών.
Γι’ αυτό Σάς εκφράζουμε τήν ισόβια ευγνωμοσύνη μας, γιατί προσφέρατε όχι μόνο στήν ακριτική Καστοριά, αλλά καί σέ ολόκληρη τήν οικουμένη, τήν Αγία Σοφία από τήν Άρδασσα τού Πόντου, όπως προσφέρατε τόν Όσιο Γεώργιο τόν Καρσλίδη από τήν Αργυρούπολη τού Πόντου στή Δράμα, όπως προσφέρατε πρότριτα τούς Εσθονούς Νεομάρτυρες.
Όλα αυτά τά πρόσωπα, γιά τά οποία υπογράψατε τίς ιεροκανονικές πράξεις αναγραφής τους στό Αγιολόγιο τής Εκκλησίας, ως ο πρώτος τής οικουμενικής Ορθοδοξίας από τήν Οικουμενική Καθέδρα, θά υψώνουν χείρας ικέτιδας στόν Θρόνο τού Εσφαγμένου Αρνίου γιά τόν άνωθεν στηριγμό Σας στήν χαρισματική διακονία Σας γιά υγεία σταθηρά εις μακρότητα ευλογημένων χρόνων.
Πανηγυρίζουμε, Παναγιώτατε Πάτερ. Πάσχα σήμερα, γιά τήν τοπική μας Εκκλησία. Πάσχα, διότι αξιωθήκαμε νά δούμε τό σεπτό πρόσωπό Σας καί νά συναντήσουμε τόν ακοίμητο οφθαλμό τής οικουμένης. Οι πάντες, από τόν πρώτο μέχρι καί τόν τελευταίο, αναγνωρίζουν τήν χαρισματική προσωπικότητά Σας, τόν φιλόπονο καί ανύστακτο εργάτη τής Εκκλησίας, τόν φιλακόλουθο καί συνεπή στίς μοναχικές του επαγγελίες, αυτόν πού δέν φείδεται κόπου καί πόνου «ίνα μορφώση Χριστόν»[11]. Αυτόν πού σαγηνεύει τίς καρδιές τών συνομιλητών του σ’ όλα τά μήκη καί πλάτη τής γής, καθώς καί τήν πλήρη αναγνώριση ως τού μεγάλου εκκλησιαστικού ηγέτου τής Ορθοδοξίας.
Όποιος όμως Σάς πλησιάζει καί Σάς γνωρίζει από κοντά, αυτός νοιώθει καί μιά γλυκιά νότα παιδικής ψυχής. Γι’ αυτό καί δίκαια έγραψε γιά Σάς ένας εργάτης τής τέχνης καί τού λόγου: «Τελικά, γνωρίζει καλά πώς νά κρατά τό καντήλι αυτό τής Κωνσταντινουπόλεως, τής Βασιλίδος τών πόλεων, πού τού έδωσε ο Θεός πρίν είκοσι χρόνια, ποιμαίνοντας τήν Πόλι καί μαζί της ολάκερη τήν Ορθοδοξία, ένα καντήλι μαρτυρίου αλλά καί μαρτυρίας».[12]
Κανδήλα ακοίμητος στήν Βαλουκλιώτισσα, στούς Ναούς καί στά Αγιάσματα πού μέχρι σήμερα ανακαινίσατε.
Κανδήλα ακοίμητος στίς Εκκλησίες τής Αποκαλύψεως, πού συχνά πυκνά επισκέπτεσθε, χοροστατείτε, λειτουργείτε, αγιάζετε, μνημονεύετε ζώντες καί κεκοιμημένους.
Μέ αυτές τίς σκέψεις καί μέ τά αυτά αισθήματα σεβασμού καί υιϊκής αφοσιώσεως στό σεπτό πρόσωπό Σας, αλλά καί στήν σταυρωμένη Αγία τού Χριστού Μεγάλη Εκκλησία, ασπαζόμαστε «τάς ειρηνοδώρους Σας χείρας, αι οποίαι πρός ημάς εκτείνονται ευστόργως δορυφορούσαι γλυκασμούς ζωοποιούς»,[13]
εκζητούμε τίς άγιες ευχές Σας,
Σάς υποβάλλουμε πολλές υιϊκές ευχαριστίες, καθώς καί στό πρόσωπο τού Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών καί πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου καί τών λοιπών αγίων Αρχιερέων καί ταπεινά Σάς ευχόμαστε, Κύριος ο Θεός, διά πρεσβειών τής Οσίας Σοφίας, Σάς χαρίζη πολυετήν πατριαρχείαν καί αγιασμόν ψυχής καί σώματος.
Βαρθολομαίω τώ σεπτώ Πατριάρχη
Αρχιερεί πρώτω εν τοίς Επισκόποις
Ρώμης τής Νέας Προέδρω καί Ποιμένι
Θεού κήρυκι πάσης τής οικουμένης
Οτρηρώ ανδρί Πόλεως Κωνσταντίνου
Λάμποντι αυγαίς Χριστού ποιμαντορίας
Ολοθύμως εύχεται Καστορίας η πόλις
Μακρόν τόν βίον εν υγιεία κατ’ άμφω
Απείραστον κακών εκ βελών βελίαρ
Ιδίως γέμοντα αγαθών τών θείων
Ορμήν έχοντα πρός αγαθοποιΐαν
Σύν πάσι τούτοις καί ισχύν τού Κυρίου.[14]
Είησαν πολλά τά έτη Σας Παναγιώτατε!
Επιτρέψτε μου, ως ελάχιστο αντίδωρο τής εδώ επισκέψεώς Σας, νά Σάς προσφέρω αυτό τό επιγονάτιο, τό οποίο φιλοτέχνησε η Γερόντισσα Γαβριηλία από τήν Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Μελανθίου Καστοριάς, καί πού φέρει τήν μορφή τού Αναστάντος Κυρίου μαζί μέ τίς Μυροφόρες γυναίκες «τή μιά τών σαββάτων», μέ τήν ολοκάρδια ευχή, νά έχετε πάντοτε στήν καρδιά Σας μόνιμη καί αναφαίρετη τήν χαρά τών Αγίων Μυροφόρων, αλλά καί νά είσθε «περιεζωσμένος εν δυναστεία»[15] ότι «Κύριος άρξει υμών».[16]
________________________________________
[1] Ακροστιχίς τού Κανόνος τού Όρθρου τής εορτής τής Κοιμήσεως τής Υπεραγίας Θεοτόκου, ποίημα Αγίου Κοσμά τού Μελωδού.
[2] Β’ Βασ. 18,20.
[3] Αυτοκράτορος Βασιλείου Α’, Επαναγωγή ΙΙΙ, 1-8.
[4] Ευχή Χερουβικού Ύμνου τής Θείας Λειτουργίας.
[5] Ευχή «εν τώ συστείλαι τά Άγια», Θεία Λειτουργία Μεγάλου Βασιλείου.
[6] Ιερομον. Γρηγορίου, Η Θεία Λειτουργία – Σχόλια, εκδ. Δόμος 1985, σελ. 349.
[7] Μητροπ. Χαλκηδόνος Μελίτωνος, Φώς καί Ανάστασις, Χαλκηδόνια, Μνήμη Μελίτωνος Χατζή Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος (1913-1989), εκδ. Σύνδεσμος τών εν Αθήναις Μεγαλοσχολιτών, Αθήνα 1999, σελ. 481-482.
[8] Ομιλία τής Α.Θ.Π. τού Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου εκφωνηθείσα εις τόν Ιερόν Ναόν Αγίων Βασιλείου καί Βλασίου εν Μιστί Καππαδοκίας κατά τήν Κυριακή τών Αγίων Πατέρων τήν 27ην Μαΐου 2012. Πηγή: www. romfea.gr
[9] Εβρ. 13,8.
[10] Μητροπ. Ναυπάκτου καί Αγίου Βλασίου Ιεροθέου, Εμπειρική Δογματική τής Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας κατά τίς προφορικές παραδόσεις τού π. Ιωάννου Ρωμανίδη, τομ. Β’, εκδ. Ιερά Μονή Γενεθλίου τής Θεοτόκου (Πελαγίας) 2011, σελ. 278.
[11] Γαλ. 4,20.
[12] Μητροπ. Σασίμων Γενναδίου & Αρχιμ. Ευδοκίμου Καρακουλάκη, Πατριαρχικός Λόγος καί Πολιτική 1991-2011, εκδ. Επτάλοφος 2011, σελ. 19.
[13] Αρχιμ. Δαμασκηνού, Ωιδή υπέρ τού Αγαπητού, εκδ. Ευεργέτιδος, Μέγαρα 1998, σελ. 66.
[14] Ποίημα Μητροπ. Εδέσσης, Πέλλης καί Αλμωπίας κ. Ιωήλ.
[15] Ψαλμ. 64,7.
[16] Κριτ. 8,23.
