ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ: Επιστολή-παρέμβαση προς την UNESCO και άλλους αρμόδιους διεθνείς και εγχώριους οργανισμούς απέστειλε σήμερα η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, καλώντας τους να εκφράσουν δημοσίως την αντίθεσή τους στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τέμενος.
Η Ιερά Σύνοδος επισημαίνει το γεγονός ότι οι χριστιανοί προσκυνητές δεν θα έχουν ακώλυτη πρόσβαση στην Αγία Σοφία εάν αυτή μετατραπεί σε τζαμί για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων το μειωμένο ωράριο λόγω των μουσουλμανικών προσευχών, η απόκρυψη των εξαίσιων ψηφιδωτών και αγιογραφιών και η προσβολή της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Στην επιστολή τονίζεται ότι με την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας ο ναός της Αγίας Σοφίας μετατρέπεται εκ νέου από μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς σε σύμβολο κατάκτησης.
Διαβάστε αναλυτικά τι αναφέρεται στην επιστολή:
Με αφορμή την απόφαση της Κυβέρνησης της γείτονος χώρας Τουρκίας περί μετατροπής του σημερινού μουσειακού καθεστώτος του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως σε μουσουλμανικό Τέμενος (Τζαμί) και σε συνέχεια του από 13ης Ιουλίου 2020 δευτέρου Ανακοινωθέντος της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος περί πραγματοποιήσεως διεθνών εκκλήσεων και διαβημάτων για την αποκατάσταση του Μνημείου και την απόδοσή του στην ορθή χρήση του, το Γραφείο Τύπου της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος ενημερώνει και πληροφορεί ότι απεστάλη ήδη το παρακάτω Συνοδικό έγγραφο προς τον Εκπαιδευτικό Επιστημονικό και Πολιτιστικό Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO), το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) και το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (Ελληνικό ICOMOS), με κοινοποίηση προς τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, την Εξοχωτάτη κ. Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον Εξοχώτατο κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, Πρόεδρο της Ελληνικής Κυβερνήσεως, τους Αξιοτίμους κ. Νικόλαο Δένδια, Υπουργό Εξωτερικών, κ. Νίκη Κεραμέως, Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων και κ. Λίνα Μενδώνη, Υπουργό Πολιτισμού:
«Ὅπως γνωρίζετε τό τουρκικό κράτος ἔχει ἐπικυρώσει ἀπό τίς 16.3.1983 τή Διεθνῆ Σύμβαση γιά τήν Προστασία τῆς Παγκόσμιας Πολιτιστικῆς καί Φυσικῆς Κληρονομιᾶς (Unesco Παρίσι 1972).
Ο Ναός τῆς Ἁγίας τοῦ Θεοῦ Σοφίας θεμελιώθηκε ἀπό τόν Χριστιανό Αὐτοκράτορα Ἰουστινιανό, ἐγκαινιάσθηκε τήν 27η Δεκεμβρίου τοῦ 537 μ.X. καί προορίσθηκε ὡς χῶρος ἐκκλησιαστικῆς λατρείας, ἀφιερωμένος στή Σοφία τοῦ Θεοῦ, τόν Ἰησοῦ Χριστό. Πρόκειται γιά ἀριστούργημα ἀρχιτεκτονικῆς μεγαλοφυίας καί εἶναι παγκοσμίως διάσημος ὡς ἕνα κατ’ ἐξοχήν μνημεῖο τοῦ Χριστιανικοῦ Πολιτισμοῦ. Ἡ ἀξία του παραμένει οἰκουμενική ἐπειδή ὁ Χριστιανισμός ἔχει ὑπερεθνική καί οἰκουμενική ἀκτινοβολία.
Μετά τό 1453 ὁ Ναός τῆς Ἁγίας Σοφίας μετατράπηκε σέ ἰσλαμικό τέμενος. Ἀπό τό 1573 ὁ Ναός τῆς Ἁγίας Σοφίας καί τά στοιχεῖα του ὑπέστησαν φθορές ἀπό τό Ὀθωμανικό Κράτος (καταστροφή χριστιανικῶν στοιχείων τοῦ Ναοῦ, ἀποξήλωση ἤ ἐπικάλυψη ψηφιδωτῶν, ἐπένδυση τοίχων μέ ἰσλαμικά μοτίβα προκειμένου νά καλυφθοῦν οἱ χριστιανικές ἁγιογραφίες) καί προσθῆκες, ἄσχετες μέ τόν προορισμό πού εἶχε κατά τόν χρόνο ἀνέγερσής του (προσθήκη μιναρέδων, προσθήκη ἰσλαμικῶν συμβόλων Χαλίφηδων στό ἐσωτερικό τοῦ Ναοῦ), προκειμένου νά χρησιμοποιηθεῖ ὡς ἰσλαμικό τέμενος. Ἡ χρήση αὐτή ἀπέβλεπε νά συμβολίσει πολιτικά τήν κατάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπό τούς Ὀθωμανούς.
Μέ ἀπόφαση τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου τῆς Τουρκίας τῆς 24ης Νοεμβρίου 1934, ὁ Ναός μετατράπηκε σέ μουσεῖο ἀναγνωρίζοντας τόν μνημειακό του χαρακτῆρα καί διατηρῶντας τό χριστιανικό του ὄνομα (Hagia Sofya).
Τόν Ἰούνιο τοῦ 1931 ἐπετράπη στόν Thomas Whittemore νά προχωρήσει σέ ἀποκάλυψη ὁρισμένων σπουδαίων ψηφιδωτῶν πού ἀπεικονίζουν τόν Ἰησοῦ Χριστό, τή Θεοτόκο, Ἁγίους τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, καθώς καί χριστιανούς αὐτοκράτορες τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Πρόσφατα ἀποκαλύφθηκαν καί ἄλλες χριστιανικές ἀρχαιότητες πού εἶχαν καλυφθεῖ ἀπό τούς Ὀθωμανούς (ψηφιδωτά μέ ἐξαπτέρυγους ἀγγέλους).
Στίς 10 Ἰουλίου 2020 ἀνακοινώθηκε ὅτι τό τουρκικό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας ἔκανε δεκτή αἴτηση ἀνάκλησης τοῦ «Συνδέσμου Προσφορᾶς στά Βακούφια, τά ἱστορικά μνημεῖα καί τό περιβάλλον», ἀνακάλεσε ἀπόφαση τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου τῆς Τουρκίας τῆς 24ης Νοεμβρίου 1934 καί ἐπέτρεψε τή μετατροπή τοῦ μνημείου σέ ἰσλαμικό τέμενος.
Οὐσιαστικά ἡ ἀπόφαση τοῦ τουρκικοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας μετατρέπει ἐκ νέου τόν Ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας ἀπό μνημεῖο πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς σέ σύμβολο κατάκτησης. Ἐπιπλέον ἡ ἀπόφαση τοῦ τουρκικοῦ Συμβουλίου Ἐπικρατείας ἐπιτρέπει στό Τουρκικό κράτος νά χρησιμοποιεῖ ἕνα μνημεῖο τοῦ Χριστιανικοῦ πολιτισμοῦ μέ τρόπο πού ἀποβλέπει νά προσβάλει τήν Ἀνατολική Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία, ἀλλά καί τίς λοιπές ἀνά τόν κόσμο χριστιανικές ὁμολογίες, καθώς ὁ Ναός αὐτός ἀποτελεῖ γιά τούς χριστιανούς ἀνά τόν κόσμο ἕνα ἀπό τά διασημότερα καί ἀρχαιότερα δείγματα χριστιανικῆς ναοδομίας μνημειακῶν διαστάσεων.
Στό ἴδιο κλίμα, ἀνακοινώθηκε ἀπό τή Διεύθυνση Θρησκευτικῶν Ὑποθέσεων τῆς Τουρκίας ὅτι θά καλύπτονται οἱ χριστιανικές ἁγιογραφίες τοῦ μνημείου κατά τή διάρκεια τῶν ἰσλαμικῶν προσευχῶν μέσα στό μνημεῖο (δηλαδή πέντε φορές τήν ἡμέρα) καί δέν θά ἐπιτρέπεται ἡ εἴσοδος κοινοῦ κατά τή διάρκεια τῶν προσευχῶν. Ἑπομένως, θά περιορίζεται ἡ ἐλεύθερη πρόσβαση κοινοῦ σέ ὁρισμένες ὧρες καί θά καλύπτονται τά χριστιανικά στοιχεῖα τοῦ Ναοῦ, ἀκρωτηριάζοντας μέ αὐτόν τόν τρόπο βάναυσα τήν εἰκόνα καί τήν ἀκεραιότητα τοῦ μνημείου, προκειμένου νά καταστεῖ ἰσλαμικό τέμενος. Εἶναι ἐπίσης προφανές ὅτι οἱ ἐργασίες συντήρησης τῶν χριστιανικῶν ἀρχαιοτήτων τοῦ Ναοῦ θά ἀνασταλοῦν, καθώς δέν συμβιβάζονται πλέον μέ τή νέα χρήση τοῦ μνημείου.
Τόν Ναό ἐπισκέπτονται χριστιανοί προσκυνητές ἀπό ὅλο τόν κόσμο, μεταξύ τῶν ὁποίων καί μέλη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, οἱ ὁποῖοι δέν θά ἔχουν ἀκώλυτη πρόσβαση στό μνημεῖο ἐν ὄψει τῆς μετατροπῆς του σέ ἰσλαμικό τέμενος καί τῆς ἀπόκρυψης τῶν χριστιανικῶν ἀρχαιοτήτων του (ψηφιδωτῶν κ.λπ.).
Γιά τούς λόγους αὐτούς αἰτούμαστε νά ἀσκήσετε τίς ἁρμοδιότητές σας κατά τίς Διεθνεῖς Συνθῆκες γιά τήν προστασία τοῦ μνημείου καί νά ἐκδηλώσετε τήν ἀντίθεσή σας στή μετατροπή του σέ ἰσλαμικό τέμενος.
† Ὁ Ἀθηνῶν ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρόεδρος
Ὁ Ἀρχιγραμματεύς
† Ὁ Ὠρεῶν Φιλόθεος»