φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης
Η περιοχή της Ρούμελης και οι ιστορικές της μορφές πρόκειται ν’ αναδειχθούν στο τριήμερο επιστημονικό συνέδριο, που άνοιξε τις εργασίες του την Παρασκευή στο επιβλητικό Μέγαρο των Ρουμελιωτών, κάτω από το λόφο του Λυκαβηττού. «Πνευματική όαση, την οποία έχει ανάγκη ο τόπος» χαρακτήρισε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος την επιστημονική συνάντηση πλειάδας ερευνητών, με εισηγήσεις που ρίχνουν φως στην ελληνική παράδοση, αλλά και απαντούν στις δυσκολίες της εποχής.
«Για το λόγο αυτό, συμπλήρωσε ο Αρχιεπίσκοπος, η Εκκλησία στηρίζει εκείνες τις πρωτοβουλίες, που συμβάλλουν στην πνευματική ανάταση και συνιστούν μια πρόταση ζωής, εντελώς διαφορετική από την κρίση που βιώνουμε σήμερα».
Μεταξύ των ανακοινώσεων, την πρώτη ημέρα του συνεδρίου, παρουσιάστηκαν δύο εμβληματικές φυσιογνωμίες της Ορθοδοξίας και του νεότερου ελληνισμού. Ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ. Νικόλαος έκανε γνωστά στο κοινό το έργο και την προσφορά του Μητροπολίτη Λοκρίδος Αγαθαγγέλου (1780-1852). Μέσα από αρχειακό υλικό, συνοδικά έγγραφα και προσωπική επιστολογραφία, ο Μητροπολίτης Νικόλαος μίλησε για το ήθος του άνδρα, τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε με απαράμιλλο σθένος και τον προσωπικό αγώνα που έδωσε στην υπόθεση της εθνικής παλιγγενεσίας. Στην εκστρατεία στη Ρούμελη ο Αγαθάγγελος διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, καθώς, όπως σημειώνει ο Σεβασμιώτατος, ο ίδιος ο Δημήτριος Υψηλάντης σε αναφορά του στον Καποδίστρια, εξαίρει την πατριωτική στάση και τους αγώνες του Ιεράρχη κατά την περίοδο της εκστρατείας του στην περιοχή. Συγκεκριμένα, αναφέρει ο Μητροπολίτης Νικόλαος:
«ο Λοκρίδος Αγαθάγγελος υπήρξε μια γενναία μορφή της οποίας την φιλοπατρία δεν δικαιούται κανείς να αμφισβητήσει. Ημπορεί τα πολιτικά πάθη της εποχής του να εκάλυψαν την αλήθεια, η ιστορία όμως αποκαλύπτει και περιγράφει με αποδείξεις και μαρτυρίες, ότι ο αείμνηστος Αγαθάγγελος εργάσθηκε, εμαρτύρησε και αγωνίστηκε για την πατρίδα… ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ιστορικός της Εκκλησίας, αναφέρει περί της προσφοράς του Αγαθαγγέλου: «Ο Αγκύρας Αγαθάγγελος χρηματίσας και είτα εν Ελλάδι λαμπρώς ειργάσθη κατά την επανάστασιν και μετ΄αυτήν». Έχει ιδιαίτερη αξία η κατάθεση του Ν. Σαρίπολου στην κηδεία του Λοκρίδος Αγαθαγγέλου: «και των δεινών της πατρίδος μετείχεν, υπό δουλείαν διατελούσης και του μαρτυρίου τον πρώτον είχον κλήρον». Ασφαλώς υπονοεί τα όσα υπέφερε ως Έξαρχος στην Μ. Ασία και στην Θεσσαλονίκη και ως δέσμιος ένα χρόνο στη φυλακή. Υπήρξε πολεμιστής στα πεδία των μαχών: «εζωσμένος την ιεράν σπάθην και αντί βακτηρίας το πεφιλημένον κρατών Καριοφύλι έφιππος ενθαρρύνων τους ήρωας Έλληνας βοά. Εμπρός Έλληνες, τον θάνατον ή την ελευθερίαν». Περί του Αγαθαγγέλου ελέγετο ότι «ήταν εις εκ των κεκρυμμένων 70 Αποστόλων της επαναστάσεως».
Το πορτρέτο ενός άλλου, φλογερού πνευματικού άνδρα, που μαρτύρησε υπερασπιζόμενος το Γένος και την εθνική ιδέα, έδωσε ο Διευθυντής του ιδιαίτερου γραφείου του Αρχιεπισκόπου, Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Παπαθανασίου, που μίλησε για τον πατροκοσμά (1714-1779). Σκιαγραφώντας συνοπτικά το βίο του οραματιστή καλόγερου, ο ιεροκήρυκας της Μητρόπολης επιχείρησε μια συμβολική μετάθεση της ζωής του αγίου Κοσμά σήμερα, τριακόσια χρόνια μετά από τη γέννησή του ανδρός. Ο π. Χρυσόστομος ανέφερε χαρακτηριστικά: «στους καιρούς μας, που τόσα ακούγονται για την καταρράκωση του ανθρωπίνου προσώπου, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός μας δίνει αυτά τα δύο σημεία: αυτοσυνειδησία και επανακατήχηση. Κίνητρο αυτοσυνειδησίας για να ψάξουμε στις απλές, ουσιαστικές αξίες της μακραίωνης ελληνορθόδοξης παράδοσης και πρόσκληση για επανακατήχηση για να γνωρίσουμε την ορθόδοξη χριστιανική πίστη μας, να μαθητεύσουμε στους Πατέρες μας».
Το συνέδριο των Ρουμελιωτών, που τελεί υπό την αιγίδα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, φιλοξενεί μέχρι την Κυριακή πενήντα ανακοινώσεις από διακεκριμένους επιστήμονες της Ελλάδας και του εξωτερικού, αλλά κι από νέους ερευνητές σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα, στον πολιτισμό, την οικονομία και την υγεία. Τον αγιασμό τέλεσε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ενώ τις εργασίες της πρώτης μέρας του συνεδρίου παρηκολούθησε και ο Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας Γεώργιος.