Αμετάκλητη λήθη η αιώνια μνήμη; (Περί ταφής ή καύσης των νεκρών)
Του Μητροπολίτη Κισάμου & Σελίνου Αμφιλόχιου
Τελικά σ΄ αυτή την Πατρίδα, σε τούτο τον τόπο που αιώνες τώρα έχει ποτιστεί και τραφεί με κρουνούς αιμάτων μαρτύρων και Αγίων της Πίστεως και του Γένους μας, φαίνεται πως κάποιοι βάλθηκαν, εργολαβικά, να αναλάβουν τον ρόλο του «μαστροχαλαστή». Να αποϊεροποιήσουν και αποχριστιανίσουν τον λαό της.
Ιδού λοιπόν τι σκέφτηκαν και τι Νομοθέτησαν, αναφορικά με την καύση των νεκρών. Σύμφωνα με τα άρθρα 48 και 49 του Νόμου 4277/2014 «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας – Αττικής και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. 156/1-8-2014, τ. Α΄), ο νομοθέτης όχι μόνον δεν λαμβάνει υπ΄ όψιν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του νεκρού, αλλά δίδει το δικαίωμα: «Εάν ο θανών δέν είχε εκφρασθεί εν ζωή περί της μετά θάνατον επιθυμίας ταφής ή αποτεφρώσεως του σώματος του, η αποτέφρωση δύναται νά λάβει χώρα με μόνη τήν δήλωση του/της συζύγου η «συντρόφου», μετά του/της οποίου/ας έχει συνάψει «σύμφωνο συμβίωσης», ή την δήλωση των συγγενών πρώτου ή δευτέρου βαθμού».
Πράγμα που σημαίνει πως εάν κάποιος δεν έχει προνοήσει εν ζωή να ταφεί, ο νομοθέτης δίδει το δικαίωμα μετά τον θάνατο του όχι μόνον στην οικογένεια του, αλλά και σε συγγενείς μέχρι δευτέρου βαθμού να αποφασίσουν, με μιά απλή δήλωση, την αποτέφρωση του!
Απόλυτη κυριαρχία της χρηστικής αντίληψης εις βάρος του σεβασμού του ανθρωπίνου προσώπου και των αξιών, εις βάρος αυτής της ίδιας της ζωής! Είναι γνωστό ότι το αρχέτυπο διασώζει την αυθεντικότητα και την γνησιότητα της υπάρξεως μας. Κατά τους ερευνητές, με κορυφαίο τον Γάλλο ανθρωπολόγο HenrydeLumley, ο άνθρωπος αναδεικνύεται πράγματι «άνθρωπος» από την στιγμή που αποκτά θρησκευτική συνείδηση. Και ως πρωταρχικό σημείο στην αναγνώριση της θρησκευτικής συνείδησης θεωρείται η ταφή των νεκρών.
Και τούτο συμβαίνει διότι, όπως σημειώνει ο π. Καρπαθίου, η ταφή διαφοροποιεί τον έλλογο άνθρωπο από την λοιπή έμβια αλλά και άλογη δημιουργία αναδεικνύοντας τον παράλληλα όν με θρησκευτική συνείδηση. Είναι λοιπόν σαφές ότι η ταφή αποτελεί πρωτογενές στοιχείο της ανθρώπινης συνείδησης, χρέος στα «άγραπτα και ασφαλή θεών νόμιμα» (Σοφοκλής) και όχι απλώς έθιμο. Δεν προηγήθηκε άλλη ανθρώπινη ιστορία για να διαμορφώσει εθιμικές προϋποθέσεις.
Για τούτο και η ταφή δεν έχει εθνικότητα. Κορυφαία δε έκφραση της ταφής ως αρχέτυπου αποτελεί το γεγονός της ταφής του Χριστού, ο Οποίος δεν εκάει αλλά ενταφιάσθει (Μτθ.14,12), παραμένει «αλλότριος φθοράς» και με την Ανάσταση Του «καινά ποιεί τα πάντα» (Αποκ. 21,5). Η Εκκλησία λοιπόν το σώμα, όσο ο άνθρωπος είναι εν ζωή, το βλέπει ως «μέλος Χριστού» και «ναό του Αγίου Πνεύματος» (1 Κορ. 6,19). Μόλις ο άνθρωπος πεθάνει, το σώμα του γίνεται λείψανο.
Τότε αυξάνει και ο σεβασμός μας σε αυτό. Το σώμα δεν περιμένει την καταστροφή του, αλλά την «ετέρα μορφή του» (Μαρκ. 16,12), την αναμόρφωση του «εις το αρχαίον κάλλος». Οι νεκροί δεν είναι «πεθαμένοι» αλλά κεκοιμημένοι. Τοποθετούνται με σεβασμό στον τάφο, στραμμένοι προς ανατολάς «προσδοκώντας ανάσταση νεκρών». Νεκρός δεν σημαίνει τελειωμένος (που έχει τελειώσει), αλλά τετελειωμένος (που έχει τελειωθεί). Τέλος δεν σημαίνει λήξη, αλλά τελείωση, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Σεβ. Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος.
Ο χώρος της ταφής, «το μνήμα», γίνεται σημείο αναφοράς μνήμης και ζωής. Τα οστά των νεκρών αποτελούν ανάμνηση της παρελθούσης ζωής τους, ενθύμηση της παρούσης καταστάσεως τους αλλά και υπόμνηση της μελλούσης προοπτικής μας. Όταν όμως τα οστά καούν η στάχτη εξομοιώνει τα πάντα. Μαζί με τα ψήγματα του κοινωνικού σεβασμού, οριστικοποιείται και η διαγραφή κάθε ίχνους παρουσίας ανθρώπου. Έτσι ο υπαρκτικός θάνατος προσυπογράφει τον φυσιολογικό. Προκρούστειο ήθος υψηλής τεχνολογίας! Πολιτισμένη ανθρωποφαγία. Αν όμως μας πληγώνει η βία της φύσης πως εμείς επιλέγουμε την βία του αυτεξουσίου;
Διερωτώμαι: Μια κοινωνία που δεν αντέχει τον άνθρωπο ούτε στην ασθένεια του, ούτε στα γηρατειά του, ούτε στον θάνατο του, μια κοινωνία που καίει τους νεκρούς της, που καταστρέφει την ανάμνηση της ζωής, που κάνει το τέλος του ανθρώπου οριστικό και αμετάκλητο, μια κοινωνία, τέλος, που αρνείται την πνοή του αιώνιου και εγκλωβίζεται στην ασφυξία του εφήμερου, τι σχέση μπορεί να έχει αυτή η κοινωνία με την ζωή;
Φαίνεται πως στο απέραντο γηροκομείο του «πολιτισμένου» κόσμου μας η ίδια νοοτροπία που αποφεύγει την γέννηση, δηλ. την ζωή, αυτή που προτείνει την ευθανασία, αυτή η ίδια δεν αντέχει τους κεκοιμημένους και επιλέγει την καύση. Αυτή υπογράφει και το οριστικό τέλος του τέλους, το τέλος του σκοπού, το τέλος του ανθρώπου. Γιατί η καύση των νεκρών οδηγεί και στην καύση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Στο τέλος, αλήθεια, τι θα μείνει;
