Ο ουρανοφάντωρ Βασίλειος και ο εμπορικός «Άη Βασίλης»
Τού Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρών .κ. Χρυσοστόμου
Την 1η Ιανουαρίου η αγία μας Εκκλησία εορτάζει την μνήμη ενός εκ των μεγαλυτέρων Πατέρων και Διδασκάλων της, του εν Αγίοις Πατρός ημών Βασιλείου του Μεγάλου, Αρχιεπισκόπου Καισαρείας της Καππαδοκίας, ο οποίος διεκρίθη:
· ως ασκητής,
· ως άριστος θεολόγος,
· ως ελεήμων και φιλάνθρωπος,
· ως μύστης του Δεσπότου και φαεινός φωστήρ της Εκκλησίας, · ως Ιεράρχης με παρρησία και θυσιαστική διάθεση για την προάσπιση των θείων αληθειών,
· ως πολυγραφότατος Εκκλησιαστικός Πατήρ και Διδάσκαλος.
Όλοι γνωρίζομε επίσης ότι συνέταξε την Θεία Λειτουργία, η οποία επιτελείται κατά την ημέρα της εορτής του, τις πέντε πρώτες Κυριακές της Μεγ. Τεσσαρακοστής, τις παραμονές των μεγάλων Δεσποτικών Εορτών Χριστουγέννων και Θεοφανείων, ως και κατά την Μεγ. Πέμπτη και το Μέγα Σάββατο.
Αυτόν τον άγιο και μεγάλο Πατέρα τιμάμε την 1η Ιανουαρίου εκάστου έτους, με ύμνους και ωδές πνευματικές, και αυτόν παρακαλούμε να μεσιτεύη προς Κύριον υπέρ της σωτηρίας μας. Αυτόν προβάλλομε ως πρότυπο αρετής και ζωής πνευματικής, τόσον στα παιδιά μας, όσον και στους μεγαλυτέρους.
Ομως δυστυχώς, υπάρχει και ο εμπορικός «αη-βασίλης», ο οποίος επινοήθηκε και κατασκευάσθηκε από την Δύση, προκειμένου να επιτυγχάνεται εμπορικό κέρδος μέσω της διαφημίσεως και της προβολής του. Έτσι οι περισσότεροι, μικροί και μεγάλοι, αυτές τις ημέρες γνωρίζουν έναν «Άγιο Βασίλη», που ουδεμίαν σχέση έχει με τον Οικουμενικό Πατέρα και Διδάσκαλο της Εκκλησίας ο οποίος έζησε μόνο 49 έτη επί της γης, και όμως άφησε τεράστιο πνευματικό και κοινωνικό έργο, ώστε η Ιστορία, η οποία ουδέποτε χαρίζεται και σπάνια συγκαταβαίνει, ως έχει ευστόχως ειπωθή, να υποκλιθή ενώπιόν του και να του χαρίση τον τίτλο του «Μεγάλου».
Αυτός ο Μέγας ανήρ, ο κολοσσός της σοφίας και της γνώσεως, ο Ιεράρχης ο οποίος ένωσε δύο κόσμους, τον Χριστιανικό και τον Ελληνικό, φέρει ως δώρο σε μας την αγάπη του, και κηρύττει την αλήθεια περί του ενός και μόνου αληθινού Θεού, ο οποίος ενηθρώπησε για να θεώση τον άνθρωπο.
Αυτός ο Ιεράρχης, ο οποίος απεκλήθη από τον ιερό υμνογράφο «θεία και ιερά της Εκκλησίας μέλισσα», μας εμπνέει, ειδικά σήμερα, σε μια εποχή δύσκολη, σε έργα φιλανθρωπίας και φιλοθείας, προκειμένου να βιώσωμε το μεγαλείο της ενότητος και της κοινωνίας προσώπων εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών.
Αυτός ο Ιεράρχης, ο οποίος έκανε πράξη στην ζωή του τα λόγια του Αποστόλου Παύλου «τις ασθενεί και ουκ ασθενώ; τις σκανδαλίζεται και ουκ εγώ πυρούμαι;» (Β’ Κορ. ια’, 29), ευαγγελίζεται στον κόσμο το μήνυμα της αλληλεγγύης, της αλληλοπεριχωρήσεως καρδιών, της θυσίας, ώστε μέσα από την δική μας πτωχεία, το δικό μας υστέρημα, να ζήσουν και οι άλλοι, οι ελάχιστοι αδελφοί μας, στα πρόσωπα των οποίων διακονείται ο ίδιος ο Θεός.
Αυτός ο Ιεράρχης μας διδάσκει, με την ισάγγελο βιοτή και πολιτεία του, ότι «πλησίον μας» είναι ο κάθε άνθρωπος, αδιακρίτως φυλής, γλώσσης, κοινωνικής τάξεως, μορφώσεως, θρησκεύματος, κλπ. Η αγάπη όρια δεν έχει. Στην «Βασιλειάδα» του εύρισκαν αναψυχή, αγάπη, φροντίδα, περίθαλψη ψυχική και σωματική, όχι μόνο οι Χριστιανοί, αλλά και οι ειδωλολάτρες.
Σε χρόνια δύσκολα, που οι λεπροί εγκατελείποντο εκτός των τειχών της πόλεως, ίνα μη «μιανθώσιν» οι άλλοι, σε τέτοια χρόνια απανθρωπίας, ο Μέγας Πατήρ και Ιεροφάντης, μαζί με το επιτελείο των εθελοντών της αγάπης, ή τι λέγω, της θυσίας, εξήρχετο για να περισυλλέξη τους «αποβλήτους» της «κοινωνίας», χωρίς να υπολογίζη κόπους, μόχθους, αλλά και την ίδια την ζωή του, τόσον αυτός, όσον και οι συνεργάτες του. Εφήρμοσε την διακονία της ανιδιοτελούς προσφοράς και της θυσιαστικής αγάπης. Αυτός ο Ιεράρχης, φως και αλάτι του κόσμου, με τα ολοφώτεινα μάτια του και την γαλήνια μορφή του, περνάει μπροστά από τους νέους μας, που παραπαίουν τήδε κακείσε προς αναζήτηση νοήματος ζωής, και τους καλεί να μοιάσουν της μέλισσας, η οποία παίρνει από το άνθος ο,τι χρειάζεται προκειμένου να δώση το μέλι, ενώ ο,τι της είναι άχρηστο, το έγκαταλείπει και φεύγει. Ενθυμείσθε πιστεύω την πραγματεία του Αγίου, «Προς τους Νέους, όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων» (βλ. κεφ. 4).
Με σύγχρονο τρόπο θα μπορούσε κάποιος να πη σήμερα στα παιδιά, βάζοντας στο στόμα του Μεγάλου Βασιλείου τα εξής λόγια: «Παιδιά μου, να μετέχετε στο τραπέζι της ζωής, αλλ’ όχι στο ξέφρενο συμπόσιο…!».
Ο άλλος, ο εμπορικός όπως τον ονομάσαμε, «αη-βασίλης», ουδεμίαν έχει σχέση με όλα τα παραπάνω, και ως εκ τούτου με την διδασκαλία της Εκκλησίας.
Είναι ο τροφαντός επισκέπτης, ο οποίος έρχεται από μακρυνά και ξωτικά μέρη και το μόνο που φέρνει είναι γλυκίσματα και κοσμικά δώρα, διακέδαση και πρόσκαιρη χαρά. Μέσα από αυτόν τον μύθο, δυστυχώς, προσπαθούμε να νοηματοδοτήσωμε την ζωή των παιδιών μας και να τους δώσωμε «χαρά». Αυτός ο παχουλός και καλοφαγάς επισκέπτης δεν έχει καμμία σχέση με την Οθόδοξη Παράδοση, αλλά ούτε και με την Ελληνική πραγματικότητα. Είναι ξένος με τα δικά μας ήθη, ξένος με την ψυχοσύνθεσή μας, με το παρελθόν μας, με την πνευματικότητά μας.
Αυτόν εν πολλοίς περιμένουν οι άνθρωποι, και κυρίως τα παιδάκια, σήμερα. Γι’ αυτόν ξενυχτούν. Γι’ αυτόν γλεντάνε και εορτάζουν. Γι’ αυτό τον λόγο και είναι λίγοι οι εκκλησιαζόμενοι την ημέρα της Εορτής του Αγίου Βασιλείου, η οποία συμπίπτει με την είσοδό μας στο νέο έτος κατά το κοσμικό ημερολόγιο. (Υπενθυμίζομε ότι η αρχή του Εκκλησιαστικού έτους, η «αρχή της Ινδίκτου» όπως την ονομάζομε, εορτάζεται την 1η Σεπτεμβρίου). Πόσο ωραίο θα ήτο να μιλούσαμε στα παιδιά μας για τον μεγάλο Άγιο της Εκκλησίας! Αντί για τις κάρτες και την όποια διαφήμιση ενός ψεύτικου ειδώλου, να τους παρουσιάζαμε την Εικόνα του τρισμεγίστου Φωστήρος της Οικουμένης! Να εξηγούσαμε γιατί εικονίζεται έτσι ο Μέγας Βασίλειος. Τι έκανε στην ζωή του από τότε που γεννήθηκε, μέχρι που έφυγε για τον Ουρανό. Πως άκουε τα όσα του έλεγε η αγία μητέρα του Εμμέλεια, η αγία γιαγιά του Μακρίνα, και η αγία αδελφή του Μακρίνα. Πως ρουφούσε στην κυριολεξία την γνώση, μελετώντας εκτός από την κοσμική σοφία και την θεία θεωρία. Πως όταν έφυγε από την πατρίδα του και βρέθηκε στην κοσμοπολίτικη τότε Αθήνα για να φοιτήση στις περίφημες σχολές της, διατηρήθηκε αγνός, πιστός στον αληθινό Θεό, παρ’ ότι συνανεστρέφετο και με ειδωλολάτρες. Πως μέσα από τις συνομιλίες του με τους «συμφοιτητές του» ποικίλων ενδιαφερόντων, όπως ήταν ο Ιουλιανός, ο αποκληθείς Παραβάτης, υπεστήριζε την αλήθεια με παρρησία και σοφία. Πως αυτός ο μέγας φιλάνθρωπος διεχειρίζετο τα όποια ελάχιστα υλικά αγαθά είχε στην διάθεσή του για την χαρά και την σωτηρία των συνανθρώπων του.
Πόσα άλλα, αλήθεια, θα μπορούσαμε να πούμε στα παιδιά μας για τον αληθινό Άγιο Βασίλειο, ο οποίος αγωνίστηκε για την καταξίωση του όλου ανθρώπου ως ψυχοσωματικής οντότητος!
Δεν θα μπορούσε, άρα γε, τα όποια δώρα στα παιδιά μας, να μας τα έχη δώσει για να τα προσφέρωμε ο πραγματικός Άγιος Βασίλειος και όχι ο ψεύτικος; Δεν θα ήτο ωραίο να γνωρίσουν τα παιδιά μας την θαυμασία και γλυκυτάτη μορφή του λαμπρού Ποιμένος της Καισαρείας, που γαληνεύει τις ψυχές και νοηματοδοτεί την πορεία μας;
Δύσκολο, θα μου πήτε! Το γνωρίζω και εγώ. Δυστυχώς σε αυτό το σημείο έχομε φτάσει…Όμως ας αρχίσωμε κάποια στιγμή όλοι μας να σκεπτώμαστε σοβαρά και πνευματικά, και να εργαζώμαστε ώστε να κτίσωμε από την αρχή πλέον το οικοδόμημα της κοινωνίας μας.
Εύχομαι σε όλους καλή και ευλογημένη χρονιά, και καλή πνευματική πορεία, διά πρεσβειών του μεγάλου Πατρός και Ιεράρχου της Αγίας μας Εκκλησίας, Βασιλείου του Μεγάλου, Αρχιεπισκόπου Καισαρείας της Καππαδοκίας, του Ουρανοφάντορος.