Μοναχισμός και θέα του ακτίστου φωτός

Του Αρχιμ. Γεωργίου Καψάνη, Ηγουμένου Ι. Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους

«Στους αγίους μοναχούς οφείλεται ο πλούτος της εμπειρίας και της θεολογίας του Ακτίστου Φωτός. Από τους λόγους αγίων μοναχών, παλαιών και νέων, οι οποίοι διαπραγματεύονται την περί Ακτίστου Φωτός πίστι της Εκκλησίας, διαπιστούται ότι στον χώρο του Ορθοδόξου Μοναχισμού εβιώθη η εμπειρία του Ακτίστου Φωτός και διετυπώθη η περί αυτού θεολογία.

Ο Αδάμ, προ της παρακοής, μετείχε της θείας ελλάμψεως και λαμπρότητας. Μετά την πτώση, η ανθρωπίνη φύση είναι γυμνή του θείου Φωτός. 0ι πρωτόπλαστοι αισθάνονται την γύμνωση τους και εντρέπονται.
Την γυμνή από το θείο Φως ανθρωπίνη φύση ελέησε ο Χριστός, προσλαβών αυτήν και ενώσας με την θεία του φύσι στην υπόσταση του Θεού Λόγου. Κατά την θεία Μεταμόρφωση στο Θαβώρ απεκαλύφθη ότι ο Κύριος ενέδυσε πάλι την ανθρωπίνη φύση με το ένδυμα του θείου Φωτός και της θείας δόξης και την εθέωσε.

Είναι γνωστό ότι, τόσο η Ιερά υμνολογία της Εκκλησίας μας, όσο και οι άγιοι Πατέρες, τονίζουν ότι το λάμψαν εις το Θαβώριον Φως δεν είναι η ουσία του Θεού, ούτε κτιστόν φως, ούτε φάντασμα φωτός, αλλά το άκτιστον Φως του Θεού, άκτιστος καί θεία και θεοποιός ενέργεια.

Ο άνθρωπος ελλαμπόμενος από το θείο και άκτιστο Φως απολαμβάνει πολλών θείων και υπερφυών δωρεών. Οι συνέπειες της ελλάμψεως του Φωτός δεν είναι μόνον ηθικές, αλλά πρωτίστως είναι οντολογικές. Η παρουσία του θείου Φωτός γίνεται πηγή υπερφυών πνευματικών χαρισμάτων.

Πολλοί μοναχοί διά μέσου των αγώνων έπαθαν την θέωση και αξιώθηκαν της θέας του Ακτίστου Φωτός. Ολίγοι όμως ωμίλησαν γι’ αυτήν, όπως ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και οι λοιποί Πατέρες της Φιλοκαλίας, και στις ημέρες μας ο π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ.

Οι θεόπται Πατέρες διευκρινίζουν ότι κάθε ορώμενον φως δεν είναι ’κτιστον Φως. Υπάρχουν και άλλα φώτα, που δεν πρέπει να συγχέωνται με αυτό. Υπάρχει το φως του νοός και το δαιμονικόν φως.

Η νήψη, η μετάνοια, η αυτομεμψία είναι κατά τον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο προϋποθέσεις της ελλάμψεως του θείου Φωτός. Βασική προϋπόθεσις θεώσεως και θεωρίας είναι η αδιάλειπτος νοερά καρδιακή προσευχή.

Προς παρηγορίαν ημών των μη θεασαμένων το ’κτιστον Φως, οι άγιοι Πατέρες μας διδάσκουν ότι ο Φιλάνθρωπος Κύριος παρακαλεί τις πιστές ψυχές και με άλλες μικρότερες εμπειρίες της Ακτίστου Χάριτός του.

Από τις εμπειρίες των Αγίων περί του θείου Φωτός γίνεται φανερός ο στενός δεσμός μοναχισμού και θέας του Ακτίστου Φωτός. Δεν είναι καθόλου παράδοξο ότι τα εύοσμα άνθη της θεώσεως άνθησαν κυρίως στον χώρο του Μοναχισμού, χώρο διαρκούς μετανοίας, νήψεως, καθάρσεως από τα πάθη, αδιαλείπτου προσευχής, αποκτήσεως των ευαγγελικών αρετών, εκδημίας του κόσμου και ενδημίας στον Κύριο».