ΠΟΛΕΜΟΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Τό δικαίωμα τής ιδιοκτησίας, η τραπεζική πίστις καί η ελεύθερη κίνησις κεφαλαίων
ΤΟ 2022 μάς επιφυλάσσει ως φαίνεται ενδιαφέρουσες ιδεολογικές εκπλήξεις. Τό 1989 ήταν η χρονιά πού αποτέλεσε τό θρίαμβο τού φιλελευθερισμού, τής ελεύθερης οικονομίας τής αγοράς, τής επικράτησης τών αξιών τής Δύσης έναντι τού υπαρκτού σοσιαλισμού καί τού κομμουνισμού. Δέν ήταν τό τέλος τής ιστορίας βεβαίως, όπως γνωμοδότησε ο προφήτης Φουκουγιάμα, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο καπιταλισμός ως οικονομικό σύστημα επικράτησε μέ εξαίρεση τήν Κούβα καί τήν Βενεζουέλα παγκοσμίως. Καί στήν ανατολική Ευρώπη, στίς χώρες τού τέως ανατολικού μπλόκ μεταξύ τών οποίων η Ρωσσία, η Ουκρανία, η Πολωνία ο Πρωθυπουργός τής οποίας μέσα στήν κρίση δέν θεωρείται πλέον πολιορκητικός κριός γιά τό ευρωπαϊκό κράτος δικαίου η Ουγγαρία, η Τσεχοσλοβακία καί οι υπόλοιπες βαλτικές δημοκρατίες. Τό ίδιο συνέβη καί στήν κομμουνιστική Κίνα, τήν οποία κάποτε ο Πρόεδρος Μπούς ο νεώτερος χαρακτήρισε μέ θαυμασμό πειθαρχημένη δημοκρατία εξ αιτίας τής επιτυχίας μέ τήν οποία ενσωμάτωσε τόν καπιταλισμό στίς παλαιές κομμουνιστικές δομές της.
Τό επόμενο βήμα τό οποίο επιβοηθήθηκε από τήν τεχνολογική έκρηξη τού διαδικτύου ήταν η καθολική επικράτηση τού φιλελευθερισμού σέ όλον τόν κόσμο. Αυτό πού σφραγίστηκε από τό web banking καί απεκλήθη παγκοσμιοποίηση 30 χρόνια μετά όμως, καί αφού ο δημοκρατικός καπιταλισμός κυριάρχησε χωρίς αντίπαλο σέ ολόκληρο τόν πλανήτη, άρχισε στή Δύση, πρίν κάν φτάσουμε στόν πόλεμο Ρωσσίας Ουκρανίας, η αντίστροφη μέτρηση γιά τήν αναίρεση βασικών αρχών τού κυρίαρχου οικονομικού συστήματος τού πλανήτη μας.
Η αρχή έγινε μέ τήν οικονομική κρίση πού πυροδοτήθηκε τό 2008 στίς Ηνωμένες Πολιτείες καί μεταφέρθηκε στήν Ευρώπη σχεδόν αμέσως. Οι Έλληνες είχαμε τό πικρό προνόμιο νά γνωρίσουμε αυτή τήν κρίση, καί από τήν καλή καί από τήν ανάποδη. Κατά τή διάρκεια αυτής αμφισβητήθηκαν γιά πρώτη φορά εμπράκτως βασικές αρχές τού δημοκρατικού καπιταλισμού όπως η προστασία τής ιδιοκτησίας, η τραπεζική πίστη καί εμπιστοσύνη, η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων. Οι Έλληνες ακόμη καί σήμερα 12 χρόνια μετά τήν υπαγωγή τής Ελλάδας στό διεθνές νομισματικό ταμείο πληρώνουμε φορολογία γιά τίς ιδιοκτησίες μας. Άν ο περίφημος ΕΝΦΙΑ δέν καταργηθεί καί καταστεί μόνιμος, τότε δέν απέχει από τήν πραγματικότητα η εκτίμηση, ότι μετά από 10 χρόνια θά έχουμε πληρώσει γιά δεύτερη φορά τίς ιδιοκτησίες μας στήν τιμή πού τίς αγοράσαμε. Έμπνευση καθαρά κομμουνιστικού χαρακτήρα. Αλλά καί η τραπεζική πίστη δοκιμάστηκε. Στήν Ελλάδα έχασαν τά χρήματά τους οι ομολογιούχοι, οι δανειστές τού κράτους μέ έντοκα γραμμάτια σέ ανύποπτες στιγμές μέ τό περίφημο PSI πού συμφώνησαν Μέρκελ Σαρκοζύ στό Ντοβίλλ πρός όφελος τών τραπεζών τους. Στήν Κύπρο οι καταθέτες τών τραπεζών είδαν τίς οικονομίες τους νά κουρεύονται. Στήν κρίση τού 2015 γνωρίσαμε τό μοναδικό συναίσθημα τής αναστολής μίας εκ τών βασικών ελευθεριών πυλώνων τού κοινοτικού δικαίου: τής ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων πού επλήγη από τά capital controls.
Όλα αυτά απεδείχθη ότι ήταν πρόδρομα φαινόμενα. Προεόρτια. Στίς πρόσφατες κινητοποιήσεις τών ιδιοκτητών φορτηγών στόν Καναδά ανέβηκε η κλίμακα: όλοι όσοι συμπαραστάθηκαν στούς διαμαρτυρόμενους διαδηλωτές καί παρέστησαν στήν συγκέντρωσή τους αντίκρισαν τό κράτος τού πρωθυπουργού Τριντώ, ο οποίος από τήν κρυψώνα πού επέλεξε γιά νά γλυτώσει τήν οργή τών πολιτών, αποφάσισε ένα πρωτοφανές γιά καπιταλιστικό σύστημα μέτρο: τήν δέσμευση τών τραπεζικών τους λογαριασμών λόγω τής συμμετοχής τους σέ διαδηλώσεις! Γιά νά συμβεί βεβαίως αυτό προηγήθηκε τό ηλεκτρονικό φακέλωμά τους καί η ταυτοποίησή τους.
Όταν όλα αυτά σίγουρα μάς διαφεύγουν καί κάποια άλλα συνέβησαν στίς μητροπόλεις τού δημοκρατικού καπιταλισμού πρίν ξεσπάσει ο πόλεμος καί πρίν εισβάλει ο Πούτιν στήν Ρωσσία, δέν θά πρέπει νά μάς προξενεί εντύπωση τό γεγονός ότι σήμερα η αμερικανική κυβέρνηση συνιστά Task Force προκειμένου νά εντοπίσει, νά παγώσει, νά δεσμεύσει καί νά κατασχέσει τήν κινητή καί τήν ακίνητη περιουσία τών Ρώσσων ολιγαρχών σέ ολόκληρη τήν Δύση. Προφανώς καί οι επιχειρηματίες αυτοί δέν είναι άγγελοι. Καί προφανώς καί ενοχλεί τό πλασάρισμά τους στούς πιό πλούσιους ανθρώπους τού κόσμου. Αλλά αυτός είναι ο καπιταλισμός. Καί γιά όλα τά προηγούμενα χρόνια πού οι συγκεκριμένοι ολιγάρχες επένδυαν τά χρήματά τους σέ εταιρείες εισηγμένες στό Χρηματιστήριο τής Νέας Υόρκης, σέ funds, σέ ποδοσφαιρικές ομάδες, σέ ακίνητα, σέ πολυτελή σκάφη, ο καπιταλισμός δέν είχε πρόβλημα γιά τίς σχέσεις πού είχαν μέ τόν Πρόεδρο Πούτιν καί τίς οποίες όλοι γνώριζαν.
Η δέσμευση λοιπόν τών περιουσιακών τους στοιχείων από τήν κυβέρνηση τών Ηνωμένων Πολιτειών πού τά προηγούμενα χρόνια ήρθαν σέ ανοιχτή ρήξη μέ τήν Ευρώπη καί τόν τραπεζικό της σύστημα γιά νά προσελκύσουν πολυεθνικά κεφάλαια στούς φορολογικούς παραδείσους τού Ντελαγουέρ δέν έχει μόνο τήν έννοια τής κύρωσης καί τής πολιτικής τιμωρίας επειδή ο ηγέτης τής χώρας τους προκάλεσε μία παράνομη εισβολή. Στήν πραγματικότητα, στό μέτρο πού αποδεικνύεται ότι οι ολιγάρχες δέν έχουν ευθεία καί αποδεδειγμένη σχέση μέ τήν ρωσσική κρατική οντότητα, αποτελεί μία πράξη αντίφασης καί αναίρεσης τού καπιταλισμού. Έως τώρα γνωρίζαμε ότι τό παγκόσμιο αυτό οικονομικό σύστημα έχει ένα βασικό κανόνα: τό κεφάλαιο δέν έχει πατρίδα. Γιά πρώτη φορά εισάγεται η έννοια τής εθνικότητας στήν καπιταλιστική ιδιοκτησία. Τής επιθυμητής εθνικότητας αλλά καί τής ανεπιθύμητης. Όποιος παρακολουθεί καλόπιστα τίς εξελίξεις ειδικά άν είναι δυτικός μεγιστάνας, οπαδός τού Τράμπ, δικαίως μπορεί νά διερωτηθεί: Κι άν αύριο πέρα από τό κριτήριο τής εθνικότητας εισαχθεί γιά τήν επιβολή κυρώσεων καί τό κριτήριο τής ιδεολογίας άν τυχόν σέ βαφτίσουν ακροδεξιό αναθεωρητή γιά νά σού δεσμεύσουν τήν περιουσία τότε δέν δημιουργείται ένα επικίνδυνο προηγούμενο πού στήν πραγματικότητα αποτελεί βόμβα στά θεμέλια τής ιδεολογίας τού καπιταλισμού; Άν τό κριτήριο γιά τίς οικονομικές κυρώσεις κυβερνήσεων είναι η εθνικότητα σήμερα, η ιδεολογία αύριο, η συμμετοχή σέ αντικυβερνητικές διαδηλώσεις μεθαύριο, τότε γιατί δώσαμε μάχη νά επικρατήσει ο καπιταλισμός τό 1989; Γιά νά αρχίσει νά αναιρείται από τόν ίδιο του τόν εαυτό 33 ολόκληρα χρόνια μετά τή νίκη του καί γιά άλλους νά είναι καπιταλισμός, αλλά γιά άλλους νά είναι σοσιαλισμός καί κομμουνισμός; Μέ διάθεση αιρετική σέ ένα θέμα πού είναι επίμαχο εισάγουμε τόν προβληματισμό μας. Πάσα συμβολή στόν διάλογο, μέ χαρά δεκτή.
ΕΣΤΙΑ, Πα. 4 Μαρτίου 2022, φ. 42.201, σελ. 1, 3 (αναδημ. στήν ηλεκτρονική έκδοση 5/3/2022) – Μανώλης Κοττάκης
-120x86.jpg)
