Αρχιεπίσκοπος Αμερικής: Με την ευκαιρία της επισκέψεως στην Χίο του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου κατόπιν προσκλήσεως Χίων ομογενών ο Μητροπολίτης Χίου κ. Μάρκος του ζήτησε να ομιλήσει στο πλαίσιο της μορφωτικής διακονίας ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ ΕΙΛΗΤΑΡΙΟΝ στην Βιβλιοθήκη ΑΓ ΑΓΑΠΗΤΟΣ το απόγευμα της Δευτέρας 18 Αυγούστου 2025.
Στο πολυπληθές ακροατήριο ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής ανέπτυξε το θέμα: “Η Βιβλιοθήκη της Θεολογικής Σχολής Χάλκης”.
Ο Αρχιεπίσκοπος τόνισε: «Θα προσπαθήσω να σας ταξιδέψω στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και να σας καταστήσω κοινωνούς των προσπαθειών περί της αναδιοργανώσεως της βιβλιοθήκης, ώστε να φυλάξουμε την έγγραφη παρακαταθήκη των Πατέρων μας και να την παραδώσουμε αρτίως στις επόμενες γενεές».
Ιστορικό πλαίσιο
Η Σχολή ιδρύθηκε το 1844 από τον Πατριάρχη Γερμανό Δ΄ και λειτούργησε ως «εν υπεραιωνόβιον φυτώριον Θεολογικής Επιστήμης».
Ανεδείκνυε στελέχη που μετέδιδαν το «πνεύμα της οικουμενικότητας» χωρίς απομάκρυνση από την Ορθόδοξη και Ελληνική Παράδοση.
Η Σχολή έκλεισε το 1971, βάσει τουρκικού νόμου, αλλά οραματίζεται την επαναλειτουργία της.
Η Βιβλιοθήκη
Θεωρείται η δεύτερη πατριαρχική βιβλιοθήκη (από τον 16ο αιώνα).
Αριθμεί περί τις 70.000 τόμους με σπάνιες εκδόσεις, χειρόγραφα και περιοδικά.
Έχουν ήδη ξεκινήσει προγράμματα ψηφιοποίησης και καταλογογράφησης με συνεργασία της Βιβλιοθήκης της Βουλής και ευρωπαικών πανεπιστημίων, καθώς και με φοιτητές μέσω του Erasmus.
«Ως Θεολογική Σχολή της Χάλκης θεωρούμε καθήκον και ηθικό χρέος όλων μας… να συνδράμουμε με κάθε τρόπο στη διάσωση του πολιτισμικού θησαυρού μας».
Εργασίες ανακαίνισης
Χάρη στην χορηγία του Θανάση Μαρτίνου, η Σχολή ανακαινίζεται ριζικά, με μονόκλινα δωμάτια, συνεδριακό κέντρο, τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και σεβασμό στον ιστορικό χαρακτήρα.
Αναβιώνει ο μοναστικός χαρακτήρας, ενώ η Μονή Αγίας Τριάδος εμπλουτίζεται με νέους θεματικούς κήπους και δραστηριότητες ανοικτές στο κοινό.
Όραμα
Τέλος, ο Αρχιεπίσκοπος αναφέρει: «Η Βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε ως βιβλιοθήκη Μονής και εξελίχθηκε σε βιβλιοθήκη Θεολογικής Σχολής. Η εμπειρία της πνευματικής ζωής σε μοναστικό περιβάλλον και η επιστημονική κατάρτιση ποτέ δεν αντιφάσκουν, αλλά συμπληρώνουν η μια την άλλη».
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία του Αρχιεπισκόπου παρακάτω:
Το θεωρώ μεγάλη τιμή και χαρά να συμμετέχω στη μεγάλη σειρά των σημαντικών λογίων εισηγητών που έχουν περάσει από τον χώρο αυτό, με πρώτο την Α. Θ. Παναγιότητα τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίο, για αυτό και θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Σεβασμιώτατο και προσφιλέστατο αδελφό εν Χριστώ Μητροπολίτη Χίου, Ψαρών και Οινουσών κ. Μάρκο, ο οποίος είχε την ευγενή καλωσύνη να με καλέσει.
«῏Ω πόλις, Πόλις, πόλεων πασών οφθαλμέ,
άκουσμα παγκόσμιον,
θέαμα υπερκόσμιον,
εκκλησιών γαλουχέ…»
Οι παραπάνω στίχοι του Νικήτα Χωνιάτη δε θα μπορούσαν παρά να αποδώσουν με τον καλύτερο τρόπο τα χαρίσματα αυτής της υπέροχης πόλης, της Πόλης της καρδιάς μας, της Κωνσταντινούπολης.
Κωνσταντινούπολη. Σταυροδρόμι πολιτισμών. Εκεί, όπου το χθές σμίγει με το σήμερα. Απλωμένη σε ανατολή και δύση, είναι από τις λίγες πόλεις στον κόσμο, όπου το παρελθόν αποτυπώνεται με όλο του το σφρίγος. Το παιχνίδισμα της μνήμης, θρεμμένης από αναγνώσματα και χάρτες παλιούς, έρχεται για να γίνει πραγματικότητα. Εδώ η μνήμη βρίσκει γη καλή να καρπίσει. Προικισμένη με ιστορία αιώνων, με μνημεία, με έργα τέχνης αναλλοίωτα στο χρόνο, δεν είναι έκπληξη ότι η Πόλη μαγνητίζει, μαγεύει τον επισκέπτη της από την πρώτη στιγμή.
Στο άκουσμα του ονόματός της, ο νούς σου ταξιδεύει στο ένδοξο και λαμπρό Βυζάντιο, στα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου και του Ιουστινιανού, στην Αγιά Σοφιά, αλλά και στο Πατριαρχείο, στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης και φυσικά στη Βιβλιοθήκη της, που είναι και το θέμα μας.
Θα προσπαθήσω λοιπόν να σας ταξιδέψω στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και να σας καταστήσω κοινωνούς των προσπαθειών περί της αναδιοργανώσεως της βιβλιοθήκης, ώστε να φυλάξουμε την έγγραφη παρακαταθήκη των Πατέρων μας και να την παραδώσουμε αρτίως στις επόμενες γενεές.
Ατενίζοντας κανείς τη θάλασσα του Μαρμαρά και το σύμπλεγμα των Πριγκιποννήσων, διακρίνει και συνάμα θαυμάζει τη Χάλκη και το πανέμορφο κτήριο της Ιεράς Θεολογικής Σχολής. Ένα κτήριο που υποδηλώνει την ιστορικότητά του, και το οποίο ορθώνεται επιβλητικά στο λόφο της ελπίδος, περιμένοντας καρτερικά το πλήρωμα του χρόνου που θα σηματοδοτήσει την επαναλειτουργία της, παύοντας επιτέλους τη αναίτια επί 45 περίπου έτη ήδη «σιωπή» της.
Ιστορία της Σχολής
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης ιδρύθηκε το 1844 από τον Πατριάρχη Γερμανό Δ’ και δεχόταν φοιτητές όχι μόνο γηγενείς έλληνες αλλά και χριστιανούς από όλο τον κόσμο. Το 1971 η Σχολή έκλεισε βάσει τουρκικού νόμου, ο οποίος απαγόρευσε τη λειτουργία ιδιωτικών ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Η Ιερά Θεολογική Σχολή αποτελούσε, αποτελεί και θα συνεχίζει να αποτελεί στους αιώνες, το κλέος και το καύχημα του Οικουμενικού Θρόνου. «Η χαρά και το σέμνωμα του Κέντρου της Ορθοδοξίας». Η προσφορά της Ιεράς Θεολογικής Σχολής στη μεταλαμπάδευση της εκκλησιαστικής παιδείας και στην προσφορά αξίων και χαρισματικών στελεχών και προσωπικοτήτων τόσο προς την Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία, όσο και προς το Γένος μας, υπήρξε σημαντική. «Εν υπεραιωνόβιον φυτώριον Θεολογικής Επιστήμης», την έχει χαρακτηρίσει ο αείμνηστος και λογιώτατος απόφοιτός της Μητροπολίτης Πέργης κυρός Ευάγγελος Γαλάνης.
Ήταν η Σχολή που μετέδιδε στους φοιτητές και αποφοίτους της το πνεύμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που είναι το πνεύμα το παραδοσιακό, το πνεύμα της Ορθοδοξίας αλλά με ένα τρόπο που όλα αυτά μπορούν να γίνουν εύληπτα από όλη την Οικουμένη, δηλαδή το πνεύμα της οικουμενικότητας χωρίς να παρεκκλίνει από τις αρχές ούτε της ορθοδοξίας, ούτε του ελληνισμού, ούτε να αλλοιώνει και την παράδοση των πατέρων.
Αυτό το μίγμα το σπάνιο, το δύσκολο, το οποίο είναι κι ένα απόσταγμα εμπειρίας και προσπάθειας αιώνων και συνύπαρξης με το αλλοεθνές στοιχείο επί πολλούς αιώνες, αυτό λοιπόν όλο ήταν αυτό που δίδασκε και μετέδιδε η Σχολή αυτή στους αποφοίτους. Μία από τις σπουδαιότερες Θεολογικές Σχολές του Ορθόδοξου κόσμου, πάντα πρόθυμη και ταγμένη στην υπηρεσία της Μητρός Εκκλησίας και των εκκλησιαστικών γραμμάτων.
Η Βιβλιοθήκη
Η βιβλιοθήκη της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης είναι η δεύτερη πατριαρχική βιβλιοθήκη από το 1844 κ. ε. (αλλά και πιό πρίν). Ονομάζεται: «Βιβλιοθήκη της Μεγάλης Εκκλησίας εν τη κατά Χάλκην Ιερά Πατριαρχική Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδος».
Η ιστορία της φθάνει στους βυζαντινούς χρόνους, στον Θεόδωρο Στουδίτη, τον ιερό Φώτιο και την Αικατερίνη Κομνηνή.
Κύριος οργανωτής και (πιθανώς) θεμελιωτής της βιβλιοθήκης ήταν ο Πατριάρχης Μητροφάνης Γ´ (1565-1572, 1579-1580), ο οποίος της δώρισε 300 χειρόγραφα, πολλά από τα οποία σώζονται σήμερα στην αίθουσα της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης στο Φανάρι. Στη συνέχεια, η βιβλιοθήκη άρχισε να εμπλουτίζεται με διάφορες εκδόσεις από δωρεές η αγορές. Κύριος δωρητής υπήρξε πάντοτε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο οποίο και ανήκει η βιβλιοθήκη.
Πρίν από τη λειτουργία της Σχολής, η βιβλιοθήκη της μονής ήταν εγκατεστημένη σε ιδιαίτερο δωμάτιο. Μετά την ίδρυση της Σχολής ο Πατριάρχης Γερμανός Δ´ έκτισε με δικά του έξοδα διόροφο λιθόκτιστο κτίριο κατά τη δεύτερη πατριαρχία του (1852-1853), το οποίο λειτούργησε έως τον σεισμό του 1894. Στα σχέδια ανοικοδόμησης της Σχολής με έξοδα του Παύλου Στεφάνοβικ δεν συμπεριλήφθηκε ιδιαίτερο κτίριο βιβλιοθήκης. Τα βιβλία από το 1886 έως το 1927 ήταν τοποθετημένα στη μεγάλη αίθουσα στην νοτιοδυτική πλευρά του πάνω πατώματος της Σχολής. Από το έτος 1927 βρίσκονται στη σημερινή τους θέση στο υπόγειο τμήμα της βόρειας πλευράς της Σχολής.
Ένα ολόκληρο τμήμα της βιβλιοθήκης κατασκευάστηκε το έτος 1960 και πλουτίσθηκε με τα κατάλληλα εξαρτήματα, με αίθουσα περιοδικών, αναγνωστήριο και γραφείο του βιβλιοφύλακα με δαπάνη του Κυριάκου Παμούκογλου, άρχοντα ορφανοτρόφου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
Δωρητές και ευεργέτες της βιβλιοθήκης υπήρξαν, εκτός του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των άλλων προαναφερθέντων, κυρίως οι απόφοιτοι της Σχολής, πατριάρχες, ιεράρχες και υπόλοιποι κληρικοί, οι καθηγητές της, διάφοροι ομογενείς φιλάνθρωποι, οι οποίοι δώρισαν στη βιβλιοθήκη είτε σειρές είτε και ολόκληρες τις προσωπικές τους βιβλιοθήκες. Επίσης, οι αδελφές ορθόδοξες Εκκλησίες, άλλες χριστιανικές Εκκλησίες και ιδρύματα εκκλησιαστικά και επιστημονικά, και άλλα άτομα.
Τελευταία μεταφέρθηκαν στη βιβλιοθήκη ολόκληρες οι προσωπικές βιβλιοθήκες του Πατριάρχου Μαξίμου Ε´, του Αρχιεπισκόπου Θυατείρων Γερμανού Στρηνοπούλου, του Μητροπολίτου Σάρδεων Μαξίμου Χριστοπούλου, του Μητροπολίτου Σταυρουπόλεως Μαξίμου Ρεπανέλλη, του καθηγητού Ιωάννου Παναγιωτίδου (μέρος αυτής), του Βλαδιμήρου Μιρμίρογλου και άλλων.
Υλικό βιβλιοθήκης και συνεργασίες
Στη βιβλιοθήκη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης κυριαρχούν βιβλία εκκλησιαστικής ιστορίας και θεολογίας αλλά και έργα φιλοσοφίας, νομικής και ῥητορικής, αρχαιολογίας, γεωγραφίας, μουσικής και λογοτεχνίας. Σπάνια είναι η συλλογή σλαβόφωνων έργων της βιβλιοθήκης. Στο βιβλιακό υλικό προστίθενται 930 τίτλοι περιοδικών, 447 ελληνικοί και 483 ξενόγλωσσοι. Το πλούσιο ξενόγλωσσο υλικό της βιβλιοθήκης είναι πολύτιμο. Ανάλογα με τις σπουδές τους, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά τους και τις χώρες όπου σπούδασαν, οι δωρητές της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης κληροδότησαν στη βιβλιοθήκη τόμους σε πάμπολλα γνωστικά αντικείμενα και γλώσσες, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται περίπου στους 70.000. Αξίζει να τονισθεί πως στη βιβλιοθήκη υπάρχουν:
500 μοναδικοί τίτλοι
Ελληνικά βιβλία από τον 18οαι. μέχρι σήμερα.
Ξενόγλωσσα (αγγλικά, αραβικά, αρμένικα, γαλλικά, γερμανικά σε γοτθικό και λατινικό αλφάβητο, εβραικά, κυριλλικά και τουρκικά.
Καραμανλίδικες εκδόσεις
Μουσικές εκδόσεις
Ανάτυπα και φυλλάδια
Χάρτες
Και άλλα αταύτιστα χρονολογικά εξαιτίας έλλειψης σελίδας τίτλου η εσωτερικής αναφοράς (σπαράγματα, ακέφαλα, κολοβά).
Παρ᾽ όλα αυτά, η Βιβλιοθήκη χρειάζεται υποστήριξη ώστε να συνεχισθεί το έργο της όσον αφορά την καταλογράφηση των τόμων, την ψηφιοποίηση και συντήρηση του υλικού.
Ως Θεολογική Σχολή της Χάλκης θεωρούμε καθήκον και ηθικό χρέος όλων μας ως Ελλήνων αλλά και ως συνεχιστών της βυζαντινής κληρονομιάς μας, να συνδράμουμε με κάθε τρόπο στο σημαντικό αυτό έργο της διάσωσης του πολιτισμικού θησαυρού μας, τοποθετώντας ο καθένας από εμάς το δικό του λιθαράκι, ώστε να μη χαθεί ο πλούτος αυτός, τον οποίο θέλουμε να τον παραδώσουμε αρτίως στις επόμενες γενεές.
Η Βιβλιοθήκη είναι το εργαστήριο κάθε εκπαιδευτικού Ιδρύματος, το οποίο πρέπει να είναι άρτια εξοπλισμένο και υποδειγματικά οργανωμένο με τις σύγχρονες προδιαγραφές. Το οποίο πρακτικά σημαίνει όχι μόνο πλήρη μηχανοργάνωση και καταγραφή του καταλόγου της, αλλά και σύνδεση μέσω του διαδικτύου με Βιβλιοθήκες άλλων Πανεπιστημίων. Αυτό αποτελεί τη σύγχρονη φιλοσοφία στην οργάνωση Βιβλιοθηκών και Πανεπιστημίων, αφού κανένα Πανεπιστήμιο δεν μπορεί πλέον μόνο του να συγκεντρώνει το σύνολο της διεθνούς βιβλιογραφίας.
Ήδη, με την χορηγία του ΟΠΑΠ, είμαστε σε θέση να σας ανακοινώσουμε ότι ξεκίνησε και οσονούπω ολοκληρώνεται η ηλεκτρονική καταλογογράφηση της κεντρικής βιβλιοθήκης καθώς και των δύο μεγάλων αποθηκών ακαταλογογράφητων βιβλίων, που βρέθηκαν μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου το έτος 2011. Έχουν ψηφιοποιηθεί ήδη οι εναίσιμες διατριβές των αποφοίτων της σχολής (τό οποίο αποτελεί για εμάς σημαντικό μέρος του αρχείου μας), τα θεολογικά περιοδικά του Οικουμενικού Πατριαρχείου μας (Εκκλησιαστική Αλήθεια, Απόστολος Ανδρέας, Ορθοδοξία και Νέος Ποιμήν) καθώς και άλλα επιστημονικά περιοδικά και σειρές.
Η βιβλιοθήκη της Θεολογικής Σχολής άρχισε να αναδιοργανώνεται από το έτος 2011 έχοντας συνάψει Μνημόνια συνεργασίας την Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, στελέχη της οποίας έρχονται στη Χάλκη ανά τακτά χρονικά διαστήματα και επιβλέπουν την καταλογογράφηση και ταξινόμηση. Με την ολοκλήρωση της φάσης αυτής, θα ξεκινήσει πολύ σύντομα και η πλήρης ψηφιοποίηση όλης της βιβλιοθήκης. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορεί κανείς μέσω του διαδικτύου όχι μόνο να αναζητά το βιβλίο που επιθυμεί, αλλά και να το ξεφυλλίζει ηλεκτρονικά στην οθόνη του σπιτιού η του γραφείου του.
Το επόμενο μεγάλο στοίχημα σε σχέση με τη βιβλιοθήκη μας είναι η συντήρηση των βιβλίων. Γιά το θέμα αυτό υπεγράφη MOU (Memorandum of Understanding) με την κρατική βιβλιοθήκη του Μονάχου (Staatsbibliothek), η οποία διαθέτει πλούσια τεχνογνωσία για το θέμα αυτό. Γιά να γίνει αυτό πραγματικότητα, εκπονήθηκε συγκεκριμένη μελέτη με την Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία της Θεσσαλονίκης, στην οποία λειτουργούσε υποδειγματικό Τμήμα Συντήρησης έργων τέχνης.
Με όλη αυτή την προεργασία, έχουμε διασφαλίσει την ύπαρξη και λειτουργία μιάς σύγχρονης βιβλιοθήκης, άρτια οργανωμένης και έτοιμης να υποδεχθεί τους μελλοντικούς φοιτητές της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
Επιτρέψτε μου εδώ και μία υποσημείωση: στο έργο της ηλεκτρονικής καταλογογράφησης και ψηφιοποίησης εργάζονται φοιτητές και φοιτήτριες εξ Ελλάδος κυρίως, οι οποίοι έρχονται και μισθοδοτούνται μέσω του προγράμματος Erasmus Placement της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, κατόπιν συμφωνιών που έχουμε υπογράψει με Πανεπιστήμια της Ελλάδος, όπως είναι το Ιόνιο, το Πάντειο, το Οικονομικό του Πειραιά, το Χαροκόπειο, η Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Κύπρου κλπ. Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσω ότι σήμερα η κλειστή Θεολογική Σχολή της Χάλκης εκδίδει πιστοποιητικά Erasmus, τα οποία γίνονται δεκτά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από το 2012 και μέχρι σήμερα έχουν εργασθεί στη βιβλιοθήκη μας ογδόντα και πλέον φοιτητές και φοιτήτριες. Εκτός αυτού υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι, κάθε ηλικίας, οι οποίοι έρχονται και επιθυμούν να μείνουν στη Μονή και να εργασθούν ως εθελοντές στη Βιβλιοθήκη η όπου αλλού τους επιτρέπουν τα ενδιαφέροντα και οι ικανότητες και γνώσεις τους: στον κήπο, στην κουζίνα, στα πρόβατα κλπ.
Η ριζική ανακαίνηση του κτιριακού συγκροτήματος, που έχει ήδη ξεκινήσει από πέρυσι, με την σπουδαία χορηγία του Θανάση Μαρτίνου, ενός απίστευτης γενναιοδωρίας Έλληνα, ο οποίος θα λάβει θέση στην ελληνική ιστορία μεταξύ των Μεγάλων Εθνικών Ευεργετών.
Η ανακαίνιση του κτιρίου έχει πολλές παραμέτρους:
α) Την διαμόρφωση μονόκλινων δωματίων για φοιτητές και διδάσκοντες.
β) Την ριζική ανακαίνηση του κτιρίου από απόψεως ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων.
γ) Τον εκσυγχρονισμό των ενδοεπικοινωνιών και την σύνδεση με το διαδίκτυο.
δ) Την δημιουργία ενός Συνεδριακού Κέντρου μεγάλης χωρητικότητος, εξοπλισμένου πλήρως, για τις εκδηλώσεις και τα Διεθνή Συνέδρια, τα οποία θα διοργανώνει η και θα φιλοξενεί η Σχολή.
Ασφαλώς, όλα τα ανωτέρω γίνονται με την επιστράτευση Αρχιτεκτόνων διεθνούς κύρους και εγνωσμένης εμπειρίας στο χώρο, ώστε να εξασφαλισθεί ο πλήρης σεβασμός του ιστορικού χαρακτήρα του κτιρίου και του περιβάλλοντα χώρου. Οι εργασίες γίνονται με όλα τα σύγχρονα μέσα που προσφέρει η αρχιτεκτονική και η τεχνολογία γενικώτερα, ώστε να μη υπολείπεται σε τίποτε από ένα άριστα εξοπλισμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα της εποχής μας.
Η σχετική μελέτη έχει εκπονηθεί από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και έχει εκδοθεί σε ένα ωραίο τόμο, με τη χορηγία της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
Ενώ λοιπόν αγωνιζόμαστε για την επαναλειτουργία της Σχολής, δεν καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια. Πέραν των όσων ανέφερα, αποφασίσαμε να αναβιώσουμε και στην πράξη τον μοναστικό χαρακτήρα του χώρου. Όπως γνωρίζετε, η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδος ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα από τον ανυπέρβλητο Πατριάρχη Μέγα Φώτιο, σπουδαίο πατέρα και άγιο της Εκκλησίας μας. Μέσα στη Μονή αυτή το έτος 1844 ο οραματιστής Πατριάρχης Γερμανός Δ᾽ ίδρυσε τη Θεολογική Σχολή, η οποία λειτούργησε έως το 1971. Από τότε, παραμένει ως Μονή, με απλώς και μόνο έναν Ηγουμένο. Με την άδεια και την ευλογία του Πατριάρχη μας, ξεκινήσαμε μία προσπάθεια να επανδρώσουμε τη Μονή με πραγματική αδελφότητα. Και ο Θεός ευλόγησε την προσπάθειά μας.
Και εφόσον δεν άνοιξε ακόμη η Σχολή, σκεφτήκαμε να την ανοίξουμε εμείς. Και την ανοίξαμε σε κάθε είδους δραστηριότητες. Αρχίσαμε να φιλοξενούμε επιστημονικά συνέδρια, ακαδημαϊκές συναντήσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, εκθέσεις έργων τέχνης, συναυλίες παραδοσιακής και έντεχνης μουσικής και άλλα πολλά. Και κυρίως, ανοίξαμε τη Μονή στον κόσμο: είναι χώρος επισκέψιμος για όλο τον κόσμο. Μπορεί κανείς να περιηγηθεί στους κήπους και στις αίθουσες, να προσκυνήσει το καθολικό της Μονής η να μελετήσει στη Βιβλιοθήκη μας.
Γιά πρώτη φορά στην ιστορία της, η Θεολογική Σχολή της Χάλκης άρχισε να κάνει εκδόσεις.
Εκτός από τα βιβλία, έχουμε εκδόσει ένα διπλό άλμπουμ βυζαντινής μουσικής με εκτενές εισαγωγικό βιβλιάριο, με τίτλο ῾Φωνές της Χάλκης᾽, όπου ψάλλουν οι απόφοιτοι της Σχολής με το γνωστό πατριαρχικό ύφος.
Τέλος, εκδόσαμε ένα dvd με μία ταινία για το μέλλον της Χάλκης, όπως το οραματιζόμαστε.
Οι εκδόσεις μας θα συνεχιστούν και είμαστε ανοιχτοί σε προτάσεις και σε συνεργασίες.
Η νέα αδελφότητα της Σχολής, ως μαθητές και πνευματικά τέκνα του ῾πράσινου᾽ Πατριάρχη μας, αγαπούν ιδιαίτερα τη φύση και το περιβάλλον. Όπως γνωρίζετε, ο περιβάλλων χώρος της Σχολής είναι ειδυλλιακός και καταπράσινος. Ιδιαίτερα ο άμεσος κήπος του κτιριακού συγκροτήματος, τον οποίο φύτευσε και θεμελίωσε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων Δωρόθεος. Γιά την αξιοποίηση, αναβάθμιση και τον επανασχεδιασμό του κήπου αυτού συνέβαλαν ειδικοί στην αρχιτεκτονική τοπίου οι οποίοι έχουν διακριθεί διεθνώς στον τομέα αυτό. Πράγματι, συγκρότησε η ίδια μία πολύ αξιόλογη ομάδα, η οποία εργάστηκε στη Χάλκη επί τόπου για αρκετό καιρό και μας υπέβαλε μία υπέροχη μελέτη. Έτσι, σήμερα στη Χάλκη έχουμε:
1. Τον κήπο της Αγίας Γραφής, με όλα τα φυτά που αναφέρονται στην Βίβλο.
2. Τον κήπο των αρετών, με όλα τα φυτά που συμβολίζουν συγκεκριμένες χριστιανικές αρετές.
3. Την βυζαντινή διαδρομή, με φυτά που περιγράφονται στον βυζαντινό ῾κλαρκιανό κώδικα᾽ που βρέθηκε στην Αγγλία.
4. Τους θεματικούς κήπους με βάση τις αρχιτεκτονικές τάσεις κηποτεχνίας των χωρών Βραζιλία, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία και Κίνα, καί
5. Τον κήπο αφιερωμένο στον αείμνηστο Μητροπολίτη Δωρόθεο που προανέφερα με μία προτομή, την οποία φιλοτεχνήσαμε σε λευκό μάρμαρο στην Ελλάδα.
Στον κήπο κυκλοφορούν ελεύθερα λευκά και πολύχρωμα παγώνια, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει και ένα μικρό κοπάδι από αιγοπρόβατα, καθώς και άλλα ζώα.
Άφησα για το τέλος το πιό σημαντικό: την πνευματική μέριμνα και καθοδήγηση των φοιτητών.
Όλα τα παραπάνω ασφαλώς είναι απαραίτητα, αλλά μπορεί κανείς να τα βρεί και αλλού. Αυτό που δεν μπορεί να βρεί κανείς αλλού, είναι αυτό που έκανε πάντα ιδιαίτερη τη Σχολή μας, αυτό που την έκανε να ξεχωρίζει.
Αυτό είναι ο μοναστικός χαρακτήρας της καθημερινότητας αλλά και της πνευματικής ζωής των ιεροσπουδαστών. Οι φοιτητές θα ζούν ως δόκιμοι αδελφοί της Μονής Αγίας Τριάδος, εντός της οποίας θα φοιτούν και στη Θεολογική Σχολή. Οι καθημερινές ακολουθίες, η συμμετοχή στο αναλόγιο, η διακονία στο Ιερό Βήμα, η εξάσκηση στον Άμβωνα, η κοινή τράπεζα με τα αναγνώσματα, θα συνθέτουν, όπως ακριβώς και στο παρελθόν, την πνευματική καθημερινότητα εντός της οποίας θα γαλουχούνται τα μελλοντικά στελέχη της Εκκλησίας, υπό την σκέπη και προστασία της Παναγίας Παυσολύπης.
Η συχνή παρουσία του Πατριάρχου, των Ιεραρχών του Θρόνου και των καθηγητών, η εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση της εκκλησιαστικής ζωής και δράσης του Πατριαρχείου μας, θα εξοικειώσει τους φοιτητές με την καθημερινότητα και το πνεύμα της Μητρός Εκκλησίας.
Θα μάθουν οι φοιτητές μας να συνδιαλέγονται με όλους τους ανθρώπους καλής θελήσεως, κάθε χριστιανικού δόγματος, κάθε θρησκείας και κάθε εθνικής καταγωγής. Γιά να το επιτύχουν όμως αυτό θα πρέπει να είναι καλά καταρτισμένοι στην Ορθόδοξη Θεολογία και πνευματικότητα. Διότι εάν κάποιος θελήσει να εισέλθει σε διάλογο με τον «άλλο», όποιος κι αν είναι αυτός, και δεν είναι καλά καταρτισμένος και συνειδητοποιημένος στη δική του θεολογία, στο δικό του πολιτισμό και στη δική του γλώσσα, τότε δύο είναι δυνατά να συμβούν: είτε θα πάθει σύγχυση λόγω αδυναμίας να ανταποκριθεί στον διάλογο, είτε την αδυναμία του αυτή θα την κάνει ιδεολογία και θα καταντήσει υπερσυντηρητικός, εθνικιστής, αντιδραστικός, και οπωσδήποτε περιθωριακός. Όταν, όμως, υπάρχει ισχυρή η αυτοσυνειδησία και η κατάρτιση κάποιου στην ορθόδοξη θεολογία και πνευματικότητα, τότε ο διάλογος με τον «έτερο» είναι αφορμή εμπλουτισμού, ορθοδόξου μαρτυρίας και έμπρακτης επίδειξης της χριστιανικής αγάπης προς πάντες.
Αγαπητοί μου, προσπάθησα να σας παρουσιάσω τη Βιβλιοθήκη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης γενικώτερα μέσα στο πλαίσιο της ίδιας της Σχολής, διότι δεν θα μπορούσε κανείς να παρουσιάσει τη Βιβλιοθήκη αποκεκομμένα από το ίδρυμα για το οποίο δημιουργήθηκε.
Η Βιβλιοθήκη δημιουργήθηκε ως βιβλιοθήκη Μονής και εξελίχθηκε σε βιβλιοθήκη Θεολογικής Σχολής. Η εξέλιξη αυτή είναι απολύτως φυσιολογική και ουδέποτε δυσχέραινε τη σύσταση και τη συνοχή η την οργάνωσή της, αφού παραδοσιακά η εμπειρία της πνευματικής ζωής σε ένα μοναστικό περιβάλλον και η ανάγκη επιστημονικής καταρτίσεως, ουδέποτε αποτέλεσαν καταστάσεις συγκρουόμενες, τόσο στην ορθόδοξη θεολογία όσο και στην πνευματική ζωή των χριστιανών μας και των εκκολαπτομένων κληρικών μας.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
