28η Οκτωβρίου 1940 – «… διά τους Έλληνες υπέρ την νίκην η δόξα» (Ιω. Μεταξάς)
“Στην Ελλάδα η Εκκλησία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Έθνος. Γι’ αυτό και ματαιοπονούν όσοι μιλάνε για χωρισμό της Εκκλησίας από το Κράτος” αναφέρει μεταξύ άλλων στη νεγκύκλιό του για την εθνική εορτή της 28ης Οκτωβρίου ο Μητροπολίτης Κονίτσης Ανδρέας.
Ακολουθεί ολόκληρη η εγκύκλιος:
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 176η
ΘΕΜΑ: 28η Οκτωβρίου 1940 – «… διά τους Έλληνες υπέρ την νίκην η δόξα» (Ιω. Μεταξάς)
Αγαπητοί μου Χριστιανοί,
-Α-
Όταν ξημέρωνε η Δευτέρα, 28η Οκτωβρίου 1940, δεν είχε κάτι το ασυνήθιστο η ημέρα αυτή. Καί παρ’ ότι ήταν προχωρημένο το Φθινόπωρο, ο ουρανός ήταν καταγάλανος και ο ήλιος λαμπρός, έλουζε τα πάντα με το χρυσό του φως. Αίφνης, όμως ακούστηκαν οι σειρήνες, που έλεγαν με τον διαπεραστικό τους ήχο ότι η γειτονική μας Ιταλία μας είχε κηρύξει τον πόλεμο. Βέβαια, ο Μουσολίνι διακήρυττε συνεχώς ότι η χώρα του θα σεβόταν τα σύνορα των γειτόνων της, ανεφερόμενος δε στην Ελλάδα έλεγε με έμφαση ότι δεν έπρεπε να φοβάται ιταλική επίθεση και ότι τα σύνορα ήταν δεδομένα …
Η Ελληνική Ηγεσία όμως, άκουγε μεν αυτές τις διακηρύξεις, αλλά δεν τις επίστευε. Γιατί οι πληροφορίες του πρεσβευτού μας στην Ρώμη σαφέστατα προειδοποιούσαν ότι όπου νάναι θα εκδηλωθή η Ιταλική επίθεση. Βέβαια, δεν ήταν μόνο οι πληροφορίες του Έλληνα διπλωμάτη. Ο πνιγμός της «Έλλης» στην Τήνο, στις 15 Αυγούστου 1940, ανήμερα της γιορτής της Παναγίας, ήταν ένα σαφέστατο μήνυμα για τις διαθέσεις της Ιταλίας. Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν πανικοβλήθηκε, όπως υπολόγιζε ο δικτάτορας της γείτονος. Καί παρά το ότι είχε στα χέρια της τα θραύσματα των τορπιλών που έπληξαν την «Έλλη», επίσημα εδήλωνε ότι το εύδρομο βυθίστηκε από «υποβρύχιο αγνώστου εθνικότητος», επειδή ήθελε να διατηρήση την ουδετερότητά της και να μην εμπλακή σε πόλεμο με την Ιταλία …
-Β-
Κι’ ενώ ο Μουσολίνι διεσάλπιζε , ότι η Αγγλία είχε διαπράξει το έγκλημα της βυθίσεως του πλοίου του Πολεμικού μας Ναυτικού, ο Ελληνικός Λαός με το αλάνθαστο ένστικτό του εγνώριζε από την πρώτη στιγμή τον δολοφόνο : Ήταν η φασιστική Ιταλία. Καί πίστευε ατράνταχτα ότι η Παναγία θα τιμωρούσε το έγκλημα, που έγινε ανήμερα της γιορτής της, ενώ στην Τήνο είχαν συρρεύσει χιλιάδες προσκυνητές. Έτσι, όταν στις 28 Οκτωβρίου 1940 άρχισε η Ιταλική επίθεση εναντίον της Χώρας μας, κοινή ήταν η πεποίθηση για την νίκη «υπό την σκέπην της Παναγίας», όπως έγραφε ιδιοχείρως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος πίσω από τις μικρές εικόνες της Μεγαλόχαρης που είχαν μοιρασθή σε όλα τα στρατευμένα Ελληνόπουλα.
-Γ-
Χιλιάδες λαού, με πρωτοπόρα τα νειάτα πλημμύρισαν τους δρόμους της Αθήνας, με σημαίες, με λάβαρα, με τραγούδια και με παλμό πατριωτικό, σαν να μην επρόκειτο για πόλεμο, αλλά για πανηγύρι. Καί πραγματικά πανηγύρι ήταν, όταν οι καμπάνες των Εκκλησιών ανήγγελαν τις αλλεπάλληλες νίκες του Στρατού μας : Έπεσε η Κορυτσά, έπεσε η Πρεμετή, έπεσαν οι Άγιοι Σαράντα, το Αργυρόκαστρο και η Χειμάρρα έπλεαν στη γαλανόλευκη. «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια …» έψαλλαν μετά από κάθε νίκη οι Έλληνες, με επί κεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο, τον υπέροχο εκείνο Πρωθιεράρχη, που από την πρώτη στιγμή βρέθηκε στις εθνικές επάλξεις, συνεχίζοντας επάξια την παράδοση παλαιοτέρων Ιεραρχών. Στην Ελλάδα η Εκκλησία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Έθνος. Γι’ αυτό και ματαιοπονούν όσοι μιλάνε για χωρισμό της Εκκλησίας από το Κράτος. Η Εκκλησία είναι δύναμη πνευματική ακαταγώνιστη και ξεύρει να ενισχύη το Έθνος, αλλά και να συγκακουχήται μαζί του, όπως συνέβη αργότερα, στα χρόνια της τριπλής ξενικής κατοχής (Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων).
-Δ-
Ο Στρατός μας, παρά τον βαρύ χειμώνα εκείνης της χρονιάς, το Ναυτικό μας και η Αεροπορία μας έκαναν κυριολεκτικά θαύματα : Στην Βόρειο Ήπειρο, στην Αδριατική, στο Ρούπελ και στα άλλα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά» και στην Κρήτη τα Ελληνόπουλα, με πίστη στον Θεό και στην προστασία της Παναγίας, έγραψαν λαμπρές σελίδες δόξας, όπως και οι υπέροχες εκείνες ηρωΐδες γυναίκες της Πίνδου, αλλά και όσες, στα μετόπισθεν, έπλεκαν κάλτσες και μάλλινες φανέλλες και μπλούζες, και ετοίμαζαν δέματα για τους ήρωες του Μετώπου. Όλοι το παραδέχονταν τότε : Η Ελλάδα έδωσε πρώτη το σύνθημα της νίκης, αφού απέδειξε ότι ο «Άξονας» δεν ήταν αήττητος. Καί όλοι οι ξένοι ηγέτες μας εγκωμίαζαν και μας έπλεκαν ύμνους. Πράγματι ! Η Ελλάδα δεν είχε μόνο νικήσει. Το κυριώτερο ήταν ότι είχε δοξασθή. «Θα νικήσωμεν. Αλλά διά τους Έλληνας υπέρ την νίκην η δόξα», ήταν το σύνθημα, που κυριαρχούσε την ανεπανάληπτη εκείνη εποχή.
-Ε-
Γιορτάζουμε και φέτος την Επέτειο του Έθνους του 1940. Σε ατμόσφαιρα, όμως, ηττοπάθειας και απογοητεύσεως, λόγω της οικονομικής κρίσεως. Οι καιροί είναι πράγματι δύσκολοι. Αλλά ο Ιησούς Χριστός και η Παναγία μας δεν θα μας αφήσουν. Όπως τότε, έτσι και τώρα : Με πρωτοπόρα τα νειάτα, τα μαθητικά, τα φοιτητικά και τα στρατευμένα νειάτα, η Πατρίδα μας θα ξεπεράση τις δυσκολίες και τους κινδύνους, και θα γίνη σεβαστή στους φίλους και υπολογίσιμη στους εχθρούς. Λοιπόν, ψηλά οι καρδιές. Κι’ οι Σημαίες ψηλά. Ο Χριστός και η Ελλάδα θα νικήσουν, εφ’ όσον το φως του «ΟΧΙ» του 1940 φωτίζει την ζωή μας. Τιμή και δόξα σε όσους έπεσαν ηρωικώς μαχόμενοι υπέρ Πίστεως και Πατρίδος. Οι Έλληνες δεν θα τους ξεχάσουν ποτέ.
Διάπυρος προς Χριστόν ευχέτης
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ο Δρυινουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Α Ν Δ Ρ Ε Α Σ