Του Χρήστου Μ. Καραστέργιου*
Με αφορμή την επίσκεψη στον χώρο εξόρυξης χρυσού- χαλκού από αντιπροσωπεία των Οικολόγων Πράσινων των Βαλκανίων, βρέθηκα τελευταία φορά στην περιοχή των Σκουριών. Φυσικά δεν έγινε λόγος για είσοδο στο open pit και έτσι αρκεστήκαμε να κάνουμε την ξενάγησή μας περιμετρικά του καγκελόφραχτου χώρου.
Ενημερώσαμε τους εκπροσώπους των οργανώσεων από την Τουρκία, την Σερβία, τη Ρουμανία, την Αλβανία, τη Βουλγαρία και εκπροσώπους τους από το Ευρωκοινοβούλιο, για το μεγάλο περιβαλλοντικό, εθνικό, οικονομικό, και κοινωνικό έγκλημα που συντελείται στη περιοχή. Όλα αυτά μοιάζουν γνωστά και τετριμμένα για το χώρο των Σκουριών.
Εντύπωση όμως έκανε σε μένα και στους επισκέπτες μας η αστυνομική φύλαξη των εγκαταστάσεων της εταιρείας από περιπολικά της ΕΛ.ΑΣ. Και ήταν μια συνηθισμένη ημέρα δίχως κάποια εξαγγελία διαμαρτυρίας ή πορείας που θα μπορούσε να δικαιολογήσει την φύλαξη αυτή. Επίσης, σε όλη τη διαδρομή που κάναμε ως τον λάκκο του Καρατζά μας παρακολουθούσε διακριτικά όχημα της πολυάριθμης εταιρείας security της “Ελληνικός Χρυσός”[i].
Ένα από τα περιπολικά της ΕΛ.ΑΣ στη περιοχή των Σκουριών που χρησιμοποιείται για τη φύλαξη της ιδιωτικής εταιρείας ”Ελληνικός Χρυσός” της Καναδικής Eldorado.Όμως, η προ του Άθω περιοχή και η έδρα του δήμου Αριστοτέλη στερούνται παντελώς αστυνόμευση!
Στην επιστροφή μας στην Ιερισσό μάθαμε για μια σειρά κλοπών που έγιναν αυτές τις ημέρες στην Προ του Άθω περιοχή. Αστυνομία πουθενά! Η έδρα του δήμου Αριστοτέλη και το μεγαλύτερο διοικητικό, οικονομικό και πληθυσμιακό κέντρο της περιοχής, στερείται παντελώς αστυνόμευσης! Η υποτιθέμενη κάλυψή του από το αστυνομικό τμήμα Αρναίας μόνο τη θυμηδία των πολιτών μπορεί να προκαλέσει.
Κι όμως! Το ΑΤ Ιερισσού θεωρήθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα και πιο ευαίσθητα αστυνομικά τμήματα από την ένταξη της Βόρειας Ελλάδας στο Ελληνικό κράτος πριν 103 χρόνια. Ο λόγος είναι κυρίως η εξωτερική φύλαξη των συνόρων της Αθωνικής Πολιτείας. Ένας χώρος που από την ίδρυσή του έγινε μάρτυρας πολιτικών, εθνικών και στρατηγικών ζυμώσεων της ευρύτερης βαλκανικής, και όχι μόνο, περιοχής.
Αυτό αναγνωρίστηκε από τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ένας από τους τελευταίους Τούρκους διοικητές (καϊμακάμηδες) της επαρχίας Χαλκιδικής (καζάς Κασσάνδρας), Ταχσίν Ουζέρ, ίδρυσε τον τουρκικό σταθμό της Ιερισσού για να επιτηρεί το Άγιο Όρος και τις επαναστατικές ενέργειες των αμιγώς Ελληνικής καταγωγής κατοίκων της περιοχής. Με την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου το αστυνομικό τμήμα(καρακόλι) κυκλώθηκε από τους κατοίκους της Ιερισσού και οι Τούρκοι αστυνομικοί παραδόθηκαν. Την ίδια τύχη είχαν και οι Τούρκοι χωροφύλακες (Τσαντιρμάδες) που προσπάθησαν να βγουν από το Α.Ο.
Η επίσπευση της απελευθέρωσης της ΒΑ Χαλκιδικής το 1912 με συντονισμένη προσπάθεια του Ελληνικού Ναυτικού και του τάγματος των Κρητών, έγινε λόγω της μεγάλης εθνικής και στρατηγικής σημασίας της χερσονήσου του Άθω. Στις 2 Νοεμβρίου του 1912 το θωρηκτό Αβέρωφ με κυβερνήτη τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη έστειλε άγημα 250 πεζοναυτών υπό τη διοίκηση του ανθυποπλοίαρχου Τηλέμαχου Κουρμούλη με σκοπό την κατάληψη της Ιερισσού και του ισθμού του Αγίου Όρους. Παράλληλα, στις 12/11/1912, είκοσι χωροφύλακες με επικεφαλής τον ανθυπομοίραρχο Ιωάννη Αμβράζη στάλθηκαν εσπευσμένα στην κωμόπολη της Ιερισσού για την αστυνόμευση και τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων του Α.Ο (Αλεξάκης, 1967, σ. 556). Από τη μεριά του ο ναύαρχος Π. Κουντουριώτης άφησε στην περιοχή τον αρχικελευστή Κασίμη με 20 ναύτες για να εκτελεί χρέη Λιμενάρχη(Αρχείο Δ.Ι.Σ., 1988, σ. 217).
Ένα από τα επιτεύγματα της κυβέρνησης Βενιζέλου την εποχή αυτή, ήταν η ταχεία και αποτελεσματική εγκατάσταση των κρατικών αρχών στις λεγόμενες νέες χώρες.
Στην Χαλκιδική δημιουργήθηκαν 2 Αστυνομικές υποδιευθύνσεις: του Πολυγύρου και της Ιερισσού, λίγο πριν τις 9 Μαΐου του 1913. Ταυτόχρονα συστάθηκε η αγροφυλακή στις 4 Απριλίου του 1913 και ιδρύθηκε το ειρηνοδικείο με έδρα για την ΒΑ Χαλκιδική την κωμόπολη της Ιερισσού.
Στο έγγραφο αυτό με ημερομηνία 9 Μαΐου 1913, ο Κωνσταντίνος Γ. Δαφνάκης κάτοικος Βαρβάρας, προσκόμισε δικαιολογητικά στο Ειρηνοδικείο, της αστυνομικής Υποδιεύθυνση Ιερισσού για τον διορισμό του ως αγροφύλακα στο μετόχι του Στρολόγκου της μονής Εσφιγμένου.
Από τότε, οι συνεχείς πολεμικές συγκρούσεις του ελληνικού κράτους, οι εμφύλιες διαμάχες, οι καταστροφές και η πολιτική αστάθεια, περιθωριοποίησαν και σε μεγάλο βαθμό απομόνωσαν την περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής από το πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι του ευρύτερου Ελληνικού χώρου. Το τελειωτικό χτύπημα το έδωσε ο καταστροφικός σεισμός του 1932.
Σημαντικό ρόλο έμελε να παίξει το Α.Τ Ιερισσού κατά τη διάρκεια της κατοχής. Κανένας ξένος επισκέπτης σ’ αυτούς τους δύσκολους όσο και ύποπτους καιρούς, δεν μπορούσε να περάσει στην Αθωνική Πολιτεία χωρίς την απαιτούμενη έγκριση από το ειρημένο τμήμα[ii].
Η λειτουργία του Α.Τ Ιερισσού με την κοινωνική προσφορά του συνεχίσθηκε απρόσκοπτα ως την 10η Απριλίου του 2013. Σε μια άλογη, ανόητη, άσκοπη και επικίνδυνη επιχειρησιακή ενέργεια της Ελληνικής Αστυνομίας που φέρει ακόμα ερωτηματικά για τους λόγους που έγινε και την πρακτική που ακολουθήθηκε, ειδικές δυνάμεις της Ελληνικής Αστυνομίας έσπασαν τις πρώτες πρωινές ώρες τις πόρτες 2 φιλήσυχων οικογενειαρχών μπρος στα έντρομα μάτια των ανήλικων παιδιών τους, και με βίαιο τρόπο τους συνέλαβαν[iii]. Η ενέργεια αυτή της ΕΛ.ΑΣ. πυροδότησε μεγάλη και έκρυθμη κοινωνική αναταραχή στην έδρα του δήμου Αριστοτέλη και στη γύρω περιοχή που συνεχίσθηκε ανεξέλεγκτα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το γεγονός αυτό είχε ως συνέπεια να εκθέσει την Ελληνική Αστυνομία και χιλιάδες απλούς αστυνομικούς που πολλές φορές με αυταπάρνηση βρίσκονται στο πλευρό του πολίτη, στα μάτια των κατοίκων της περιοχής και στους πολίτες όλης της χώρας. Με το πέρας μιας βδομάδας από τα ειρημένα γεγονότα ξέσπασε φωτιά στο άδειο κτήριο του Α.Τ. Ιερισσού που δημιούργησε και εξακολουθεί να δημιουργεί ακόμα πολλά ερωτηματικά.
Από τότε το ιστορικό όσο και απαραίτητο για την περιοχή Α.Τ Ιερισσού, δεν λειτουργεί.
Η Ιερισσός είναι σήμερα η έδρα του δήμου Αριστοτέλη και το οικονομικό, πληθυσμιακό και διοικητικό κέντρο του δήμου.
Είναι επίσης ο οδικός και με τη ¨προ του Άθω περιοχή¨, ο θαλάσσιος επικοινωνιακός κόμβος του δήμου Αριστοτέλη όπου τέμνονται οι οδικοί άξονες:
α) Άγιο Όρος και συνδέει την έδρα του δήμου Αριστοτέλη Ιερισσό με την έδρα του νομού Χαλκιδικής Πολύγυρο, και στη συνέχεια με το αεροδρόμιο «Μακεδονία».
β) Άγιο Όρος, και συνδέει την Ιερισσό με την Εγνατία Οδό μέσω Ολυμπιάδας.
γ) Άγιο Όρος, και συνδέει την Ιερισσό με τον ορεινό δήμο Αριστοτέλη και την Αρναία.
Το 2012, διακινήθηκαν από τα λιμάνια της Ουρανούπολης, Τρυπητής και Ιερισσού προς το Άγιο Όρος και τη νήσο Αμμουλιανή 330.319 επισκέπτες. Μεγάλο μέρος από αυτούς είναι αλλοδαποί από κάθε γωνιά του πλανήτη. Ο αριθμός αυτός καθιστά το λιμάνι της Ουρανούπολης το δεύτερο σε διακίνηση ανθρώπων στη Κ. Μακεδονία[iv].
Το 2012 δέχτηκε επίσης με τη ¨προ του Άθω περιοχή¨ 65.000 επισκέπτες αναψυχής[v], χωρίς να υπολογίσουμε σ΄ αυτούς τον μεγάλο αριθμό παραθεριστών που είναι κάτοχοι εξοχικής κατοικίας και τους χιλιάδες παραθεριστές του Σαββατοκύριακου.
Κι όμως! Η αστυνόμευση όλης αυτής της περιοχής είναι ανύπαρκτη. Η καθημερινή παραβατικότητα στο ζενίθ και η οποιαδήποτε εγκληματική ενέργεια (κυρίως ληστείες από ξένα ως προς την περιοχή άτομα) ανεξέλεγκτη.
Αυτή η ατμόσφαιρα ανασφάλειας στους πολίτες της περιοχής, ντροπιάζει διεθνώς και τη χώρα μας η οποία δεν μπορεί να εξυπηρετήσει και να προστατέψει τους χιλιάδες επισκέπτες του Αγίου Όρους και τους ξένους τουρίστες της περιοχής. Πριν μερικές ημέρες, για μια απλή υπόθεση, προσπάθησα να βοηθήσω έναν Ρωσικής καταγωγής επισκέπτη του Αγίου Όρους. Τον έστειλα στο πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα το οποίο εδρεύει στην ορεινή Χαλκιδική, στην Αρναία. Η ταλαιπωρία του επισκέπτη αφάνταστη. Αναγκάστηκε τις βραδινές ώρες στο άσχημο ορεινό οδικό δίκτυο του Χολομώντα να διανύσει για μια υπογραφή, από την Ουρανούπολη ως την Αρναία και πίσω, 112 km!!!
Και ανάλογες περιπτώσεις είναι πολλές και καθημερινές.
Όλα αυτά δεικνύουν την άμεση ανάγκη επαναλειτουργίας του Α.Τ Ιερισσού ώστε να μη αφήσουμε μία τόσο ευαίσθητη εθνικά και οικονομικά περιοχή, απροστάτευτη.
[i] Εδώ μπορούμε να επισημάνουμε την χιλιομετρική εγγύτητα του Α.Τ. Αρναίας (15 km) με την περιοχή των Σκουριών και την χιλιομετρική επίσης εγγύτητα με το Τμήμα Συνοριακής Φύλαξης Μεγάλης Παναγίας (6,7 km).
[ii] Αυτήν την εποχή η Βουλγαρία με την αρωγή της Ρωσικής κοινότητας της μονής Παντελεήμονος προσπαθούσε να δημιουργήσει τις συνθήκες για την κατάκτηση και στη συνέχεια την προσάρτηση του Αγίου Όρους στο Βουλγαρικό κράτος.
[iii] Ποτέ δεν υπήρξε άρνηση των κατοίκων της περιοχής που εμπλέκονται στο θέμα των «Σκουριών» να παραστούν σε ένα ΑΤ για οποιοδήποτε λόγο. Η ευθύνη του εγχειρήματος βαραίνει τους ανθρώπους που έδωσαν την εντολή και όχι τους απλούς αστυνομικούς που υπάκουσαν σε διαταγές.
[iv] Στατιστικά στοιχεία Λιμεναρχείου Ιερισσού, Α.Φ: 511.25-5/2013, Α.Σ: 3773. Συγκεκριμένα από το λιμάνι της Ουρανούπολης προς το Άγιο Όρος το 2012 διακινήθηκαν 121.956 επιβάτες, 56.407 διακινήθηκαν για κρουαζιέρα από το λιμάνι του όρμου Παναγιάς για το Άγιο Όρος, 40.828 για κρουαζιέρα προς το Άγιο Όρος από το λιμάνι της Ουρανούπολης, 106.705 επιβάτες διακινήθηκαν από το λιμάνι της Τρυπητής για την νήσο Αμμουλιανή και 4.423 από την Ιερισσό για το Άγιο Όρος. [v] Επιτόπια έρευνα του Καθηγητή εφαρμογών στο ΤΕΙ τουριστικών επιχειρήσεων της Θεσσαλονίκης και διορισμένο ερευνητή στο τεχνολογικό πανεπιστήμιο Κύπρου στο τμήμα διοίκησης ξενοδοχείων και τουρισμού κου Σπύρου Αβδημιώτη, Ιούλιος 2013.
*Μέλος της Επιτροπής Αγώνα Ιερισσού ενάντια στις καταστροφικές εξορύξεις χρυσού-χαλκού
