Γράφει η Νεφέλη Τζανετάκου
Τον «πυρήνα» της τροφοδοσίας της ευρωπαϊκής αγοράς σε φυσικό αέριο φιλοδοξεί να αποτελέσει μέσα στην επόμενη πενταετία η Τουρκία, αμφισβητώντας ευθέως τη γεωστρατηγική αξία τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου.
Η νέα επιδίωξή της είναι η ανάληψη πρωταγωνιστικού ρόλου στην αγορά φυσικού αερίου σε υγροποιημένη μορφή (LNG), με την προσδοκία η σύναψη στενότερων εμπορικών σχέσεων στον τομέα της ενέργειας με την…
Ευρωπαϊκή Ένωση να προσδώσει κύρος στη χώρα, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της οποίας τίθεται υπό αμφισβήτηση μετά τις πρωτοφανείς πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει στην Ανατολική Μεσόγειο και δη εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και υφαλοκρηπίδας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ειδικότερα, τη στιγμή που ο ενεργειακός χάρτης στη ζώνη της Ανατολικής Μεσογείου βρίσκεται υπό διαμόρφωση –κυρίως επειδή το Ισραήλ δεν έχει αποσαφηνίσει με ποιόν τρόπο σκοπεύει να αξιοποιήσει τις ποσότητες φυσικού αερίου που φιλοξενούν τα κοιτάσματα «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ»- η στόχευση της τουρκικής ηγεσίας επί της παρούσης περιλαμβάνει τα εξής:
– Την ανάδειξη της Τουρκίας σε ενεργειακό κόμβο, χάρη στην υλοποίηση του «Νότιου Διαδρόμου» και του αγωγού Trans Anatolian Pipeline (TANAP) για την εξαγωγή στην Ευρώπη του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν
– Την μετατροπή της χώρας σε «αφετηρία» και «αποθήκη» υγροποιημένου φυσικού αερίου μέσω της κατασκευής σταθμών αποθήκευσης και επεξεργασίας φυσικού αερίου στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, με σκοπό την εξυπηρέτηση των αναγκών σε φυσικό αέριο της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας
Στην ειδική έκθεση που είδε το φως της δημοσιότητας στην Τουρκία υπό την κρατική εταιρεία διανομής φυσικού αερίου και πετρελαίου της χω΄ρας BOTAS, επισημαίνεται μεταξύ άλλων, ότι η δημιουργία σταθμού αποθήκευσης και υγροποίησης φυσικού αερίου στην Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο και πιθανόν να ανατρέψει την «ενσωμάτωση» της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό δίκτυο μεταφοράς ενέργειας.
Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι ο δρόμος για την πιο ενεργό συνεργασία της Άγκυρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να ανοίξει στην περίπτωση που η Τουρκία επιτρέψει στην Ελλάδα και την Βουλγαρία να κάνουν χρήση των δικών της σταθμών LNG. Η υφιστάμενη νομοθεσία, άλλωστε, στη γείτονα επιτρέπει σε τρίτες χώρες την πρόσβαση στις ενεργειακές υποδομές που βρίσκονται επί της τουρκικής επικράτειας.
Υπογραμμίζεται στο σημείο αυτό πως η Ελλάδα εξετάζει την δυνατότητα ανάπτυξης πλωτών σταθμών LNG για την τροφοδοσία της ίδιας της χώρας και της νοτιοανατολικής Ευρώπης και πως ο πλωτός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη βρίσκεται στο τελικό στάδιο αδειοδότησης.
«Σφήνα» για εμπορική εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων
Η Άγκυρα, πάντως, διαπραγματεύεται από τον Ιανουάριο του 2013 με το Κατάρ το ύψος της χρηματοδότησης για την κατασκευή του τρίτου σταθμού LNG στην Τουρκία, ο οποίος σύμφωνα με τον σχεδιασμό, αναμένεται να ανεγερθεί κοντά στα σύνορα της χώρας με την Ελλάδα και την Βουλγαρία.
Όπως έχει δηλώσει, μάλιστα, ο τούρκος υπουργός Ενέργειας, Τανέρ Γιλντίζ, το εν λόγω έργο πρόκειται «να βοηθήσει την Ελλάδα και την Βουλγαρία να καλύψουν τις ανάγκες τους σε φυσικό αέριο, περιορίζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το «φορτίο» με το οποίο επιβαρύνονται τα Στενά, στον Βόσπορο και τα Δαρδανέλια».
Παράλληλα, η Άγκυρα επιδιώκει εμπλοκή και στη διαδικασία της εμπορικής εκμετάλλευσης των ποσοτήτων υδρογονανθράκων της Ανατολής Μεσογείου. Ένας τρόπος για να το επιτύχει αυτό είναι μέσω της έμπρακτης αμφισβήτησης του δικαιώματος της Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρήσει στη διενέργεια ερευνών για τον εντοπισμό κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου –ικανών να αποφέρουν στο μέλλον σημαντικά κέρδη- σε θαλάσσια περιοχή εντός της δικαιοδοσίας της, υποχρεώνοντας τη Λευκωσία να εντάξει στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος τον τρόπο επιμερισμού των εσόδων που πρόκειται να προκύψουν από την αξιοποίηση των κυπριακών υδρογονανθράκων.
Ένας δεύτερος τρόπος είναι η ανάμειξή της στη διαδρομή που αναμένεται να ακολουθήσουν οι πλουτοπαραγωγικέςε πηγές του Ισραήλ προς την Ευρώπη, πράγμα που προϋποθέτει την υποστήριξη του εγχειρήματος της κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού, ο οποίος θα ξεκινά από το Ισραήλ, θα διατρέχει την Κυπριακή ΑΟΖ και θα καταλήγει στα παράλια της Τουρκίας.
Το ενδιαφέρον, ωστόσο, της Ισραηλινής κυβέρνησης, αφότου η κοινοπραξία που εκμεταλλεύεται το κοίτασμα «Λεβιάθαν» επί της Ισραηλινής ΑΟΖ (το οποίο αποκαλύπτεται πως είναι πολύ πιο πλούσιο από ότι είχε αρχικά εκτιμηθεί) παρέδωσε στις Ισραηλινές αρχές τις προτάσεις της για τον πιο αποτελεσματικό, επικερδή και προσοδοφόρο τρόπο αξιοποίησης του εν λόγω κοιτάσματος, προς το παρόν το έχει μονοπωλήσει η Αίγυπτος.
Ο Ισραηλινός παράγοντας
Πράγματι, σύμφωνα με τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, μεταξύ άλλων, η Noble Energy, η Avner Oil and Gas, η Delek Drilling και η Ratio Exploration εκτιμούν πως η περίπτωση της Αιγύπτου αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη επιλογή για το Ισραήλ, καθώς η εξαγωγή σε πρώτη φάση στην Αίγυπτο από το 2018 του Ισραηλινού φυσικού αερίου σε μορφή LNG αναμένεται να επιτρέψει τη σύνδεση του Ισραήλ με μία παγκόσμια αγορά, η οποία αναζητά διαθέσιμες ποσότητες φυσικού αερίου.
Στην υπογραφή συμφωνίας επταετούς διάρκειας με αντίτιμο ύψους 4 δις. Δολαρίων προέβησαν εν τω μεταξύ το Κάιρο και το Τελ Αβίβ, με σκοπό την τροφοδοσία μέσω του αγωγού East Mediterranean Gas της Αιγύπτου με ισραηλινό φυσικό αέριο. Κύρια παράμετρος της συμφωνίας είναι η επανενεργοποίηση και η «αναβίωση» του γεωστρατηγικής σημασίας λιμένα της Χάιφα στο Ισραήλ. Την ίδια στιγμή, η βρετανική εταιρεία ΒΡ εξετάζει το ενδεχόμενο της εισαγωγής στην Αίγυπτο ποσοτήτων φυσικού αερίου από την Κύπρο, όταν η τελευταία δηλώσει πως η διαδικασία της εμπορικής εκμετάλλευσης των κυπριακών υδρογονανθράκων είναι έτοιμη να ξεκινήσει.
Η ανέγερση, πάντως, τερματικού σταθμού LNG στη θέση Βασιλικό στη Κύπρο, όπως επισημαίνεται, δίχως ακόμη να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία των διερευνητικών και επιβεβαιωτικών γεωτρήσεων επί της Κυπριακής ΑΟΖ ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα για τις ποσότητες φυσικού αερίου που δύναται να προσφέρει η εν λόγω περιοχή, δεν μπορεί από επενδυτική άποψη να δικαιολογηθεί, καθώς με βάση τα σημερινά δεδομένα των 5 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών φυσικού αερίου της «Αφροδίτης» το έργο είναι αδύνατο να καταστεί βιώσιμο. Η κυπριακή κυβέρνηση προσβλέπει στην ανακάλυψη ικανοποιητικών ποσοτήτων φυσικού αερίου εντός της Κυπριακής ΑΟΖ μέσα στους επόμενους δεκαοκτώ μήνες ούτως ώστε να υλοποιηθεί στο ακέραιο ο αρχικός σχεδιασμός της.
Σε κάθε περίπτωση, οι σημερινές πολιτικές συνθήκες δεν ευνοούν τη σύμπραξη της Τουρκίας με το Ισραήλ στον τομέα της ενέργειας.
Ειδικοί αναλυτές επισημαίνουν, ωστόσο, ότι τώρα είναι η ευκαιρία για την Άγκυρα να προβάλει τα συγκριτικά –σε σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο- πλεονεκτήματα που διαθέτει και να προτάξει πως, παρά την όξυνση που παρατηρείται στις διμερείς σχέσεις, το έδαφός της προσφέρεται για την εξαγωγή στην Ευρώπη των Ισραηλινών υδρογονανθράκων. Η επικοινωνία, άλλωστε, ανάμεσα στο Ισραήλ και την Τουρκία σε επίπεδο επιχειρήσεων δεν έχει πάψει να υφίσταται.
Αντιθέτως, πραγματοποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα διερευνητικές επαφές μεταξύ των δύο πλευρών για να διαπιστωθεί εάν οι συνθήκες ευνοούν μία στενότερη συνεργασία. Παλαιότερα –πρόσφατα ωστόσο- παραδείγματα αποτελούν οι επαφές της τουρκικής εταιρείας Zorlu Enerji Uretim AS με την Delek Drilling για την υπογραφή συμφωνίας 15ετούς διάρκεια για την αγορά φυσικού αερίου, όπως και η πρόταση της Turcas Petros AS να αναλάβει την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού έναντι 2 δις δολαρίων για τη σύνδεση του κοιτάσματος «Λεβιάθαν» με την Τουρκία.
Πάντως με την πρόταση που έχει –πάντοτε από επενδυτική άποψη- τις λιγότερες πιθανότητες να πραγματοποιηθεί, επανήλθε ο αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζο Μπάιντεν, υπογραμμίζοντας ότι η δημιουργία υποθαλάσσιου αγωγού ο οποίος θα συνδέσει το Ισραήλ, την Κύπρο, την Τουρκία και την Ελλάδα, θα αποβεί προς το συμφέρον όλων. Και τούτο, διότι με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουν η Ευρώπη και ειδικότερα η Ελλάδα και η Τουρκία να απεξαρτηθούν από τη Ρωσία και το φυσικό της αέριο.
Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 261
-120x86.jpg)
