ΤΡΑΜΠ – ΠΟΥΤΙΝ: Ουκρανία, ΝΑΤΟ και ένα αβέβαιο μέλλον-Η Ευρώπη βρίσκεται σε δίνη αβεβαιότητας καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν κινούν τα διπλωματικά νήματα ερήμην της.
Του Γιάννη Παπανικολάου
Η εσπευσμένη Σύνοδος Ασφαλείας που συγκάλεσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στο Παρίσι έρχεται ως απάντηση στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ – Ρωσίας για την Ουκρανία, οι οποίες, σύμφωνα με ρωσικά μέσα, ξεκινούν αύριο στο Ριάντ.
Η Ευρώπη αιφνιδιάστηκε από την απουσία της από αυτές τις συνομιλίες, που μπορεί να καθορίσουν το μέλλον της Ουκρανίας αλλά και την ευρύτερη αρχιτεκτονική ασφαλείας της ηπείρου. Ο Τραμπ έχει ήδη αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας συνάντησης με τον Πούτιν “πολύ σύντομα”, πυροδοτώντας φόβους ότι η Ουάσιγκτον ενδέχεται να προχωρήσει σε διμερείς συμφωνίες που θα αποδυναμώσουν το ΝΑΤΟ και θα περιθωριοποιήσουν την ΕΕ.
Μπορεί η Ευρώπη να ανακτήσει ρόλο στις διαπραγματεύσεις;
Ο βασικός στόχος της Συνόδου στο Παρίσι είναι να χαραχθεί μια κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική απέναντι στα σχέδια Τραμπ και Πούτιν. Ο Γάλλος πρόεδρος προσπαθεί να γεφυρώσει τις διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, ώστε να παρουσιαστεί ένα ενιαίο μέτωπο σε θέματα όπως η αύξηση των αμυντικών δαπανών και η πιθανή αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία, εφόσον επιτευχθεί εκεχειρία.
Ωστόσο, η Ευρώπη δεν έχει πολλές επιλογές. Ο Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να συνεχίσουν να σηκώνουν το βάρος της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Η αμερικανική στρατιωτική ομπρέλα, που προστάτευε την Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, δείχνει να αποσύρεται. Αντίστοιχα, η Ρωσία επιδιώκει να ανατρέψει την υφιστάμενη αρχιτεκτονική ασφαλείας, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ.
Το έγγραφο των έξι σημείων και τα κρίσιμα ερωτήματα
Η Ουάσιγκτον έχει ήδη αποστείλει ένα έγγραφο έξι σημείων στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ζητώντας ξεκάθαρες απαντήσεις σε ερωτήματα όπως:
• Ποιες χώρες είναι διατεθειμένες να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία σε περίπτωση εκεχειρίας;
• Ποιες κυβερνήσεις θα στηρίξουν νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας;
• Θα δεχθεί η Ευρώπη να χρηματοδοτήσει μεγαλύτερο μέρος της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας;
Αλλά όπως προειδοποιούν ειδικοί, τέτοιες αποφάσεις απαιτούν εβδομάδες διαπραγματεύσεων και δεν λαμβάνονται μέσω ενός ερωτηματολογίου.
Η πρόταση για ευρωπαϊκή στρατιωτική παρουσία
Στο Παρίσι θα τεθεί επίσης το ζήτημα της αποστολής ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία, όχι ως ειρηνευτική δύναμη αλλά ως “δύναμη διαβεβαίωσης”. Αυτή η στρατιωτική παρουσία θα λειτουργούσε πίσω από τη γραμμή εκεχειρίας, στέλνοντας τρία βασικά μηνύματα:
1. Στους Ουκρανούς, ότι η Ευρώπη δεν τους εγκαταλείπει.
2. Στις ΗΠΑ, ότι η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να αναλάβει μεγαλύτερο βάρος της ασφάλειάς της.
3. Στη Μόσχα, ότι τυχόν νέα παραβίαση της εκεχειρίας δεν θα μείνει αναπάντητη.
Όμως αυτή η ιδέα είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, καθώς δεν είναι βέβαιο ότι θα τύχει λαϊκής αποδοχής, ειδικά σε χώρες που φοβούνται ότι μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση στρατιωτική εμπλοκή με τη Ρωσία.
Η επόμενη μέρα της Συνόδου
Ανεξάρτητα από το εάν η Σύνοδος στο Παρίσι καταλήξει σε δεσμευτικές αποφάσεις, αναμένεται να εκδοθεί τουλάχιστον μία κοινή δήλωση των ηγετών. Επιπλέον, εξετάζεται η ιδέα του διορισμού ενός ευρωπαϊκού απεσταλμένου, ο οποίος θα παρουσιάσει τις θέσεις της ΕΕ στην Ουάσιγκτον.
Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν η Ευρώπη θα καταφέρει να αποκτήσει ρόλο στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ – Ρωσίας ή αν θα περιοριστεί στον ρόλο του θεατή, σε μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα που διαμορφώνεται ερήμην της.
