Ιερομόναχος Αναστάσιος Γόρδιος (1654-1729)

Ο λόγιος ιερομόναχος Αναστάσιος ο Γόρδιος γεννήθηκε το 1654 στα σημερινά Μεγάλα Βραγγιανά (τότε Βρανιανά) των Αγράφων. Το κοσμικό του όνομα ήταν Αλέξιος. Σπούδασε κοντά σε έναν από τους πλέον σημαντικούς λογίους και διδασκάλους της Τουρκοκρατίας τον Ευγένιο Γιαννούλη τον Αιτωλό στην Σχολή Γούβας Βραγγιανών, στον Νικόδημο Μαζαράκη στην Αθήνα, την Άρτα και πιθανόν τα Ιωάννινα, και στην Πάδοβα της Ιταλίας, όπου φαίνεται ότι απέκτησε και κάποιες ιατρικές γνώσεις.

Βάσει των σωζομένων επιστολών του, εκάρη μοναχός και χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος τον Οκτώβριο του 1676 στο Καρπενήσι από τον επίσκοπο Λιτζάς και Αγράφων Ιάκωβο τον εκ Καρπενησίου (1657-1678), παλαιό μαθητή του Ευγενίου Γιαννούλη. 

Δίδαξε στη Σχολή Γραμμάτων του Αιτωλικού για είκοσι περίπου χρόνια (1690-1710) και ‒κυρίως τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια (1714-1729) της ζωής του‒ στη Σχολή Γούβας Βραγγιανών («Ελληνομουσείον Αγράφων»), την οποία ίδρυσε ο διδάσκαλός του Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός (περ. 1597-1682), ο οποίος για μικρό χρονικό διάστημα περί το 1618-1619 είχε παραμείνει στη μονή Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους, όπου εμαθήτευσε κοντά στον λόγιο απόμαχο επίσκοπο Χαράλαμπο. Εκτός του παιδευτικού, σπουδαίο είναι και το φιλολογικό, θεολογικό, επιστολογραφικό (σώζονται περίπου 700 επιστολές του) και συγγραφικό του έργο. Μεταξύ των επιστολών του σώζονται και δύο προς την Ιερά Σύναξη του Αγίου Όρους, ενώ σε αρκετές από αυτές γίνεται αναφορά σε μοναχούς και ιερομονάχους της Αθωνικής Πολιτείας. Θεωρείται από τους σημαντικότερους Διδασκάλους του Γένους και λογίους της εποχής του. Εκοιμήθη στη γενέτειρά του στις 7 Ιουνίου 1729.

(Κείμενο: Κωνσταντίνος Τσιώλης)