Παπα-Χαρίτων, ένας ιερομόναχος πρότυπο

Του Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου – Από την εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια που κυκλοφορεί στα περίπτερα αυτή την εβδομάδα

Ένα από τα μυρίπνοα άνθη του Περιβολιού της Παναγίας, που εξήνθησε κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, είναι και ο ιερομόναχος Χαρίτων ο Πνευματικός (1836-1906).

Ως ασκητική νηπτική μορφή, ο παπα-Χαρίτων αξιώθηκε των εμπειριών της νοεράς άθλησης, βαδίζοντας στ’ αχνάρια των ιεροπρεπών Κολλυβάδων, που είχαν ήδη με το φιλοκαλικό τους κίνημα αναγεννήσει τον Άθωνα και -μέσω αυτού- σύνολο τον ορθόδοξο κόσμο.

Ως άριστος και έμπειρος πνευματικός, που «άφησε εποχή», στερέωσε και βοήθησε δυσαρίθμητες ψυχές που προσέτρεχαν σ’ αυτόν στους τόπους που κατά καιρούς ασκήθηκε. Η μαθητεία του στον ξακουστό ησυχαστή του Άθωνα γέροντα Χατζηγεώργη (†1886) τον προετοίμασε και τον καταστόλισε τόσο με το χάρισμα της προσευχής όσο και της διακριτικής αγάπης, αρετές που ελκύουν και αναπαύουν κάθε ψυχή.

Ως ησυχαστής και μύστης της νοεράς προσευχής, συνέχισε τη μακραίωνη αγιορειτική ησυχαστική παράδοση, αποτελώντας ακόμη έναν κρίκο στη χρυσή αλυσίδα των πνευματοφόρων Αγιορειτών Πατέρων.

Ως λόγιος και φιλομαθής, ανέγνωσε και αφομοίωσε πλήθος βιβλίων, χειρογράφων ή παλαιών εντύπων στα διάφορα μοναστικά κέντρα στα οποία αυτός κατά καιρούς έζησε (Μετέωρα, Σινά, Άγιον Όρος), αντιγράφοντας μάλιστα τα περισσότερα απ᾿ αυτά με άριστη καλλιγραφία και επιμέλεια. Περί τα 100 υπολογίζονται τα χειρόγραφα βιβλία που προέρχονται από το χέρι του.

Ως υμνογράφος και άριστος γνώστης του εκκλησιαστικού τυπικού, μας άφησε πλήθος τυπικές διατάξεις για μεγάλες εορτές, ανθολόγησε ή συνέθεσε συμπληρώματα πολλών ακολουθιών ή, τέλος, συνέθεσε ο ίδιος άλλες.

Ο ιερομόναχος Χαρίτων γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1836 στο Μεγάλο Κεφαλόβρυσο των Τρικάλων της Θεσσαλίας. Ο πατέρας του ήταν ιερέας και έφερε το επώνυμο Παπαδόπουλος. Το 1854, ποθώντας τον μοναχικό βίο, αναχώρησε για τα πλησιόχωρα Μετέωρα και αργότερα, το 1857, για το Άγιον Όρος, όπου έγινε ρασοφόρος μοναχός το έτος 1862, παίρνοντας το όνομα Χαρίτων. Το 1865 αναχώρησε από το Άγιον Όρος για τους Αγίους Τόπους και τη Μονή Σινά, όπου έγινε σταυροφόρος μοναχός. Στο Σινά παρέμεινε πέντε χρόνια, αντιγράφοντας πολλά χειρόγραφα από την περίφημη βιβλιοθήκη της μονής.

Το 1870 αναχώρησε πάλι για το Άγιον Όρος, όπου κατοίκησε σε διάφορους τόπους, όπως η σκήτη του Αγίου Βασιλείου, το κελί του Οσίου Νείλου του Μυροβλύτου, που βρίσκεται στην περιοχή των Καυσοκαλυβίων, η Μονή Κωνσταμονίτου, ενώ την περίοδο 1877-1880 έζησε ως υποτακτικός του περίφημου γέροντα Χατζηγεώργη στην περιοχή Κερασιά της Λαύρας. Τέλος, από το 1889 μέχρι το τέλος της ζωής, το 1906, ασκήθηκε στο σπήλαιο του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτου, όπου και κυρίως έδρασε ως πνευματικός. Εκεί απέκτησε τετραμελή εκλεκτή συνοδεία και αντέγραψε πλήθος χειρογράφων.

Εβδομήντα χρόνια η αμφοτεροδέξια αυτή φύση ύφαινε το περιούσιο εργόχειρο της ψυχής του, προμνηστευόμενος από εδώ την αιώνια ζωή. Σαν διακριτικός πνευματικός που ήταν, τον προσκαλούσαν να εξομολογήσει στις Ιερές Μονές Αγίου Παντελεήμονος, Κουτλουμουσίου, Κωνσταμονίτου και, φυσικά, στην ευρύτερη περιοχή της Μεγίστης Λαύρας. Η προσφορά και η διακονία του στο μυστήριο της μετανοίας άφησαν εποχή.

Σήμερα, έναν και πλέον αιώνα από την οσιακή κοίμησή του, ο Χαρίτων ο Πνευματικός αποτελεί, εκτός από πρότυπο λογίου Αγιορείτου μοναχού, υπόδειγμα αγιαστικού και ασκητικού τύπου για όλους τους μεταγενέστερους. Ας έχουμε την ευχή του!