ΑΓΡΟΤΕΣ ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΙΣ: Η αγορά σε νεκρό σημείο: «Δεν βγαίνει» ούτε το 50λεπτο-Δύσκολη είναι η κατάσταση για τους βαμβακοκαλλιεργητές φέτος, με τις προπωλήσεις σύσπορου να παραμένουν καθηλωμένες σε επίπεδα που δεν καλύπτουν καν το κόστος παραγωγής.
Ρεπορτάζ : Γιώργος Θεοχάρης
News: Οι προσφορές κυμαίνονται μεταξύ 0,44 και 0,45 ευρώ το κιλό, ακόμα και με ευνοϊκή ισοτιμία δολαρίου–ευρώ και συμβόλαια στα 70 σεντς ανά λίμπρα.
Για να ξεκινήσει ένα βιώσιμο εμπορικό κύμα, τα συμβόλαια θα πρέπει να ανέλθουν στα 73 σεντς, ενώ η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου να βυθιστεί κάτω από το 1.10, προκειμένου να διαμορφωθεί μία τιμή τουλάχιστον 50 λεπτών ανά κιλό.
Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται η αγορά —παγκοσμίως και στην Ελλάδα— είναι άκρως αποκαρδιωτικός. Η Τράπεζα της Ελλάδος καταγράφει ήδη επιβράδυνση στις αγροτικές εισροές από εξαγωγές βάμβακος, ενώ και οι διεθνείς χρηματιστηριακές εξελίξεις αφήνουν μικρό περιθώριο αισιοδοξίας.
Καλλιέργεια στο κόκκινο: Απόδοση ή ζημία
Με βάση τα στοιχεία των εκκοκκιστηρίων για το 2024, η μέση απόδοση στα ελληνικά βαμβακοχώραφα ήταν 312 κιλά το στρέμμα. Ωστόσο, όπως εξηγούν ειδικοί γεωπόνοι στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, για να καταφέρει φέτος ένας παραγωγός να καλύψει το αυξημένο κόστος καλλιέργειας (λιπάσματα, πετρέλαιο, νερό), θα πρέπει η απόδοση να ξεπεράσει τα 400 κιλά ανά στρέμμα σε συνδυασμό με την ειδική ενίσχυση βάμβακος. Αυτό όμως δεν είναι απλό.
Από τον Έβρο έως τη Θεσσαλία, οι καιρικές συνθήκες του 2025 έχουν δημιουργήσει πολλά ερωτηματικά σχετικά με τις φετινές αποδόσεις. Οι παρατεταμένες βροχοπτώσεις την άνοιξη και τα προβλήματα στις σπορές μεταφράζονται σε μειωμένο παραγωγικό δυναμικό.
Το διεθνές εμπόριο εγκλωβισμένο: Ο «τυφώνας Τραμπ» ξανά στην αγορά
Η νέα δασμολογική στρατηγική των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ (μετά την επανεκλογή του) έχει αλλάξει το τοπίο. Η επιβολή πρόσθετων δασμών στο ασιατικό βαμβάκι και η προσπάθεια επαναφοράς της παραγωγής στις ΗΠΑ προκαλεί τεχνητή πίεση στην παγκόσμια αγορά. Οι αναλυτές μιλούν για χρηματιστηριακή «παγωμάρα» χωρίς να υπάρχει πραγματική κατάρρευση της ζήτησης. Το εμπόριο συνεχίζεται, αλλά οι τιμές παραμένουν χαμηλές, γιατί τα αποθέματα της προηγούμενης διετίας εξακολουθούν να πιέζουν.
Παράλληλα, η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) καταγράφει αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων με βαμβάκι το 2024 σε σχέση με το 2023, γεγονός που καθιστά φέτος την εμπορική διαχείριση της παραγωγής ακόμη πιο δύσκολη.
ΚΑΠ 2028–2034: Μείωση επιδοτήσεων 34% λόγω πληθωρισμού
Και αν η εμπορική συγκυρία είναι προβληματική, ο ορίζοντας της επόμενης Κοινής Αγροτικής Πολιτικής έρχεται να προσθέσει ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Όπως αναδεικνύεται από ανάλυση του Euractiv, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν προσαρμόζει τις προβλέψεις του προϋπολογισμού της ΚΑΠστον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα οι ενισχύσεις των αγροτών να μειωθούν στην πράξη κατά 34% έως το 2032.
Πιο συγκεκριμένα, από το συνολικό Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ, μόνο 300 δισ. ευρώ φαίνεται να είναι εγγυημένα για την ΚΑΠ, όταν για τη διατήρηση της ίδιας αξίας ενισχύσεων απαιτούνται 455 δισ. ευρώ. Έτσι, όπως επισημαίνει ο Επίτροπος Γεωργίας Κρίστοφ Χάνσεν, οι κυβερνήσεις κάθε κράτους-μέλους θα έχουν ελευθερία επιλογής στο πώς θα χρησιμοποιήσουν τα κονδύλια, μέσω των «εθνικών σχεδίων».
Οι 5 παγίδες για τον αγρότη του 2025
1. Μειωμένη τιμή σύσπορου: Οι προπωλήσεις σύσπορου κάτω από το 50λεπτο καθιστούν την καλλιέργεια ζημιογόνα χωρίς υψηλές αποδόσεις.
2. Αυξημένο κόστος παραγωγής: Οι αυξήσεις σε ενέργεια και λιπάσματα το 2025 είναι της τάξης του 18% σε σύγκριση με το 2023, με βάση τα στοιχεία του ΓΕΩΤΕΕ.
3. Χρηματιστηριακή αστάθεια: Τα συμβόλαια Δεκεμβρίου βρίσκονται εγκλωβισμένα κάτω από τα 70 σεντς ανά λίμπρα, δίχως ενδείξεις άμεσης ανάκαμψης.
4. Περικοπές στην ΚΑΠ: Ο πληθωρισμός «ροκανίζει» την πραγματική αξία των επιδοτήσεων, ενώ η απουσία δέσμευσης των κρατών αφήνει εκτεθειμένους τους αγρότες.
5. Πολιτική αβεβαιότητα και διεθνής πίεση: Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι εμπορικές κόντρες ΗΠΑ–Κίνας και η αναθεώρηση των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων απειλούν τα αγροτικά εισοδήματα.
Ποιο το μέλλον του ελληνικού βαμβακιού;
Το ελληνικό βαμβάκι παραμένει ποιοτικό, με υψηλή ζήτηση σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, όπως σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, η έλλειψη μακροπρόθεσμης στρατηγικής τόσο σε επίπεδο πολιτείας όσο και συλλογικών οργανώσεων θέτει σε κίνδυνο το μέλλον του κλάδου. Τα εκκοκκιστήρια, υπό τον φόβο μιας δύσκολης σεζόν, δεν προχωρούν σε γενικευμένες συμφωνίες.
Χρειάζεται επειγόντως ένα εθνικό σχέδιο στήριξης του προϊόντος, με έμφαση:
• στην αύξηση προστιθέμενης αξίας μέσω πιστοποιήσεων και branding,
• στη στήριξη του αγρότη με μειώσεις φορολογίας και εισφορών,
• και στη σταθερή συμμετοχή στο ευρωπαϊκό lobbying για τη διατήρηση της ΚΑΠ ως βασικού χρηματοδοτικού εργαλείου.
Το 2025 θα κριθεί ως μια από τις πιο κρίσιμες χρονιές για την επιβίωση της βαμβακοκαλλιέργειας στην Ελλάδα. Η συρρίκνωση του εισοδήματος, η χρηματοδοτική ασφυξία και η διεθνής ανασφάλεια απαιτούν συντονισμένες δράσεις, πολιτική βούληση και στρατηγική οργάνωση. Αν δεν αλλάξει κάτι ουσιαστικό μέσα στους επόμενους μήνες, η πτώση της φετινής χρονιάς θα σημάνει δραματική στροφή για χιλιάδες εκμεταλλεύσεις.
