ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΘΕΛΟΥΜΕ! Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της ετήσιας έκθεσής της για τη διεύρυνση, εξέφρασε σαφείς ανησυχίες προς την Τουρκία για μία σειρά θεμάτων που σχετίζονται με την Αγία Σοφία, το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», τις εντάσεις στο Αιγαίο, αλλά και την κατάσταση στην Κύπρο.
Οι εντάσεις αυτές, οι οποίες αφορούν σε ευαίσθητα ιστορικά, πολιτιστικά και γεωπολιτικά θέματα, υπονομεύουν τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και καθιστούν τις προοπτικές συνεργασίας ολοένα και πιο δύσκολες.
Ένα από τα κεντρικά ζητήματα της έκθεσης αποτελεί η αναφορά στην «Γαλάζια Πατρίδα» (Mavi Vatan), η οποία προωθείται πλέον στα τουρκικά σχολικά βιβλία, δημιουργώντας ανησυχία στην ΕΕ για την καλλιέργεια ενός εθνικιστικού και επιθετικού αφηγήματος. Το δόγμα αυτό προβάλλει τη διεκδίκηση μεγάλων θαλάσσιων περιοχών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, ενισχύοντας την τουρκική επιθετική πολιτική στην περιοχή. Η στάση αυτή έχει καταστεί πρόβλημα για την Ελλάδα και την Κύπρο, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει πως αυτές οι ενέργειες δεν συνάδουν με τις αρχές καλής γειτονίας.
Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί αποτέλεσε άλλη μια αφορμή τριβής. Το μνημείο αυτό, εγγεγραμμένο στη λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα σύμβολα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και της ειρηνικής συνύπαρξης διαφορετικών πολιτισμών. Η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να επαναφέρει τη χρήση του χώρου ως τζαμί προκάλεσε επικρίσεις από διεθνείς οργανισμούς, αλλά και εντός της ΕΕ. Η έκθεση αναφέρει επίσης την άρνηση της Τουρκίας να επαναλειτουργήσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει θετικό δείγμα σεβασμού προς τις θρησκευτικές μειονότητες.
Η κατάσταση στην Κύπρο παραμένει έντονο ζήτημα, με την Τουρκία να επιμένει στη θέση της για μια λύση δύο κρατών, αντίθετα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που υποστηρίζουν μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Το Κυπριακό αποτελεί για την ΕΕ θεμελιώδες πρόβλημα, και οι πρόσφατες ενέργειες της Άγκυρας εντείνουν την ανησυχία για την προοπτική επίλυσής του. Η ΕΕ ζητά από την Τουρκία να επιδείξει εποικοδομητική στάση, αναγνωρίζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία και συνεισφέροντας σε μια βιώσιμη λύση υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
Όσον αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, παρόλο που τα τελευταία χρόνια υπήρξε σχετική αποκλιμάκωση, η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο παραμένει σημείο αντιπαράθεσης, με την Τουρκία να διατηρεί τη θέση του casus belli σε περίπτωση μονομερούς ενέργειας από την Ελλάδα. Επιπλέον, οι τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων δημιουργούν ένταση και αυξάνουν το αίσθημα ανασφάλειας στην περιοχή.
Τέλος, το μεταναστευτικό παραμένει μια ανοιχτή πληγή στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας. Η συμφωνία επανεισδοχής μεταναστών από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά δεν εφαρμόζεται πλήρως από την Τουρκία, επιδεινώνοντας την κατάσταση στα νησιά και δημιουργώντας πίεση στους μηχανισμούς υποδοχής της ΕΕ. Η Τουρκία επιμένει ότι η εφαρμογή της συμφωνίας θα συνδεθεί με την άρση της υποχρέωσης θεώρησης για τους πολίτες της που επιθυμούν να ταξιδέψουν στον χώρο Σένγκεν, ενώ παράλληλα έχει αναστείλει την επιστροφή παράτυπων μεταναστών λόγω της πανδημίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στέλνει μήνυμα στην Τουρκία να ευθυγραμμιστεί με τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, ιδιαίτερα όσον αφορά το κράτος δικαίου, τα θεμελιώδη δικαιώματα, και τον σεβασμό στις διεθνείς συμφωνίες. Η Τουρκία καλείται να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση των σχέσεών της με την ΕΕ, ειδικά σε ζητήματα που άπτονται της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και του σεβασμού των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και των θρησκευτικών κοινοτήτων.
