Βεροίας Παντελεήμων: Στην εποχή μας δεν γνωρίζουν βασικά στοιχεία της πίστης μας – Η άγνοια συνδυάζεται με απουσία από τη λειτουργική ζωή της Εκ­κλη­σίας

Βεροίας Παντελεήμων: Η καθιερωμένη εσπερίδα των «Λ΄ Παυλείων» πραγματοποιήθηκε χθες για τους κατηχητές και τους κυκλάρχες της Ιεράς Μητρόπολης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, στον Ιερό Ναό των Αγίων Αναργύρων Βεροίας. Το φετινό θέμα ήταν «Λειτουργική κατήχηση».

Την εσπερίδα προλόγισε και παρουσίασε ο Αρχιμ. Παύλος Σταματάς, Αρχιερατικός Επίτροπος Αντιγονιδών και υπεύθυνος των κατηχητικών συνάξεων της Ιεράς μας Μητροπόλεως, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων.

“Είναι, νομίζω, αυτονόητο ότι η κατήχησή μας δεν μπορεί να μην είναι συγχρόνως και «λειτουργική κατήχηση». Στην εποχή μας δυστυχώς, και αυτό είναι κάτι που δια­πιστώνουμε συχνά, οι άνθρωποι, και πολύ περισσότερο τα παιδιά και οι νέοι μας, δεν γνωρίζουν βασικά στοιχεία της πίστεώς μας και της ζωής της Εκκλησίας μας, τα οποία παλαιότερα θεωρούντο αυτονόη­τα. Δεν γνωρίζουν ακόμη και τι ακριβώς εορτάζουμε στις μεγάλες εορτές της Εκκλησίας μας. Και η άγνοια αυτή συνδυάζεται με την απουσία των ανθρώπων από τη θεία λειτουργία και γενικότερα από τη λειτουργική ζωή της Εκ­κλη­σίας. Δεν μετέχουν, γιατί δεν γνωρίζουν, και δεν γνωρίζουν, γιατί δεν μετέχουν”, είπε χαρακτηριστικά ο Σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων.

Πρώτος ομιλητής ήταν ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Φαναρίου κ. Αγαθάγγελος, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Τα μυστήρια της Εκκλησίας» και δεύτερος ομιλητής ήταν ο Ιεροκήρυκας Αρχιμ. Μιχαήλ Σαντοριναίος, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Προσευχή και κατήχηση και η δι’ αυτών παιδαγωγία προς τον εκκλησιασμό».

Όλοι οι συμμετέχοντες έλαβαν το νέο πόνημα του Μητροπολίτου Φαναρίου κ. Αγαθαγγέλου με τίτλο: «Μικρό εισοδικό στα μυστήρια της Εκκλησίας» και έτυχαν της φιλοξενίας της ενορίας των Αγίων Αναργύρων.

Ο χαιρετισμός του Μητροπολίτη Βεροίας
Ο Σεβασμιώτατος κ. Παντελεήμων προσέφερε τα αναμνηστικά των «Λ΄ Παυλείων» στους εκλεκτούς ομιλητές και εξέφρασε τις ευχαριστίες του για την ανταπόκριση στην πρόσκληση της Ιεράς Μητροπόλεως, λέγοντας μεταξύ άλλων: Γιά ακόμη μία φορά ο πρωτοκο­ρυφαίος απόστολος Παύλος, ο ιδρυτής της τοπικής μας Εκκλη­σίας, ευρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής μας, του ενδιαφέροντός μας και της ζωής μας με τα Λ´ Παύλεια, τα οποία διορ­γά­νωσε και πραγματοποιεί φέτος η Ιερά μας Μητρόπολη.

Το πρόγραμμα των Λ´ Παυλείων, που έχουν ως θέμα «Η λειτουρ­γική ζωή της Εκκλησίας», περι­λαμβάνει πλήθος εκδηλώσεων και Ημερίδων, από τις οποίες ασφα­λώς δεν θα μπορούσε να λείπει και η καθιερωμένη Εσπερίδα των κατη­χητών και των κατηχητριών, των κυκλαρχών και των κυκλαρ­χισσών της Ιεράς μας Μητροπό­λεως, καθώς εσείς αποτελείτε τους στενούς συνεργάτες μας στο έργο της κατηχήσεως των παιδιών, των νέων μας αλλά και των μεγαλυτέ­ρων αδελφών μας.

Χρησιμοποιώντας τον όρο κατή­χηση πολλοί μπορούν να νομίζουν ότι ταυτίζεται με τη διδασκαλία των βασικών αρχών της πίστεως και της Εκκλησίας μας, τις οποίες οφείλει να γνωρίζει ο κάθε πιστός. Να τον ταυτίζουν, δηλαδή, με μα­θή­ματα και θεωρητικές γνώσεις επί συγκεκριμένων θεμάτων.

Η αντίληψη όμως αυτή δεν είναι απλώς λανθασμένη αλλά θα μπο­ρούσα να πώ είναι και επικίνδυνη. Ασφαλώς η κατήχηση περιλαμβά­νει και τη διδασκαλία. Τις βασικές αρχές της πίστεώς μας, τα δόγματα της Εκκλησίας μας, αλλά και την ιστορία της σωτηρίας του ανθρώ­που, τη ζωή του Κυρίου, της Υπε­ραγίας Θεοτόκου και των αγίων μας. Το ζητούμενο όμως δεν είναι μόνο η γνώση. Δεν είναι να τα γνωρίζουν όσοι παρακολουθούν τους κύκλους μελέτης της Αγίας Γραφής και τα κατηχητικά μαθή­ματα όλα αυτά θεωρητικά, γιατί αν αποβλέπουμε στην απλή γνώση, αφενός σύντομα μπορεί να την ξεχάσουν και αφετέρου μπορεί κά­ποιοι να την βρίσκουν κου­ραστική η και χωρίς σκοπιμότητα. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να την καταργήσουμε.

Ο σκοπός της κατηχήσεως είναι να βοηθήσουμε τους αδελφούς μας, μικρότερους η μεγαλύτερους στην ηλικία, να γίνουν συνειδητά μέλη της Εκκλησίας μας. Να τους βοηθήσουμε να κατανοήσουν ότι το ζητούμενο είναι η εν Χριστώ ζωή και αυτό πρέπει να επιδιώ­κου­με όλοι μας. Και η εν Χριστώ ζωή δεν είναι θεωρητική γνώση μόνο. Είναι βίωμα, είναι ζωή, είναι εμπει­ρία, είναι χάρη του Θεού.

Δεν αρκεί να μάθουμε μόνο για τον Θεό, αλλά να τον αισθανθούμε και να τον ζήσουμε. Αυτό είναι το ζητούμενο. Γι᾽ αυτό στην Ορθό­δο­ξη Εκκλησία δεν μιλούμε μόνο για την Αγία Γραφή αλλά και για την ιερά παράδοση, για την εμπει­ρία των αγίων. Γι᾽ αυτό λέμε «γεύσα­σθε και ίδετε ότι χρηστός ο Κύ­ριος». Γι᾽ αυτό έχουμε τις ιερές ακολουθίες, τα ιερά μυστήρια, όλη τη λειτουργική ζωή της Εκκλη­σίας, και δεν έχουμε μόνο κή­ρυγ­μα, όπως συμβαίνει σε άλλες ομο­λογίες.

Η ζωή του πιστού και ο πνευμα­τικός αγώνας για την εν Χριστώ ζωή δεν νοείται μόνο ως γνώση. Άλλωστε ο άνθρωπος δεν είναι μόνο νούς, είναι και ψυχή και σώ­μα, και αυτά μετέχουν εξίσου στην προσπάθεια του ανθρώπου για αγια­σμό. Και δεν νοείται αγιασμός, δεν νοείται πνευματική προσπά­θεια, δεν νοείται ο,τιδήποτε στη ζωή μας χωρίς τη χάρη του Θεού. «Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν», είπε ο ίδιος ο Χριστός στους μαθητές του.

Η Εκκλησία μας μας προσφέρει αυτή τη χάρη του Θεού, την οποία έχουμε ανάγκη και την οποία θα πρέπει να επιζητούμε μέσα από τα μυστήρια της Εκκλησίας μας και μέσα από τη λειτουργική της ζωή.

Τη σημασία της χάριτος μπορούμε να την κατανοήσουμε εύκολα, αν σκεφθούμε την εορτή, την οποία θα εορτάσουμε σε λίγες ημέρες, την εορτή της Πεντηκοστής, κατά την οποία κατήλθε κατά την υπό­σχεση του Κυρίου το Άγιο Πνεύμα «επί τους αγίους μαθητάς και απο­στόλους» του.

Οι μαθητές του Χριστού είχαν τη θεωρητική γνώση. Είχαν ζήσει κο­ντά στον Χριστό. Τον είχαν ακού­σει να διδάσκει. Τον είχαν δεί να θαυ­ματουργεί. Γνώριζαν δηλαδή όλα αυτά τα οποία θα έπρεπε, για να κηρύξουν σε όλη την οικουμένη. Δεν είχαν όμως ακόμη τη χάρη, αυτή που τους αλλοίωσε πνευματι­κά και ψυχικά. Αυτή που τους έκα­νε να κατανοήσουν όσα είχαν δεί και ακούσει επί τρία χρόνια. Αυτή που τους ενίσχυσε να αντέ­ξουν και τους πειρασμούς και τους διωγμούς και τα πάντα. Αυτή που τους μετέβαλε από αλιείς ιχθύων σε αλιείς ανθρώπων και από ταπει­νούς και αγραμμάτους σε φωστή­ρες του κόσμου.

Είναι, νομίζω, αυτονόητο ότι η κατήχησή μας δεν μπορεί να μην είναι συγχρόνως και «λειτουργική κατήχηση». Στην εποχή μας δυστυ­χώς, και αυτό είναι κάτι που δια­πιστώνουμε συχνά, οι άνθρωποι, και πολύ περισσότερο τα παιδιά και οι νέοι μας, δεν γνωρίζουν βασικά στοιχεία της πίστεώς μας και της ζωής της Εκκλησίας μας, τα οποία παλαιότερα θεωρούντο αυτονόη­τα. Δεν γνωρίζουν ακόμη και τι ακριβώς εορτάζουμε στις μεγάλες εορτές της Εκκλησίας μας. Και η άγνοια αυτή συνδυάζεται με την απουσία των ανθρώπων από τη θεία λειτουργία και γενικότερα από τη λειτουργική ζωή της Εκ­κλη­σίας. Δεν μετέχουν, γιατί δεν γνωρίζουν, και δεν γνωρίζουν, γιατί δεν μετέχουν.

Γι᾽ αυτό έχουμε ανάγκη από κα­τή­χηση η οποία, αφενός θα παρου­σιά­ζει και θα γνωρίζει και στα παιδιά και στους νέους των κατηχητικών και των νεανικών συναντήσεων, αλλά και στους ενήλικες αδελφούς μας που παρακολουθούν τους κύ­κλους μελέτης Αγίας Γραφής και τα εσπερινά κηρύγματα, τη λει­τουρ­­γική ζωή της Εκκλησίας, αλ­λά και αφετέ­ρου θα προσφέρει ευ­καιρίες κοινής συμμετοχής στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας μας.

Με αυτή τη συμμετοχή και θα κατανοούν περισσότερο τις αρχές της πίστεως και ό,τι άλλο περιλαμ­βάνουν τα κατηχητικά μαθήματα, αλλά και θα αποκτούν προσωπική εμπειρία και μέθεξη στη ζωή της Εκκλησίας μας, θα λαμβάνουν τη χάρη του Θεού και θα φωτίζονται από αυτήν, ώστε να κατανοούν όσα ακούν όχι μόνο διανοητικά αλλά και ουσιαστικά.

Και όταν κατανοούν τι συμβαίνει στη θεία λατρεία, όταν βλέπουν τον πλούτο της και αισθάνονται τη χαρά που προσφέρει η χάρη του Θεού στην ψυχή του ανθρώπου, τότε θα επιθυμούν ακόμη περισσό­τερο να μετέχουν σ᾽ αυτήν και θα ωφελούνται από αυτήν τη μετοχή στην πνευματική τους ζωή.

Η λειτουργική ζωή αποτελεί βα­σικό και αναπόσπαστο τμήμα της ζωής της Εκκλησίας μας και της εν Χριστώ ζωής του πιστού και επο­μένως δεν μπορεί να μην αποτελεί και μέρος της κατηχήσεως που προσ­φέρει η Εκκλησία στα μέλη της κάθε ηλικίας.

Η λειτουργική κατήχηση προσ­φέ­ρει, άλλωστε, και στους κατη­χητές ένα μέσο κατηχήσεως πολύ πρόσφορο, γιατί θέτει στη διάθεση του κατηχητού παραστατικά μέσα που πολλές φορές αναζητά αλλά δεν μπορεί να βρεί.

Μέσα στον ναό και μέσα στη θεία λατρεία μπορεί να γνωρίσουν τα παιδιά αλλά και οι μεγαλύτεροι αδελφοί μας τη ζωή του Χριστού και των αγίων μας, να γνωρίσουν τους μεγάλους αλλά και τους τοπικούς αγίους, να κατανοήσουν ευκολότερα τα μυστήρια, αλλά και το νόημα της θείας Λειτουργίας και πολύ περισσότερο του κατ᾽ εξοχήν μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας.

Κατανοούν ακόμη καλύτερα το νόημα που έχουν οι καθημερινές ακολουθίες της Εκκλησίας, ο όρ­θρος, ο εσπερινός, το απόδειπνο, αλλά και οι ευκαιριακές ακολουθίες, οι χαιρε­τισμοί και οι παρακλήσεις της Πα­ναγίας μας, το ιερό ευχέλαιο και όλα όσα συναπαρτίζουν τη λει­τουρ­γική ζωή της Εκκλησίας.

Γι᾽αυτό και χρειάζεται να συνδυ­ά­ζουμε όσα λέμε για τη θεία λα­τρεία, για τα ιερά μυστήρια της Εκ­κλησίας μας, με τη συμμετοχή όσων παρακολουθούν τα κατηχητικά και τους κύκλους μελέτης της Αγίας Γραφής με την κοινή λει­τουργική ζωή. Έτσι τα παιδιά και οι νέοι θα εξοικειωθούν με αυτή και θα στηρίζονται και θα αναπαύ­ονται σε αυτήν, και δεν αποκλεί­εται να παρακινήσουν και την οικογένειά τους, τους γονείς η τα αδέλφια τους, που μπορεί να μην εκκλησιάζονται, να συμμετέχουν.

Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τους μεγαλυτέρους αδελφούς μας, οι οποίοι, όταν με τη λειτουργική κατήχηση και με τη συμμετοχή τους στη θεία λατρεία κατανοή­σουν περισσότερα και αισθανθούν τη χάρη του Θεού περισσότερο, μπορεί να γίνουν αφορμή για να πλησιάσουν στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας και ο σύζυγος η η σύζυγός τους, τα παιδιά τους η τα εγγόνια τους. Έτσι και στις δύο πε­ριπτώσεις η ωφέλεια θα είναι διπλή.

Γιά να έχει όμως αποτέλεσμα αυτή η προσπάθεια υπάρχει και μία απαραίτητη προϋπόθεση. Αυτή είναι να ζούμε πρώτα εμείς οι ίδιοι, οι κατηχητές και οι κυκλάρχες, μέ­σα στη λειτουργική ζωή της Εκ­κλησίας μας, γιατί αυτό και θα μας βοηθήσει να μιλήσουμε γνωρίζο­ντας από προσωπική εμπειρία τη λειτουργική ζωή και τα οφέλη της στη ζωή μας και ειδικότερα στην πνευματική ζωή, αλλά και να καθο­δηγήσου­με τους νέους μας και όλους τους αδελφούς μας δίδοντας και με τη ζωή μας το παράδειγμα.

Φέτος έχουμε τη χαρά να έχουμε ως ομιλητές στην Εσπερίδα των κα­τηχητών και των κυκλαρχών της Ιεράς μας Μητροπόλεως δύο εκλεκτούς ομιλητές, οι οποίοι δια­θέ­τουν μακροχρόνια πείρα στον το­μέα του κατηχητικού έργου της Εκκλησίας μας.

Είναι ο Πανιερώτατος Μητροπο­λίτης Φαναρίου κ. Αγαθάγγελος, Γενικός Διευθυντής της Αποστο­λικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο οποίος ασχολήθηκε συστηματικά με το κατηχητικό έρ­γο από διάφορες θέσεις ευθύνης, τόσο ως κληρικός της Ιεράς Μη­τρο­πόλεως Θηβών και Λεβαδείας, από όπου ξεκίνησε την ιερατική πορεία του, όσο και ως γραμματέας της Ιεράς Συνόδου και ως Γενικός Διευθυντής της Αποστολικής Δια­κονίας από το 2001 και ως Μη­τροπολίτης, συμβάλλοντας σημα­ντι­κά και με πολλούς τρόπους και στην προαγωγή του έργου της κα­τη­χήσεως με τις εκδόσεις της Απο­στολικής Διακονίας.

Το θέμα που θα μας αναπτύξει σήμερα είναι «Τα μυστήρια της Εκκλησίας» και θα μας παρουσιάσει και το νέο του έργο με τίτλο «Μικρό εισοδικό στα μυστήρια της Εκκλησίας μας». Το βιβλίο είναι ένα κατηχητικό βιβλίο και κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα.

Τον ευχαριστώ από καρδίας, γιατί με πολλή αγάπη δέχθηκε την πρόσ­κληση της Ιεράς μας Μητροπό­λεως και παρά τις πολλές, όπως γνω­ρίζω, υποχρεώσεις του, υπε­βλή­θη στον κόπο να έλθει στη Βέροια και να μας ομιλήσει απόψε.

Ο δεύτερος ομιλητής μας είναι ο πανοσιολογιώτατος Αρχιμαν­δρί­της π. Μιχαήλ Σαντοριναίος, ιερο­κήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, και αυτός με μακρά εμπειρία στο έργο των κατηχητι­κών και των κύκλων μελέτης της Αγίας Γραφής, και θα μας μιλήσει με θέμα: «Προσευχή και κατήχηση και η δι᾽ αυτής παιδαγωγία προς τον εκκλησιασμό».

Τον ευχαριστώ και εκείνον θερμά για τη θετική ανταπόκρισή του στην πρόσκλησή μας και για τον κόπο του.

Τους καλωσορίζω και τους δύο με πολλή αγά­πη, ευγνωμοσύνη και τιμή στην Ιερά μας Μητρόπολη και στη Βέροια και αναμένουμε με ιδιαίτερη χαρά να ακούσουμε όσα θα μας πει η αγάπη τους.