ΛΕΜΕΣΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Η περίοδος των αγίων νηστειών είναι όπως λέει η Εκκλησία μας χαρμόσυνη περίοδος και πανευφρόσυνη και πάντερπνος, διότι σ’ αυτή την περίοδο πνέει ο αέρας της πνευματικής ελευθερίας και της χαράς του Θεού. Αυτή η ελευθερία δεν είναι γεωγραφική, ανθρώπινη.
Είναι ελευθερία από τα πάθη και την αμαρτία , που δίνει ο Χριστός στις καρδιές των ανθρώπων, που τον αγαπούν και ε π ι ζ η τ ο υ ν τη δική του π α ρ ο υ σ ι α μέσα στην υ π α ρ ξ η τους. Μας παραπέμπει αυτή η περίοδος των αγίων νηστειών στην ενάρετο ζωή του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο οποίος αφού βαπτίσθηκε από τον Ιωάννη στον Ιορδάνη «ηνοίχθη υπό του Πνεύματος», λέει το Ευαγγέλιο, εις την έρημο για να πειρασθεί εκεί από τον διάβολο.
Και ενήστεψε ο Κύριος ημέρας τεσσαράκοντα και νύχτας τεσσαράκοντα. Νήστευσε με τελείαν ασιτία, όχι όπως εμείς που τρώμε διάφορα δήθεν νηστίσιμα. Ήταν μόνος στην έρημο χωρίς καμιά ανθρώπινη παρηγοριά, χωρίς καμιά ανθρώπινη παρουσία. Εκεί επέτρεψε στον διάβολο να τον εκπειράσει, για να δείξει σ᾽εμάς με το παράδειγμά Του τον πρακτικό δρόμο της σωτηρίας μας, και πως πρέπει να είναι ο δικός μας δρόμος στον πνευματικό μας αγώνα, για να μην λέμε ότι δεν ξέρουμε ή δεν είδαμε.
Μας έδειξε ο ίδιος ο Χριστός στη δική του ζωή, όπου νίκησε κατά κράτος τον διάβολο νικώντας τα τρία μεγάλα πάθη. Αυτά τα πάθη είναι γεννήτορες των υπολοίπων παθών μας. Αυτά τα κεφαλ α ι ω δ η πάθη από τα οποία, όπως οι πατέρες μας διδάσκουν και η ζωή του Χριστού μας έδειξε, εάν ο άνθρωπος ελευθερωθεί, πράγματι γίνεται τέκνον Θεού. Έρχονται έπειτα οι άγγελοι του Θεού και τον διακονούν στον αγώνα της σωτηρίας του. Αυτά τα πάθη, λοιπόν, είναι της φιληδονίας, της φιλαργυρίας και της φιλοδοξίας.
Η φιληδονία είναι ζυμωμένη μέσα στην ύπαρξή μας, μέσα στον εαυτό μας, και είναι πάσης φύσεως, όχι μόνο σαρκική αλλά και ψυχική και διανοητική. Όταν οι άνθρωποι μας δέχονται κοντά τους και δεν μας αμφισβητεί κανένας, όταν θέλουμε να είμαστε εμείς και κανένας άλλος, αισθανόμαστε μία ευχαρίστηση, η οποία τρέφει τα πάθη μας και τον παλαιόν άνθρωπο. Είναι συνυφασμένη η φιληδονία με όλα τα πάθη του ανθρώπου.
Γι’ αυτό είναι κεφαλαιώδες πάθος, περιεκτική αμαρτία, που περιέχει όλα τα πάθη που βασανίζουν τον άνθρωπο.
Η φιλαργυρία, δεν είναι το να αγαπά κανείς μόνο τα χρήματα και να ελπίζει σε αυτά, αλλά οτιδήποτε του παρέχει ασφάλεια. Η φιλαργυρία έγκειται στην αίσθηση της ασφάλειας όχι στον Θεό, αλλά σε πράγματα υλικά, σε πράγματα κοσμικά, στην εξυπνάδα μας, στις γνώσεις μας, στις γνωριμίες μας στην κοσμική μας θέση και σε οτιδήποτε άλλο μας παρέχει αυτή την αίσθηση.
Όμως, ο Θεός είναι τελικά αυτός, ο οποίος δίνει την πραγματική ασφάλεια στον άνθρωπο και τον βοηθά να νικήσει τον φόβο. Δεν εξουδετερώνει ο άνθρωπος τους εχθρούς του, αλλά υπερβαίνει τον φόβο ακόμη και τον θάνατο. Πόσα πράγματα σήμερα γεννούν ανασφάλεια και φοβίες και δισταγμούς και αγωνίες μέσα στις καρδιές των ανθρώπων;
Όλοι μας έχουμε αυτή την απορία, που πάμε, τι γινόμαστε, τι μέλλει να συμβεί σε μας, στα παιδιά μας στην πατρίδα μας στον κόσμο ολόκληρο. Όλα αυτά τα ερωτήματα τα οποία είναι ανθρώπινα και φυσιολογικά απαντούνται μόνο, όταν ο Θεός είναι στην καρδιά του ανθρώπου. Όταν μάθουμε να λέμε ότι ο Θεός είναι για μας καταφυγή και δύναμη και ότι ο Θεός είναι για μας η ελπίδα μας. Δεν ελπίζουμε στα ανθρώπινα επιτεύγματα.
Και αυτά είναι καλά βέβαια και ευλογημένα και μακάρι να υπάρχουν, αλλά πάνω από αυτά έγκειται η παρουσία του Θεού και η ευλογία Του στην καρδιά του ανθρώπου. Όταν ο άνθρωπος αποδώσει στον Θεό τη θέση που υπάρχει μέσα στην καρδιά του, όταν μάθει να λέει στον Θεό αυτό που λέμε στην Κυριακή προσευχή «γενηθήτω το θέλημά σου», ο,τι θέλει ο Θεός, όπως έλεγαν και οι πατέρες μας, τότε μία μεγάλη ασφάλεια καλύπτει την ψυχή του. Γιατί δεν ελπίζει σε υλικά πράγματα και σε ανθρώπινες παρηγοριές και δυνάμεις, αλλά ελπίζει επί Κύριον και η ελπίδα εις τον Κύριον διαλύει τα σκοτάδια της αμφιβολίας, της απορίας, της φοβίας και του δισταγμού.
Το άλλο κεφαλαιώδες πάθος είναι η φιλοδοξία. Απ’ αυτό γεννιούνται όλα τα υπόλοιπα. Αυτό μας κάνει να θέλουμε να πάρουμε τη θέση του Θεού μέσα στη ζωή μας, μέσα στην καρδιά μας. Αυτό που μας κάνει να νομίζουμε ότι εμείς είμαστε και κανένας άλλος. Αυτό που μας κάνει να οργιζόμαστε, να αντιδρούμε και να αισθανόμαστε άβολα και να έχουμε λογισμούς κατά των αδελφών μας. Αυτό το πάθος το οποίο χαλά την ειρήνη της ψυχής μας, γιατί δεν είναι μίμηση Χριστού, αλλά είναι διαβολικό πάθος.
Είναι δαιμονική ενέργεια. Όπως η ταπείνωση είναι μίμηση Χριστού έτσι και ο εγωισμός, η κενοδοξία, η υπερηφάνεια είναι πράγματι ενέργεια του διαβόλου.
Αυτή την περίοδο η Εκκλησία μας καλεί σε 5 νηστεία και όπως ακούμε στα ιερά άσματα για σαράντα μέρες, η νηστεία δεν είναι μόνο από τις τροφές. Είναι και αυτή σημαντική και απαραίτητη, έκαστος κατά τη δύναμη και την προαίρεσή του, κατά την ελευθερία του, αλλά προπάντων είναι νηστεία πνευματική. Να εντοπίσουμε ο καθένας μας τα πάθη μας μέσα στην ύπαρξή μας, να κρίνουμε τον εαυτό μας, να γίνουμε αυστηροί και αδέκαστοι κριτές του εαυτού μας. Να βγάλουμε τις μάσκες, τις οποίες μας βάζει η κοσμική νοοτροπία και να δούμε τον εαυτό μας όπως είναι. Για να τον κρίνουμε και να μην κριθούμε από τον Κύριο, για να μετανοήσουμε.
Η περίοδος της Αγίας Τεσσαρακοστής ονομάζεται περίοδος μετάνοιας. Δηλαδή περίοδος κατά την οποία αγωνιζόμαστε να αλλάξουμε νοοτροπία, να μάθουμε να σκεφτόμαστε με άλλο τρόπο, ευαγγελικό, τρόπο χριστιανικό όχι απλώς περίοδος στενοχώριας για τα λάθη και τα ελαττώματά μας. Αλλά περίοδος κατά την οποία αγωνιζόμαστε να πείσουμε τον εαυτό μας να λειτουργεί σύμφωνα με το άγιο Ευαγγέλιο, με τον νού του Χριστού. Να γίνουμε καινοί άνθρωποι, τέκνα Θεού πραγματικά και τέκνα φωτόμορφα της Αγίας μας Εκκλησίας. Αυτή την περίοδο η Εκκλησία μας σαν καλή μητέρα, σαν ένας διδάσκαλος πνευματικών αγώνων μας παρέχει πλήθος πνευματικών εδεσμάτων, πλήθος πνευματικών τροφών. Είναι οι ιερές ακολουθίες, τα μεγάλα απόδειπνα, οι χαιρετισμοί της Παναγίας, η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων δώρων όλη αυτή η πλουσιοτάτη τράπεζα των Λειτουργικών κειμένων, όλη αυτή η περίοδος η τρισευλογημένη μας δίνει όλα αυτά, τα οποία θα μας θρέψουν και θα μας ενισχύσουν στον πνευματικό μας αγώνα. Γι’ αυτό ας προσπαθήσουμε να νηστέψουμε και σωματικά και πνευματικά. Να τραφούμε με την πνευματική τροφή της αγίας μας Εκκλησίας.
Ας προσθέσουμε πνευματικά αναγνώσματα, και περισσότερη συμμετοχή στις ακολουθίες της Εκκλησίας μας. Ας προσθέσουμε μετάνοια και εξομολόγηση και προσευχή και έργα αγαθά. Έργα αγάπης, ελεημοσύνης, συμπάθειας, ταπείνωσης ανεξικακίας, όπως μας λέει και το άγιο Ευαγγέλιο. Όλα αυτά για να φθάσουμε σ’ αυτό που είπε ο Χριστός: «όπου ο θησαυρός ημών εκεί και η καρδία ημών εστί». Όπου θησαυρίζουμε εκεί κολλά και η καρδιά μας. Αν θησαυρίζουμε θησαυρούς επί της γης, τότε ο νούς και η καρδιά μας θα είναι στους θησαυρούς αυτούς.
Αν θησαυρίζουμε στη φιληδονία μας, τότε ο νούς και η καρδιά θα είναι στη φιληδονία, στη φιλαργυρία, στον εαυτό μας, στη φήμη μας στο όνομά μας. Θα είμαστε συνεχώς καταδιωγμένοι από τα σύνδρομα της κατωτερότητας, που είναι συμπλέγματα πολλών πραγμάτων, που μας ταλαιπωρούν και μας καταδιώκουν. Ο Χριστός μας δείχνει τον δρόμο της ελευθερίας. Μας καλεί να μπούμε μέσα σ’ αυτό το στάδιο των αρετών γεμάτοι χαρά, ευφροσύνη με προθυμία πολλή και να μην φοβηθούμε την αγία νηστεία. Έχει πολλή δύναμη, χάρη, ευλογία από τον Θεό. Γιατί, όταν ο άνθρωπος για τον Χριστό, δηλαδή για την ελευθερία του από την αμαρτία αγωνίζεται, τότε πραγματικά τον γλυκαίνει ο Κύριος και τον παρηγορεί και τον κάνει να αισθάνεται πλούσιος, μέσα στη θεληματική κακοπάθεια της καθημερινής αγωνιστικής νηστείας.
Έχοντας λοιπόν μπροστά μας αυτήν όλη την ευλογία του Θεού, έχοντας τον Χριστό υπόδειγμα της ζωής μας, έχοντας παράδειγμα τα πλήθη τα αμέτρητα των Αγίων μας, σκεπτόμενοι ότι όλοι οι Ορθόδοξοι χριστιανοί νηστεύουμε σαν ένας άνθρωπος, έχοντας συνείδηση ότι είμαστε μέλη του Αγίου σώματος της Αγίας Εκκλησίας μας, ας εισέλθουμε στο στάδιο των αρετών. Ας ευχηθούμε ο Κύριος να δώσει την ευλογία στον κόσμο όλο, να δώσει την αγάπη Του στις καρδιές των ανθρώπων, την ειρήνη, την πάντα νούν υπερέχουσαν, στις ψυχές των ανθρώπων, που είναι ταραγμένοι και φοβισμένοι από τα φόβητρα του κόσμου τούτου.
περιοδικό Παράκληση, τ. 104
