Θεός: Αν κάθε αρετή μας βοηθάει να δούμε το Θεό, μία από αυτές μας βοηθάει κατά τρόπο εξαιρετικό, και αυτή είναι η προσευχή. Όπως μεταξύ δύο προσώπων ο διάλογος δημιουργεί το πιο μεγάλο πλησίασμα, έτσι και η προσευχή, η συνομιλία του ανθρώπου με το Θεό, μας τοποθετεί σε άμεσο και μεγαλύτερο πλησίασμα του Θεού.
Γι’ αυτό η Εκκλησία πλημμύρισε με προσευχές ένα τόσο μεγάλο μέρος της χριστιανικής ζωής, γι’ αυτό μας προτρέπει να προσευχόμαστε ακατάπαυστα, ώστε κάθε άνθρωπος να γίνει ένας άνθρωπος προσευχής, δηλαδή ένας άνθρωπος που δεν προσεύχεται μόνον όταν προσεύχεται, κατά την έκφραση του αγίου Ιωάννη της Κλίμακος, αλλά ολόκληρη η ζωή του είναι προσευχή.
Πώς πρέπει να γίνεται η αληθινά αδιάλειπτη προσευχή μάς το είπαν μ’ ένα πλήθος διδασκαλιών οι μεγάλοι άνθρωποι της προσευχής. Σταματώ μόνο στο σύντομο και πολύ περιεκτικό ορισμό του αγίου Μαξίμου: «Έχει αδιάλειπτη προσευχή αυτός που ο νους του είναι προσηλωμένος με πολλή ευλάβεια και πόθο στο Θεό και με την ελπίδα κρέμεται από Εκείνον και εμπιστεύεται Εκείνον σ’ ό,τι κάνει και σ’ ό,τι του συμβαίνει».
«Με ευλάβεια και πόθο», δηλαδή άπειρη αγάπη στο Θεό, ώστε να μπορεί να λέει μαζί με τον ψαλμωδό: «εκολλήθη η ψυχή μου οπίσω σου» (Ψαλμ. 62:9)· έπειτα «με ελπίδα και εμπιστοσύνη» ολοκληρωτική στο Θεό σ’ όλες τις περιστάσεις της ζωής. Αδιάλειπτη προσευχή επομένως σημαίνει κάτι περισσότερο από μια ακατάπαυστη εργασία προσευχής, σημαίνει μια προσευχή με πίστη ισχυρή, με αγάπη απεριόριστη, με το νου προσηλωμένο στο Θεό, με βαθιά συγκέντρωση στην καρδιά.
Ο σύνδεσμος της αδιάλειπτης προσευχής με την αίσθηση της παρουσίας του Θεού είναι πολύ περισσότερο από εμφανής. Και τα δύο θεμελιώνονται στην πίστη και στην αγάπη του Θεού και βρίσκουν το πλήρωμά τους το ένα στο άλλο. Διότι το να αισθάνεται κανείς το Θεό αδιάκοπα παρόντα σημαίνει το να βρίσκεται σε αδιάλειπτη προσευχή, ενώ η αδιάλειπτη προσευχή σημαίνει να βρίσκεται ακατάπαυστα μέσα στη παρουσία Του· επειδή «η προσευχή ανατέλλει από την όραση και αίσθηση της παρουσίας του Θεού και επιπλέον δυναμώνει αυτή την όραση» (π. Δημ. Στανιλοάε). Όλοι οι άγιοι έζησαν δυνατά την εμπειρία της παρουσίας του Θεού, και τις αποκαλύψεις και τα θεία οράματα που είχαν, μόνο μέσα στην κατάσταση της προσευχής τα είχαν.
Η πορεία μπροστά στο Θεό και η προσευχή έχουν βαθιά επακόλουθα στη ζωή του ανθρώπου. Η προσπάθεια για κάθε καλό έργο, όπως και ο φόβος και η με προσοχή αποφυγή κάθε αμαρτίας είναι άμεσα επακόλουθα αυτού του πράγματος.
Γι’ αυτό οι πνευματικοί πατέρες στην προσπάθειά τους ν’ αποκτήσουν αυτό το λογισμό έκαναν μια αλάνθαστη πνευματική μέθοδο για τη σωτηρία, όπως λέει και ο Μέγας Αντώνιος· «οπουδήποτε πηγαίνεις, να έχεις πάντοτε προ οφθαλμών σου τον Θεό και θα σωθείς».
Κάποιος πάλι που αξιώθηκε να γλυκαθεί απ’ αυτή την όραση μας προτρέπει θερμά:
«Προσπάθησε –λέει– όλη σου τη ζωή να την αισθάνεσαι να ξετυλίγεται κάτω από το βλέμμα Του.
»Όταν τον ακούς να ομιλεί στο ιερό Ευαγγέλιο γίνε όπως τα πλήθη εκείνα που ακούγοντάς τον ξεχνούσαν την πείνα και τη δίψα, ή όπως η Μαρία, η αδελφή τού Λαζάρου, που εγκαταλείποντας τα πάντα ρουφούσε τα θεία λόγια καθισμένη κοντά στα πόδια του (Λουκ. 10:40).
»Όταν βαδίζεις στο δρόμο, βλέπε τον να σε συνοδεύει πλάι σου για να μη σκοντάψεις και η καρδιά σου να φλέγεται περισσότερο από την καρδιά του Λουκά και του Κλεόπα.
»Όταν ο εχθρός σε στροβιλίζει με τη θύελλα των πειρασμών, να δεις τον εαυτό σου μέσα στο καράβι που κινδυνεύει να βυθιστεί μαζί με τους μαθητές και να μην αμφιβάλλεις ότι Εκείνος είναι μπροστά και ξαφνικά θα ειρηνεύσει τη φουρτούνα και θα φέρει τη γαλήνη.
»Όταν αξιώνεσαι να τον δεχθείς μέσα σου, κατά τη θεία Κοινωνία, λέγε, όπως ο Ζακχαίος, με βαθιά ταπείνωση και ευγνωμοσύνη· «Πώς να σε ευχαριστήσω όπως πρέπει, Κύριε, για την τόσο μεγάλη τιμή που μου έκανες, να εισέλθεις στον οίκο της ψυχής μου;»
»Επίμενε να αισθάνεσαι διαρκώς μέσα στην παρουσία του, αφού είναι μπροστά μας και δεν είναι δύσκολο να αισθανόμαστε τη παρουσία του, μόνο να έχουμε καθαρή καρδιά, πίστη και αγάπη».
Είναι αλήθεια ότι στη ζωή αυτή η αδιάλειπτη προσευχή δεν είναι ακόμη αδιάλειπτη· και η θέα του Θεού είναι ως «εν εσόπτρω και εν αινίγματι». Αυτά τα βιώματα είναι ατελή και αποσπασματικά, ακόμη και γι’ αυτούς που αξιώνονται κατά τρόπο εξαιρετικό να έχουν αυτές τις εμπειρίες. Αλλά αυτά είναι ένας αρραβώνας μιας καταστάσεως τελείας, όταν θα συναντηθούμε με τον Κύριο «πρόσωπο προς πρόσωπο», όταν και η θέα και η συνομιλία με Εκείνον θα είναι χωρίς τέλος, καθώς και η ανέκφραστη απόλαυση των δικαίων.
Αποσπάσματα από το άρθρο «Εν τω φωτί τού προσώπου του Θεού». Περιοδικό Ο ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ, Έκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, τ. 5 (1980).
-120x86.jpg)
