Έβγα απ’ τον τάφο, Θοδωρή Κολοκοτρώνη

Κολοκοτρώνης: Από χείλη πανεπιστημια­κής ιστορικού, τήν επετειακή χρονιά τής εθνι­κής μας παλιγγενεσίας, πού διανύ­ουμε, ακούσαμε:

«Αυτό πού οδήγησε τήν Ε­πανάσταση σέ δυό κύκλους εμφυλίων (1824) ήταν η επιδίωξη τού Θ. Κολοκοτρώνη νά τήν ελέγξει πολιτικά Μέ τίς κινήσεις του νά ελέγξει τήν Εθνοσυνέλευση τού Άστρους κατηγορήθηκε ότι επεδίωκε νά εγκαθιδρύσει γκοβέρνο μιλιτάρε, δηλα­δή στρατιωτική κυβέρνη­ση. Θά μπορού­σε νά είχε επιτύχει, αλ­λά χειρίστηκε τό πράγμα αφρόνως καί τελικά απέτυχε, τήν ίδια ώρα πού ο Ιμ­πραήμ Πασάς καί οι Αιγύπτιοι έμοιαζε πώς συνέτριβαν τήν Επανάσταση, μέ μεγάλο κίνδυνο νά ακολουθήσει γενική σφαγή Ένας άνθρωπος, ο οποίος πράγματι στά Δερβενάκια έσωσε τήν Επανάσταση, δρά μετά μέ τρόπο βλαπτικό γιά αυτήν».

Ομολογουμένως, τέτοια αποδόμηση τού Γέρου τού Μοριά δέν είχαμε ξαναδεί. Τέτοια απαξίωση διατυπώνεται γιά πρώτη φορά φέτος, πού θά έπρεπε νά τού αναγνωριστούν οι θυσίες καί η προσφορά του. Τήν απάντηση, όμως, στήν εν λόγω κυρία δίδουν οι πηγές καί τά ιστορικά γεγονότα.

Ο Κολοκοτρώνης κατηγορείται συνήθως γιατί μέ τόν Δημήτριο Υψηλάντη καί τόν Οδυσσέα Ανδρούτσο δέν εγκαθίδρυσαν τό περιβόητο «γκοβέρνο μι­λι­τάρε» καί έτσι επέτρεψαν στούς κο­τζαμπά­ση­δες καί τόν Μαυροκορδάτο νά πυροδο­τή­σουν τόν εμφύλιο. Τήρησε αυτή τή στάση, γιατί ήθελε νά αποφύγει τίς εμφύλιες διαμάχες, στίς οποίες κυριολεκτικά σύρθηκε.

Επιπλέον, η Εθνοσυνέλευση στό Ά­στρος Κυνουρίας διήρκεσε από τίς 10 μέ­χρι τίς 30 Απριλίου 1823, δηλαδή σχεδόν δύο χρόνια πρίν από τήν αποβίβαση τού Ιμπραήμ στή Μεθώνη, στίς 26 Φεβρουαρίου 1825. Στό μεταξύ ο Κολο­κο­τρώνης νωρίτερα είχε παραδοθεί μόνος του στήν Κυβέρνηση· τόν συνέλαβαν στίς 23 Ια­νουαρίου 1825 καί τόν φυλά­κι­σαν στόν Προφήτη Ηλία στήν Ύδρα. Πώς στέκονται όσα η κυρία ιστορικός μάς πληροφορεί;

Παράλληλα, η κυβέρνηση τού Γεωργίου Κουντουριώτη διόρισε -καθ υπό­δειξη τού Μαυροκορδάτου- ως αρχηγό τής εκστρατείας εναντίον τού Ιμπραήμ τόν…. υδραίο πλοίαρχο Κυριάκο Σκούρ­τη. Έτσι, στή μάχη στό Κρεμμύδι στίς 7 Απριλίου 1825 οι Έλληνες ηττήθηκαν μέ 600 νεκρούς καί στίς 25 Απριλίου ο αιγυπτιακός στόλος κατέλαβε τή Σφακτηρία, φονεύοντας 350 από τούς 800 υπερασπιστές της. Στίς 18 Μαΐου 1825 επιτέλους ελευθερώνεται ο Κολοκοτρώνης, όπως χαρακτηριστικά μαρτυρεί ο ίδιος: «Σάν είδαν τόν κίνδυνον τής πατρίδος μάς ελευθέρωσαν… Έτσι μ έ­καμαν γε­νι­κόν Αρχηγόν». Επιστρέφει μάλιστα στόν Αγώνα χωρίς καμιά μνησικακία: «Πρίν έβγω στ Ανάπλι έριξα στή θάλασ­σα τά πικρά τά περασμένα· κάνετε κι ε­σείς τό ίδιο!».

Μνημειώδης -καί ιδιαίτερα επίκαιρη- είναι η επιστολή του πρός τούς πρού­χοντες καί καπεταναίους τής Αχαΐας, πού αλληλομάχονταν γιά τά πρωτεία: «Η Πατρίς μας καί η Πίστις μας κινδυνεύει Φθάνει σας πλιό!… Αφήστε τά πάθη, καί μείς χάνομεν τήν πατρίδα… άς ενωθώ­μεν… γιατί εχάσαμε τά δικαιώματα τής πατρίδας μας γενικώς καί με­ρι­κώς τά ι­δικά μας, καί χάνομεν τώρα καί αυτήν τήν πατρίδα μας» (4 Ιουνίου 1825).

Στή συνέχεια ο Γέρος τού Μοριά α­νέλαβε δράση καί κράτησε ζωντανή τή φλόγα τής Επανάστασης μέχρι τή ναυ­μα­χία τού Ναβαρίνου καί τήν έλευση τού Καποδίστρια. Δέν πολεμούσε μόνον κατά τού Ιμπραήμ, αλλά καί κατά τής επικίνδυνης ροπής γιά «προσκύνημα». Νά υ­πενθυμίσουμε ότι αρκετά χωριά εί­χαν προσκυνήσει, ακόμη καί κάποιοι μικροκαπετάνιοι, όπως ο διαβόητος Νενέ­κος. Τότε τήν κατάσταση έσωσε ο Κολοκοτρώνης· μέ σύνθημα «φωτιά καί τσεκούρι στούς προσκυνημένους» προσπάθησε νά αναχαιτίσει τό κύμα τής υ­ποταγής στούς Τούρκους. Ακολου­θώντας μάλιστα έναν γενικευμένο κλεφτοπόλεμο, πετύχαινε χτυπήματα κατά τών δυνάμεων τού εχ­θρού. «Εις τόν καιρόν τού προσκυνήματος εφοβήθηκα μόνο διά τήν πατρίδα μου, όχι άλλη φορά», καταθέτει ο ίδιος.

Τήν προσφορά του αυτή αναγνωρίζει καί ο Άγγλος Ριχάρδος Τσώρτς, αρ­χι­στράτηγος όλων τών ελληνικών στρα­τι­ωτικών δυνάμεων, σύμφωνα μέ τήν Γ΄ Εθνοσυνέλευση: «Αι δουλεύσεις σας εί­ναι σημαντικαί καί η πατρίς πρέπει νά τάς γνωρίση. Η κατά τού εχθρού επιτυχία σας είναι αξία τής πολεμικής σας υπολήψεως, τό σημαντικότερον όμως είναι ότι ανακαλέσατε εις τά χρέη των καί εις τό αίσθημα τού πατριώτου υπέρ πατρίδος τούς απατημένους αυτούς ανθρώπους, οπού είχαν ενωθή μέ τούς Τούρκους».

Καί όμως αποσιωπάται εντελώς αυ­τός ο υπεράνθρωπος αγώνας! Τό καλοκαίρι τού 1827, γιά νά αποτρέψει τό προσκύνημα, ο Γέρος τού Μοριά έ­φτα­σε μέχρι τή Μεσσηνία, ενώ η Αντικυβερνητική Επιτροπή δέν τού έστελνε πο­λεμοφόδια καί τό Βουλευτικό τού διεμήνυε νά επιστρέψει στό Άργος.

Στίς 20 Οκτωβρίου 1827 διεξήχθη η ναυμαχία τού Ναβαρίνου, η οποία κατέληξε σέ ήττα τών Τουρκοαιγυπτίων. Πα­ρά ταύτα ο Ιμπραήμ παρέμεινε στήν Πελοπόννησο καί στίς αρχές Φεβρουαρίου τού 1828 κατέστρεψε τήν Τρίπολη. Μετά από ένα μήνα, τόν Μάρτιο τού 1828, 3.000 Τουρκαλβανοί, πού πολε­μού­σαν στό πλευρό του, αποσκίρτησαν καί έφυγαν πρός τή Στερεά Ελλάδα μέ­σω Αργολίδος κρατώντας ως ομήρους πολλούς Έλληνες. Ο Κολοκοτρώνης ή­ταν πάλι παρών ως σωστός πολέμαρχος. Περίμενε καί ανέκοψε τούς Τουρ­καλβανούς στούς Μύλους τής Αργολίδος μαζί μέ τόν Αυγουστίνο, α­δελ­φό τού Ιω­άννη Καποδίστρια. Έτσι απελευθερώθηκαν οι έλληνες όμηροι. Πώς, λοιπόν, μπορούμε νά δε­χτού­με ότι ο Κολοκοτρώνης μετά τό 1826 α­σχο­λού­νταν μόνο μέ τήν πολιτική, ότι χειρί­στηκε τά θέματα «αφρόνως» καί ότι «δρά μέ τρόπο βλαπτικό γιά τήν Επανάσταση»;

Τή σημασία αυτών τών προσπαθει­ών εξαίρει ο πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων στόν επικήδειο λόγο του πρός τόν νεκρό Κολοκοτρώνη: «Ή­δη δέ τό κα­κόν τής δειλανδρίας καί διεδίδετο πλατυνόμενον καί υφείρπεν ως ύπουλον έλκος… Τό­τε καταβάς ο Κολοκοτρώνης επεδείξατο τό μέγιστον κατόρθωμα τής στρατηγι­κής αυτού συνέσεως καί δυνάμεως… τούς μέν ηπίως καί πρά­ως δυσωπών, τούς δέ τραχύτερον επι­πλήτ­των καί πρός τό καθήκον ανιωμένους καί άκοντας επανάγων». Εύστοχα ο Π. Σούτσος στόν Επιτά­φιό του επίσης υπογράμμιζε: «Οι ένδοξοι α­γώ­νες τού Θεοδώρου Κολοκο­τρώ­νη ήρξαντο μετά τού Ελληνικού αγώ­νος καί μετ αυτού έπαυσαν».

Σήμερα, στούς χαλεπούς καιρούς μας, στε­ντόρεια ακούγεται η φωνή του: «Όποιος είναι χριστιανός, όποιος είναι Έλλην, ό­ποιος έχει αί­μα Ελληνικόν εις τάς φλέβας του, άς τρέξη νά υπερασπι­σθή τήν πίστην καί τήν πατρίδα του· εάν τήν αγαπά. Ει δέ μή, άς όψεται» (26 Ιουνίου 1825). Κι εμείς χρησιμοποιώντας τά λόγια τού Κ. Οικονόμου τόν αποζητού­με: «Ά­γε, νικητά Κολοκοτρώ­νη, φάνηθι μετά τών Ελ­λήνων σου καί σκόρπισον τά σφριγώντα καί ακάματα σμήνη καί τούτων τών αγέρωχων υιών τής υπερηφανείας συντρίψας αυτών τάς ραγδαίας επιδρομάς καί τάς διώξεις εις φυγάς ανεπι­στρόφους».

Ευδοξία Αυγουστίνου, Φιλόλογος-Θεολόγος
aktines.blogspot.com