του Μητροπολίτη Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως Ιερεμία – Για το ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
1. Πορευόμαστε προς το πάθος και την ανάσταση του Κυρίου μας, σ᾽ αυτά τα δύο σωτήρια γεγονότα και μεγάλα δόγματα της πίστης μας. Πραγματικά! Όλη η πίστη μας κλίνεται σ᾽ αυτά τα δύο, την σταύρωση και την ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, γι᾽ αυτό το άγιο και ιερό Ευαγγέλιο, που τίθεται πάνω στην Αγία Τράπεζα, από την μία πλευρά έχει την εικόνα της σταύρωσης του Χριστού και από την άλλη πλευρά την ανάστασή Του. Σαν να θέλει να πεί αυτό ότι όλο το Ευαγγέλιο, όλη η πίστη μας, συγκεφαλαιώνεται σ᾽ αυτά τα δύο γεγονότα. Αν δεν συνέβαιναν αυτά δεν θα υπήρχε σωτηρία στο ανθρώπινο γένος.
Με την σταύρωσή Του ο Ιησούς Χριστός προσέφερε θυσία στον ουράνιο Πατέρα για την άφεση των αμαρτιών μας. Έγινε δεκτή η θυσία αυτή από τον Θεό Πατέρα; Και βεβαίως έγινε δεκτή και φαίνεται αυτό με την ανάσταση του Χριστού εκ νεκρών. Η ανάσταση του Χριστού δηλαδή απαντά στην σταύρωσή Του και την βεβαιώνει ως λυτρωτική. Επειδή, λοιπόν, αυτά τα γεγονότα είναι πολύ σημαντικά και σωτήρια και πρέπει να τα ζούμε συχνά, η Εκκλησία μας καθόρισε να τα ζούμε όχι ως αναμνηστικά γεγονότα, μια φορά τον χρόνο μόνο, αλλά να τα ενθυμούμεθα και να τα βιώνουμε συχνά. Έτσι κάθε Παρασκευή είναι αφιερωμένη στο πάθος του Χριστού και κάθε Κυριακή είναι αφιερωμένη στην ανάσταση του Χριστού. Και γι᾽ αυτό πάλι τον λόγο τα ονόματα των ημερών αυτών Παρασκευή και Κυριακή, μπορεί να γίνουν βαπτιστικά ονόματα. Μόνο τα ονόματα των ημερών αυτών! Και το μεγάλο Μυστήριο, το λαμπρό γεγονός, που είναι το «γλέντι των Ορθοδόξων», όπως το είπε ωραία ένας μακαριστός Επίσκοπος, αυτό στο οποίο εκφράζεται όλη η πίστη μας και ζούμε ζωντανά τον Θεό, η θεία Λειτουργία δηλαδή, είναι μία ουσιαστική παράσταση της σταύρωσης και της ανάστασης του Χριστού. Κυρίως τρεις είναι οι εντολές του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Η μία είναι να έχουμε αγάπη μεταξύ μας, γι᾽ αυτό και ο Κύριος είπε «ταύτα εντέλλομαι υμίν, ίνα αγαπάτε αλλήλους» (Ιω. 15,17). Η δεύτερη είναι να τελούμε την θεία Λειτουργία, γι᾽ αυτό και οι ιερείς τελούντες την θεία Λειτουργία λέγουμε «μεμνημένοι τοίνυν της σωτηρίου ταύτης εντολής». Και η τρίτη εντολή του Κυρίου μας είναι το να κοινωνούμε τα άχραντα Μυστήρια, το Σώμα Του και το Αίμα Του. Μας λέγει δε ο Κύριος: «Οσάκις αν εσθίετε τον άρτον τούτον, τον εμόν θάνατον καταγγέλλετε και την εμήν ανάστασιν ομολογείτε» (Α´ Κορ. 11,26). Η θεία Κοινωνία λοιπόν που λαμβάνουμε στην θεία Λειτουργία είναι ζωντανή βίωση του πάθους και της ανάστασης του Χριστού. Ο ιερεύς όλη την εβδομάδα τα φοράει μαύρα με το πένθιμο ράσο του. Ζεί το πάθος του Χριστού. Αλλά, όταν θα λειτουργήσει, βγάζει τα μαύρα και φοράει λαμπρά άμφια, δείγμα ότι θα ζήσει την ανάσταση του Χριστού.
2. Για την ιδιαίτερη σπουδή και την βίωση του πάθους του Ιησού Χριστού η Εκκλησία μας έχει την Μεγάλη Εβδομάδα, η οποία σφραγίζεται με την Κυριακή του Πάσχα, στην οποία εορτάζουμε λαμπρά και πανηγυρικά την ανάσταση του Εσταυρωμένου Κυρίου μας. Λέγεται «Μεγάλη» η Εβδομάδα αυτή, όχι γιατί το ημερονύκτιό της έχει μεγαλύτερη διάρκεια, αλλά γιατί τελούμε ανάμνηση μεγάλου – του μεγαλυτέρου γεγονότος, το Οποίο, αν δεν εγίνετο, δεν θα υπήρχε σωτηρία στην ταλαίπωρη ανθρωπότητα. Και το γεγονός αυτό είναι η σταύρωση του Ιησού Χριστού, του ενανθρωπήσαντος στην Παναγία μας Υιού του Θεού. Κύρια ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδος είναι η Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ και η Μεγάλη Παρασκευή, όπου στο κέντρο των Ναών μας βλέπουμε πάνω στον σταυρό καρφωμένο τον Ιησού Χριστό. Είναι φοβερό το θέαμα του Εσταυρωμένου. Όπως λέγει ο προφήτης Ησαίας, 800 χρόνια πριν, κανείς δεν βλέπει ευχάριστα το θέαμα αυτό, αλλά αποστρέφει με πονετικό μορφασμό το πρόσωπό του: «Απέστραπται το πρόσωπον αυτού (του θεατού του Εσταυρωμένου), ητιμάσθη και ουκ ελογίσθη» (ο πάσχων Μεσσίας, Ησ. 53,3). Με λίγα λόγια πάλιν περιγράφει ο προφήτης την παραμόρφωση του σώματος του εσταυρωμένου Μεσσία από το οδυνηρό Του πάθος, ώστε ο «ωραίος κάλλει παρά τους υιούς των ανθρώπων» (Ψαλμ. 44,3) να παρουσιάζεται ως άμορφος στην όψη του. Λέγει ο προφήτης: «Και είδομεν αυτόν (τον είδε με το προφητικό του βλέμμα) και ουκ είχεν είδος ουδέ κάλλος. Αλλά το είδος αυτού άτιμον και εκλείπον παρά πάντας τους υιούς των ανθρώπων· άνθρωπος εν πληγή ων…» (Ησ. 53,2-3).
Επειδή, λοιπόν, δεν είναι ευχάριστη η όψη του πάσχοντος Μεσσία, γι᾽ αυτό η Μεγάλη Εβδομάδα προλαμβάνει και τον παρουσιάζει για τρεις ημέρες συνέχεια ως ωραίον, ως Νυμφίον! Το πρώτο μέρος λοιπόν της Μ. Εβδομάδος είναι η Ακολουθία του Νυμφίου, για να δηλωθεί και η αλήθεια ότι ο Χριστός θα πάθει, για να αποκαταστήσει την στενή σχέση μας με τον Θεό, πολύ στενή σχέση, όσο η σχέση του ανδρογύνου στον γάμο! Ο Ιησούς Χριστός Νυμφίος και η ψυχή μας Νύμφη!
Αλλά ο προφήτης Ησαίας, που μνημονεύσαμε, δίνει στην προφητεία του και την ερμηνεία του πάθους του Ιησού Χριστού. Υπήρχε η αντίληψη στην Παλαιά Διαθήκη ότι ένας που πάσχει και υποφέρει, πάσχει για τα αμαρτήματά του. Έτσι, ακούοντας οι άνθρωποι από τον Ησαία για τα πάθη του Χριστού, νόμιζαν ότι τον τιμωρεί ο Θεός για αμαρτήματά του. «Ημείς δε (λέγουν οι άνθρωποι) ελογισάμεθα αυτόν (τον Μεσσία) είναι εν πόνω και εν πληγή υπό Θεού και εν κακώσει» (ότι, δηλαδή, τον τιμωρεί ο Θεός, Ησ. 53,4). Όχι, όχι, λέγει ο Ησαίας. Αυτός (ο Μεσσίας) δεν έπραξε κανένα αμάρτημα, αλλά πάσχει για δικά μας αμαρτήματα: «Ούτος τας αμαρτίας ημών φέρει και περί ημών οδυνάται». «Αυτός ετραυματίσθη διά τας αμαρτίας ημών και μεμαλάκισται διά τα ανομίας ημών» (Ησ. 53,4-5)!
3. Ο Ιησούς Χριστός, αγαπητοί, πέθανε στον Γολγοθά, ημέρα Παρασκευή, θάνατο πραγματικό. Θάνατος καλείται ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα. Με το «τετέλεσται», λοιπόν, που είπε ο Χριστός πάνω στον Σταυρό, χωρίστηκε η ψυχή Του από το σώμα Του. Αλλά μαζί με το σώμα και την ψυχή του Χριστού ήταν ενωμένη και η θεότητα. Και αυτή, άπαξ και ενώθηκε με την ανθρώπινη φύση του Χριστού, δεν χωρίστηκε και δεν θα χωρισθεί ποτέ. Έτσι, με τον θάνατο του Χριστού, το σώμα Του, ενωμένο με την θεότητα, ετέθη στον τάφο. Ώστε στον τάφο δεν ήταν απλό σώμα ενός θνητού, αλλά σώμα ενωμένο με την θεότητα, το σώμα του σαρκωθέντος Υιού του Θεού. Γι᾽ αυτό και αναστήθηκε εκ νεκρών. Δεν ήταν δυνατόν να μην αναστηθεί. Δεν ήταν δυνατόν η ψυχρή πλάκα του τάφου να σκεπάσει και να σβήσει την θεότητα. Γι᾽ αυτό «Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας». Με τον θάνατό Του επάτησε, ενίκησε τον θάνατο. Το όμοιο νικήθηκε διά του ομοίου!
Αλλά και η ψυχή του Χριστού, ενωμένη και αυτή πάλι με την θεότητα, κατέβηκε στον Άδη. Και εκεί στον Άδη ο Χριστός, τρεις μέρες όπου έμεινε, έκανε αυτό που έκανε στην γη για τρία χρόνια. Στον Άδη ο Χριστός κήρυξε σ᾽ όλους τους θανόντας από τον Αδάμ και έπειτα και αυτοί μετενόησαν. Γι᾽ αυτό και η εικόνα της αναστάσεως παρουσιάζει τον Χριστό να βγάζει από τον τάφο τον Αδάμ και την Εύα, δηλαδή όλο το ανθρώπινο γένος, που αντιπροσωπεύουν αυτοί, όλους όσους είχαν αποθάνει. Γι᾽ αυτό και συμπληρώνοντας τον ύμνο του Πάσχα λέγουμε: «Και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος»!
Όλο το μυστήριο της πίστης μας, αγαπητοί, είναι ο Ιησούς Χριστός, ο εσταυρωμένος και αναστημένος Κύριός μας. Και η σταύρωση και η ανάσταση του Ιησού Χριστού έχουν βαθειά θεολογία, που δεν είναι δυνατόν να την εκφράσει κανείς σ᾽ όλο το βάθος της. Αλλά όσο κανείς είναι καθαρώτερος στην καρδιά, τόσο και βαθύτερα και γλυκύτερα γεύεται την θεολογία του Εσταυρωμένου και Αναστημένου Χριστού μας. Και την θεολογία αυτή, την διδασκαλία αυτή της Εκκλησίας μας, την εκφράζει στην ζωή του. Πραγματικά, η ζωή του καλού χριστιανού πρέπει να είναι εσταυρωμένη και αναστημένη, γιατί πιστεύει στον εσταυρωμένο και αναστάντα Κύριο Ιησού Χριστό, τον Θεό του.
