της Μαρίνας Ζιώζιου
Ο ίδιος πιστεύει ότι ο Οσιος τον βοήθησε – ακόμη και στην εκλογή του στις αρχιεπισκοπικές εκλογές του 2008.
«Ο Οσιος Λουκάς μπήκε στη ζωή μου χωρίς να το περιμένω, χωρίς να το ξέρω – αλλά τον αγάπησα και τον αγαπώ πολύ τον χώρο της μονής», δήλωσε ο προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος.
«Είχα μια περιπέτεια στη ζωή μου με τα εκκλησιαστικά και θεωρούσα ότι ήμουν αδικημένος». Απογοητευμένος, αλλά αισιόδοξος με δύναμη, όπως εκμυστηρεύεται, προσευχήθηκε στον Οσιο Λουκά για να αποκατασταθεί η αδικία «και έτσι έγινε».
Υπενθυμίζεται ότι το 1998 ο κ. Ιερώνυμος δεν ήταν καν υποψήφιος για την Αρχιεπισκοπή Αθηνών καθώς κάποιοι είχαν σπεύσει να τον συκοφαντήσουν για εμπλοκή σε οικονομικά σκάνδαλα. Πολύ σύντομα η αλήθεια επικράτησε – και ο ιεράρχης θεώρησε ότι ήταν ένα πρώτο σημάδι από τον Οσιο Λουκά.
Το δεύτερο σημάδι ήταν η ημερομηνία των αρχιεπισκοπικών εκλογών του 2008: ορίστηκαν για τις 7 Φεβρουαρίου – ο κ. Ιερώνυμος εξελέγη Αρχιεπίσκοπος την ημέρα της γιορτής του Οσίου Λουκά!
«Στη Μονή είχα πάει για πρώτη φορά ως φοιτητής και δεν περίμενα ποτέ ότι θα συνδεθώ τόσο πολύ. Πήγα το ’77 ως ηγούμενος, αλλά το μοναστήρι ήταν σε μια δύσκολη κατάσταση. Είχε χάσει την πορεία του. Το μοναστήρι έγινε για να λειτουργεί σαν μοναστήρι αλλά κάποια στιγμή ο εκσυγχρονισμός και η προοδευτικότητα “επέβαλλαν”, με τον δικό τους τρόπο, να αλλάξουν κάποια πράγματα. Κάποιοι τότε ήθελαν η Μονή να είναι μόνο μουσειακός χώρος. Ωστόσο, με το πέρασμα των χρόνων εγκαταλείφθηκε και άρχισε να καταστρέφεται. Βρήκαμε αντίθετη την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Βέβαια, ήμουν διχασμένος διότι και οι σπουδές μου είναι πάνω στην αρχαιολογία, αλλά από την άλλη πλευρά ήμουν και θρησκευτικός λειτουργός. Η ρήξη ήταν αναπόφευκτη», σημειώνει.
«Η μακαρίτισσα η Μελίνα Μερκούρη -τότε υπουργός Πολιτισμού- μας δικαίωσε όταν της εξήγησα ότι μας ζητούν κάτι παράλογο», αναφέρει και ανασύρει από τη μνήμη του τη στιχομυθία που είχε μαζί της.
«Της είπα συγκεκριμένα ότι είναι σαν να αποφασίσουμε να σώσουμε, να αναστηλώσουμε, να διατηρήσουμε και να εκσυγχρονίσουμε το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και μετά να πουν οι κρατικές υπηρεσίες στη Μελίνα Μερκούρη ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει να παίξει εκεί θέατρο την παράσταση της Μήδειας γιατί με τα βήματά της θα το καταστρέψει! Μετά από αυτήν τη συνάντηση όλα διευθετήθηκαν. Σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, με διάφορους αρχαιολόγους που κατά καιρούς ερχόντουσαν εκεί, αλλά και με πιστώσεις από την Ευρωπαϊκή Ενωση, το Μοναστήρι αναστηλώθηκε και έγινε πάρα πολύ όμορφο», προσθέτει.
Η Επανάσταση του ’21
Ο Αρχιεπίσκοπος έχει τη δική του άποψη για τον ξεσηκωμό του ΄21 και τη συμμετοχή της Εκκλησίας σε αυτήν – όπως και στη δημιουργία του ελληνικού κράτους: «Δεν είμαι εναντίον του Διαφωτισμού. Ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός ήταν απαραίτητος, έκανε πολλά καλά αλλά και πάρα πολλά κακά. Οι σημερινές καταστροφές είναι συνέχεια του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Εχουμε φωτεινές εξαιρέσεις και στη Δύση και στην Ελλάδα, όμως είναι υπερβολικό αυτό που ακούγεται ότι η Επανάσταση του ’21 οφείλεται στον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό. Αυτός ήταν και ο λόγος που θέλω να ακουστεί και μια άλλη άποψη. Υπάρχουν αυτούσιες προσωπικές προσφορές – θυσίες ανθρώπων. Ηταν αυτό που είπε ο Κολοκοτρώνης ότι η Επανάσταση η δική μας δεν είναι σαν των άλλων, έχει τις ρίζες και το οφείλει σε όλους τους Ελληνες, λαϊκούς, κληρικούς, πλούσιους και φτωχούς. Η ρίζα και τα θεμέλια της Επαναστάσεως είναι η ψυχή του Ελληνα και δεν πρέπει για λόγους σκοπιμότητας να αλλάξουμε την ιστορία μας, να την ξαναγράψουμε. Κάθε πράγμα πρέπει να κρίνεται με τα στοιχεία της εποχής του.
Δύο βιβλία αφιερωμένα στη Μονή
Αφορμή για τη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Εθνος» ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος στάθηκε το γεγονός ότι τους τελευταίους δύο μήνες κυκλοφόρησαν δύο βιβλία από διακεκριμένους επιστήμονες για τη Μονή. Το πρώτο είναι το βιβλίο «Η αρχιτεκτονική της Μονής του Οσιου Λουκά» του κ. Χαράλαμπου Μπούρα από τον εκδοτικό οίκο Μέλισσα και το δεύτερο, ένα φωτογραφικό λεύκωμα: «Η Ιερά Μονή του Οσίου Λουκά – Η αποτύπωση του συναισθήματος σε εικόνες», προϊόν συνεργασίας του αναπληρωτή καθηγητή Νικολάου Σ. Χριστοδουλάκη και του Φωτογραφικού Ομίλου του Τμήματος Βιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με τον Προηγούμενο της Ιεράς Μονής του Οσίου Λουκά πατέρα Χρύσανθο Αργυρίου και την Ακαδημία Δημιουργικής Φωτογραφίας της Leica.
Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ
Φιλάνθρωπος, θεραπευτής και προφήτης
Η Μονή του Οσίου Λουκά είναι κτισμένη σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία της Βοιωτίας, στη δυτική πλαγιά του Ελικώνα, κοντά στη μαρτυρική κωμόπολη του Διστόμου και στο χωριό Στείρι.
Είναι ένα μοναδικής σημασίας μνημείο για τη βυζαντινή αρχιτεκτονική και την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά. Θεωρούμενο από την επιστημονική σκοπιά, δυνάμει αποτελεί ένα πολύ μεγάλο απόθεμα γνώσεων ιστορίας της τέχνης και της αρχιτεκτονικής, αλλά και της ιστορίας γενικώς της Κάτω Ελλάδος κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο.
Το μοναστήρι του Οσίου Λουκά έχει κτιστεί σε τοποθεσία που άλλοτε βρισκόταν ο αρχαίος ναός της Στειρίτιδας Δήμητρας. Εμπρός από τη Μονή απλώνεται ένα οροπέδιο που καλύπτεται κυρίως από ελαιώνα, ενώ στις γύρω πλαγιές καλλιεργούνται αμυγδαλιές. Το τοπίο δεν έχει αλλοιωθεί από άστοχες ανθρώπινες παρεμβάσεις και διατηρεί τη φυσική του ομορφιά.
Οι πληροφορίες για την ιστορία του μοναστηριού αντλούνται από αξιόπιστες για τους αρχαιολόγους πηγές. Σύμφωνα με τις πηγές αυτές, ιδρυτής της Μονής και οργανωτής της μοναστικής ζωής εκεί είναι ο ίδιος ο Οσιος. Εκεί μάλιστα ασκήτευσε τα τελευταία επτά χρόνια της ζωής του (946-953).
Στο Καστρί Φωκίδας
Ο Οσιος Λουκάς είχε γεννηθεί στο Καστρί της Φωκίδας το 896. Οι γονείς του ήταν πρόσφυγες από την Αίγινα. Από νωρίς ακολούθησε τον μοναχισμό και στα τέλη του 910 ή 911 βρίσκεται, ως μοναχός, στην Αθήνα. Εκτοτε, οι μετακινήσεις του ήταν πολλές εξαιτίας κυρίως των διαφόρων απειλών από τους Βουλγάρους ή τους Τούρκους. Το 946 ή το 947 εγκαθίσταται στην τοποθεσία του σημερινού μοναστηριού απ’ όπου και εγκαταλείπει τον κόσμο αυτόν το 953.
Ο Οσιος Λουκάς, που η μνήμη του γιορτάζεται στις 7 Φεβρουαρίου, το «θείον γέννημα και εντρύφημα» της Ελλάδος, είναι ενδεχομένως ο δημοφιλέστερος Αγιος της Βοιωτικής γης. Ασκησε φιλανθρωπικό και θεραπευτικό έργο και φαίνεται ότι είχε το χάρισμα να προφητεύει το μέλλον. Η δράση του αυτή αλλά και η φήμη που απέκτησε μετά τον θάνατό του συνετέλεσαν ώστε να αποκτήσει η περιοχή προσκυνηματικό ενδιαφέρον, κάτι που εξακολουθεί να συμβαίνει και στις μέρες μας.
Η Μονή διαθέτει δύο μεγάλους ναούς. Ο ναός της Παναγίας ή Ναός της Θεοτόκου, ο παλιότερος στο συγκρότημα, είναι ο μόνος για τον οποίο είναι γνωστό ότι χτίστηκε στην κυρίως Ελλάδα τον 10ο αιώνα.
Πρόκειται μάλιστα για ναό στον οποίο αποτυπώνονται οι τάσεις της αρχιτεκτονικής σχολής της Κωνσταντινούπολης. Σημαντική τοιχογραφία που έχει διασωθεί από την αρχική διακόσμηση του ναού αυτού ιστορεί την εμφάνιση του αρχάγγελου Μιχαήλ στον Ιησού του Ναυή, πριν από την Αλωση της Ιεριχούς.
Το Καθολικόν κτίστηκε για να στεγάσει τα λείψανα του Οσίου. Ανήκει στον τύπο των «ηπειρωτικών οκταγωνικών ναών», που μέχρι σήμερα θαυμάζεται σαν η «Αγία Σοφία» της Ρούμελης για τα απαστράπτοντα ψηφιδωτά από την περίοδο της Μακεδονικής Αναγέννησης και την ορθομαρμάρωση.
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μηλάς
«Ο Οσιος Λουκάς μπήκε στη ζωή μου χωρίς να το περιμένω», τονίζει ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, όταν ήταν μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας. Στη μέση ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρός Σεραφείμ και δεξιά ο Μακαριστός μητροπολίτης πρ. Θηβών και Λεβαδείας κυρός Νικόδημος
Το σημείο της Κρύπτης, όπου βρίσκεται ο τάφος του Οσίου Λουκά
Ο θολωτός πυλώνας με τη βαριά κατασκευή του οδηγεί στον αύλειο χώρο των δύο ναών
