Του Μανώλη Κείου
Αν αναλύσει κανείς στο μικροσκόπιο της εκκλησιαστικής διπλωματίας την πρόσφατη κοινή διακήρυξη της συνάντησης του Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κυρίλλου και του Πάπα Φραγκίσκου διαπιστώνει ένα παιχνίδι ισορροπιών…
Η δήλωση που εγκρίθηκε είναι ένα πολύπλοκο έγγραφο με ευρύτερη σημασία. Σε αυτό παρατηρούμε μια ισορροπία συμφερόντων και είναι προφανές ότι και από τις δύο πλευρές έχουν γίνει αμοιβαίες παραχωρήσεις προκειμένου να καταλήξουν σε συμφωνία επί του κειμένου.
Το πρώτο πράγμα που παρατηρείται είναι η… μαλακή, ίσως ακόμη και διφορούμενη διατύπωση σχετικά με την ελληνική-Καθολική Ουκρανική εκκλησιαστική κοινότητα (Ουνίτες). Ως γνωστόν η σύγκρουση μεταξύ Ορθοδόξων και Ουνιτών στη δυτική Ουκρανία για πολλά χρόνια υποδεικνυόταν από το Πατριαρχείο Μόσχας ως ένα από τα κύρια εμπόδια για την συνάντηση μεταξύ του Πάπα και του Πατριάρχη. Το Πατριαρχείο Μόσχας είχε μια άκαμπτη θέση απαιτώντας την καταδίκη όχι μόνο της Ουνίας, αλλά και εν γένει της ελληνοκαθολικής κοινότητας. Κάτι τέτοιο για το Βατικανό ήταν απαράδεκτο, διότι για αυτούς η ελληνοΚαθολική Εκκλησία είναι μέρος του Ρωμαιοκαθολικισμού και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς μπορεί κανείς να την καταδικάσει
Ο κατάλογος των κατηγοριών για τους Ουνίτες είναι αρκετά μεγάλος: κατηγορίες προσηλυτισμού μεταξύ των Ορθοδόξων, αντι-ρωσική ρητορική, επαφές με σχισματικούς του «Πατριαρχείου Κιέβου» και η πρόθεση να αναγνωρίσουν το βάπτισμα τους, η μονομερής ανακήρυξη της ύπαρξης “Πατριαρχείου”, κλπ
Ωστόσο, το Πατριαρχείο Μόσχας φαίνεται να έχει την τάση σχετικά με αυτό το ζήτημα να αμβλύνει τις γωνίες έχοντας μαλακώσει σημαντικά τη θέση του: η μεγάλη διαμάχη μεταξύ ορθόδοξων και ελληνοΚαθολικών στην κοινή διακήρυξη Φραγκίσκου-Κύριλλου αποτυπώθηκε με τον πιο ήπιο τρόπο, «εντάσεις», κάτι που πρακτικά αποτελεί την επανάληψη σε επίπεδο έκφρασης της συμφωνίας του Balamand του 1993…
Στη συνέχεια του κειμένου συναντά ο αναγνώστης ένα ακόμα σημαντικό σημείο που συνδέεται με το έγγραφο της συμφωνίας του Balamand: “Οι εκκλησιαστικές κοινότητες σε αυτές τις ιστορικές συνθήκες έχουν το δικαίωμα να υπάρχουν και να αναλάβουν όλα όσα είναι απαραίτητα για να ικανοποιούν τις πνευματικές ανάγκες των πιστών τους”.
Η παράγραφος αυτή έχει ήδη προκαλέσει δυσαρέσκεια και στις δύο πλευρές: αφενός, των αυστηρών ορθοδόξων στη Ρωσία, αλλά και των ΈλληνοΚαθολικών στην Ουκρανία. Ωστόσο, πιστεύεται πως σε αυτή τη συμβιβαστική φόρμουλα, μπορεί κανείς να βρεί τις δυνατότητες συνεργασίας και στο εγγύς μέλλον.
Κατα τα λοιπά, στο κέιμενο περιέχονται σημαντικές θέσεις, σε σχέση με την μαρτυρία των χριστιανών στο σύγχρονο κόσμο και σε πρώτη θέση βρίσκονται οι σύγχρονοι χριστιανοί μάρτυρες. Το κείμενο ούτε λίγο ούτε πολύ αναφέρει πως η μαρτυρία του Χριστού στο σύγχρονο κόσμο είναι συνδεδεμένη με την ετοιμότητα των Χριστιανών να πεθάνουν για την πίστη τους. Είναι τρομερό-αν στα αλήθεια αναλογιστεί κανείς πόσοι Χριστιανοί παγκοσμίως είναι έτοιμοι να θυσια΄σουν τη ζωή τους για τον Χριστό- αλλά δυστυχώς ή ευτυχώς είναι μια δήλωση που δικαιολογείται απόλυτα.
Ένα σημείο που πρέπει κανείς να σταθεί όσον αφορά στην κοινή διακήρυξη σχετίζεται με την κατάσταση στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν υπάρχει καμία αναφορά της στρατιωτικής δράσης ως μια πιθανή μέθοδο για την επίλυση των προβλημάτων. Νωρίτερα μέσα στο μήνα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία είχε υποστηρίξει ανοιχτά τις στρατιωτικές ενέργειες της Ρωσίας στη Συρία. Στην κοινή διακήρυξη δεν υπάρχει καμία αναφορά σε αυτό, παρά μόνο για ανθρωπιστική βοήθεια. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο Πατριάρχης εγκρίνει τη θέση του Πάπα. Παράλληλα, σχετικά με τη σύγκρουση στην Ουκρανία οι εκφράσεις που χρησιμοποιούνται είναι πιο ήπιες και αρκετά ασαφείς…
Τέλος τα προβλήματα της οικογένειας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της βιοηθικής και η επίλυσή τους με τον παραδοσιακό τρόπο περιλαμβάνονται στη δήλωση με σαφή στόχο να εξασφαλιστεί χώρος για περαιτέρω σχετικό διάλογο.
-120x86.jpg)
