«Το Έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ο,τι είναι αληθινό», αναφέρει μεταξύ άλλων στο εόρτιο μήνυμά του ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ για τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την εθνική μας εορτή.
Ολόκληρο το μήνυμα έχει ως εξής:
Στην σημερινή εορτή του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, αγαπητοί χριστιανοί, συνυπάρχουν η μυστηριακή φανέρωση της θείας οικονομίας και το πρώτο μέγα γεγονός της ευαγγελικής ιστορίας.
Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και του απ΄ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις, ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου γίνεται.
Δύο πρόσωπα: ο Υιός και Λόγος του Θεού Ιησούς Χριστός και η Παρθένος Μαριάμ, η Κυρία Θεοτόκος και Θεομήτωρ, και δύο γεγονότα: η φανέρωση του «απ΄αιώνος κεκρυμμένου μυστηρίου» της βουλής του Θεού και η αρχή όλης της ιστορίας της σωτηρίας του ανθρώπου και του κόσμου.
Αυτή είναι η μεγάλη σημερινή εορτή.
Ο ευαγγελιστής Λουκάς, όπως ακούσαμε στο σημερινό ευαγγέλιο, μας παραδίδει το διάλογο της Παναγίας μας με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ δίνοντάς μας διά των λόγων τους τις διαστάσεις του μεγαλυτέρου θαύματος στην ανθρώπινη ιστορία, την διά σαρκός επιφάνειαν του Κυρίου.
«Χαίρε Κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σού, ευλογημένη συ εν γυναιξί». Ο Αρχάγγελος απευθυνόμενος στην παρθένο Μαρία μεταφέρει έναν μοναδικό χαιρετισμό που όμοιό του δεν άκουσε άλλος άνθρωπος. Είναι ο πρώτος έπαινος του Θεού στην γυναίκα μετά την προγονική απόφαση. Τα πρώτα αυτά εγκωμιαστικά λόγια προς την άμωμο Μαριάμ είναι ένας θείος χαιρετισμός δηλωτικός της ποιότητος του προσώπου της Παναγίας, προς το οποίο, θα ειπωθεί ακολούθως ο σκοπός αυτής της εκ Θεού προσδιοριστικής διαπίστωσης και ο λόγος της αγγελικής επισκέψεως. Ο μεσιτεύων άγγελος εμφανίζεται απροειδοποίητα στην Παναγία για να μεσιτεύσει το λόγο του Θεού και φυσικώ τω τρόπω η απρόσμενη αυτή επίσκεψη του Γαβριήλ, την ξάφνιασε. «Ιδούσα» η Παναγία «διεταράχθη επί τω λόγω αυτού». Κι ο Αρχάγγελος σπεύδει να την καθησυχάσει «Μη φοβού, Μαριάμ», ξεκινώντας να αποκαλύπτει τον σκοπό της παρουσίας του εμπρός της, ξεκινώντας να φανερώνει το «απ΄αιώνος μυστήριον» της Ενσάρκωσης του Υιού του Θεού. «Καί ιδού συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν» συνεχίζει ο Αρχάγγελος λέγοντας το τι πρόκειται να γίνει.
Όλα όσα πρόκειται να γίνουν όμως προϋποθέτουν μια φυσική αρχή και μια αιτία που η Παρθένος Μαρία ξέρει καλά πως σε αυτήν δεν συντρέχει. «Πως έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω;» Εδώ η ποιητική γλώσσα της Υμνολογίας της Εκκλησίας μας, ερμηνεύει την απορία στους λογισμούς της Παναγίας: «Ξένος έστι ο λόγος και η θέα, ξένα σου τα ρήματα και τα μηνύματα». «Φαίνη μοι ως άνθρωπος και πως φθέγγη ρήματα υπέρ άνθρωπον;», μου φαίνεσαι για άνθρωπος και πως τα λόγια σου είναι παραπάνω από άνθρωπο; Καί ο Αρχάγγελος, ακόμη κι αυτός μη μπορώντας να ερμηνεύσει τον τρόπο του απορρήτου θαύματος του ασπόρου τόκου που πρόκειται να λάβει χώρα στην κοιλία της Παναγίας, καταφεύγει και οδηγεί την αληθινή απορία και τον θεοφιλή φόβο Της προς τον Θεό. Είναι η στιγμή για να αποκαλυφθεί από τον Γαβριήλ ο ιερός σκοπός για τον οποίο «ουρανόθεν επέμφθη». Να αποκαλυφθεί και να φανερωθεί το «απ΄ αιώνος μυστήριον» που δεν είναι τα όσα μέχρι εδώ έχει πεί, αλλά αυτό που θα ακουσθεί τώρα από την κτίση και ιδιαιτέρως από όλη την ανθρώπινη φύση, η ξεχωριστή και μοναδική ενέργεια και χάρη του Θεού επάνω στην Παρθένο Μαρία: «Πνεύμα άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι», το Άγιο Πνεύμα θα έλθει επάνω σου και θα σε σκεπάσει η δύναμις του υψίστου. Με αυτό το μοναδικό λόγο αυτή τη μοναδική, από την αρχή της δημιουργίας έως την τελική κρίση, ιστορική στιγμή, συντελείται το μέγιστο και ιερώτατο γεγονός στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους και της κτίσεως όλης «ο Λόγος σαρκούται διά Πνεύματος Αγίου».
Τούτο που ειπώθηκε από τον αρχάγγελο τώρα είναι η αποκάλυψη της βουλής του Θεού, είναι «κεκρυμμένο μυστήριον μέγα» πριν να ειπωθεί, αλλά και πάλι «μυστήριον μέγα» και αφού ειπώθηκε. Όπως λέγει ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς «τόσο μεγάλο και θείο, τόσο απόρρητο και ακατανόητο είναι το ότι η φύση μας έγινε ομόθεος και μας εχαρίσθηκε η επάνοδος επί το κρείττον (στο καλύτερο), ώστε τούτο και στους αγγέλους και στους ανθρώπους, ακόμη και στους προφήτες, να μένει στην πραγματικότητα ανεπίγνωστο μυστήριο κρυμμένο από τον αιώνα. Καί όταν έγινε πάλι μένει μυστήριο, όχι βεβαίως για το ότι έγινε αλλά για το πως έγινε. Μυστήριο πιστευόμενο αλλά μη γιγνωσκόμενο, προσκυνούμενο αλλά μη πολυπραγμονούμενο, προσκυνούμενο δε και πιστευόμενο ειμή εν Πνεύματι Αγίω».
Τελειώνει η διήγηση του γεγονότος του Ευαγγελισμού από τον ευαγγελιστή Λουκά με την Κεχαριτωμένη Παρθένο Μαριάμ να συναινεί στο κοσμοιστορικό γεγονός «ιδού η δούλη Κυρίου∙ γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου».
Η Ενσάρκωση του Θεανθρώπου Χριστού και η δυνατότητα σωτηρίας του ανθρώπου στηρίζεται σε αυτή τη φράση. Ο λόγος της Κεχαριτωμένης Παναγίας είναι απλός, θείος κατά την σύνεση και απαράμιλλος, καθώς και η αγιότητα του προσώπου της, και απευθύνεται ευχετικά προς τον Θεό. Ερμηνεύοντας αυτόν τον λόγο, ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς λέγει ότι η Παναγία «πάλιν τρέχει προς τον Θεόν και δι’ευχής προς αυτόν ανατείνεται» καθώς λέγει στον άγγελο: «Αν, όπως λέγεις, έλθει σ’ εμένα το Άγιον Πνεύμα, για να με καθαρίσει περισσότερο και να με δυναμώσει να δεχθώ το σωτήριο έμβρυο, αν μ’ επισκιάσει δύναμις του Υψίστου που θα μορφώσει μέσα μου τον άνθρωπο αυτόν που φέρει την μορφή του Θεού και θα δημιουργήσει άσπορη λοχεία, αν το γεννώμενο θα είναι άγιο και Υιός Θεού και Θεός και Βασιλεύς αιώνιος, τίποτα δεν είναι αδύνατο για τον Θεό, ιδού εγώ η δούλη του Κυρίου, ας γίνει σύμφωνα με το λόγο σου».
Θέτει λοιπόν η Θεοτόκος τις προϋποθέσεις, τους λόγους για τους οποίους συμφωνεί, συναινεί και θέλει να δεχθεί τον λόγο του Θεού. Αποδέχεται με τη θέλησή της το παράδοξο θαύμα. Η Κυρία Θεοτόκος είναι ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που εξαιτίας της επενέργειας του Αγίου Πνεύματος και της δικής της θελήσεως «στρέφει» τον άνθρωπο και κάνει κέντρο της μελλοντικής ζωής του τον Ενσαρκωμένο Θεάνθρωπο Χριστό. Γίνεται η μεθόριος μεταξύ θείου και ανθρωπίνου. Πλέον ο άνθρωπος έχει ορατό κέντρο τον Υιό του Θεού. Ο Χριστός αναδείχθηκε αληθινός και τέλειος Θεός, και αληθινός και τέλειος άνθρωπος,
Οι ιδεολογίες, οι επιλογές του τρόπου ζωής, οι προτάσεις των σύγχρονων ανθρώπων είναι στερητικές της ολοκλήρωσης του ανθρώπου γιατί, ως διαρκής μεσότης, στερούνται και αρχής και τέλους, δηλαδή Σαρκωθέντος Χριστού.
Η ερήμωση αυτή όσο κι αν επεκταθεί δεν έχει αύξηση και πλήρωση αλλά μια διαρκή ενεργητική απελπισία. Ο φόβος του θανάτου δημιουργεί στον άνθρωπο μια υπερήφανη απελπισία. Το άγχος της ελευθερίας μια ηρωική απελπισία. Καί τα δύο δεν είναι τίποτε άλλο από μια προσπάθεια συγκάλυψης και αναπλήρωσης του κενού που αφήνει η απώλεια ή η άρνηση της συναίνεσης, όπως αυτή που διαθέτει με την βαθύτατη και θεία θέληση της η Θεοτόκος να υπακούσει, να δεχθεί, να συναινέσει και να χωρέσει τον Θεάνθρωπο Χριστό.
Δεν αντιλαμβάνεται ο σύγχρονος άνθρωπος την ρίζα της τραγικής εξόντωσής του, της κυρίαρχης τραγικής θανάτωσης, είτε του εαυτού του είτε του άλλου που καθημερινώς αντικρίζει γύρω του. Η διεκδίκηση της αυτονομίας και της ελευθερίας του ανθρώπου ανεξάρτητα από τον Θεάνθρωπο Χριστό είναι η τραγική μοίρα της θηριοποίησης που γεμίζει λίγο-λίγο τον νού του ανθρώπου. «Νούς δε Θεού αναχωρών ή κτηνώδης γίνεται ή θηριώδης, διά ταύτα τοις ανθρώποις μαχόμενος» λέγει ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής. Η απέραντη και ακόρεστη επιθυμία του ανθρώπου δεν είναι τίποτα άλλο από ένα απέραντο και ακόρεστο κενό. Είναι μια διαστροφική και ασθενούσα θέληση.
Διότι το θέλημα, η θελητική δύναμη της ψυχής του άνθρώπου, έχει δοθεί κατά τρόπο φυσικό από το Θεό. Είναι «όρεξις ζωτική και λογική» κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό. Αυτή η δύναμη του αυτεξουσίου της χρήσης της ελευθερίας είναι που έκανε την Υπεραγία Θεοτόκο, τον πρώτο άνθρωπο μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, που έδειξε το Κέντρο που λέγεται και είναι ο Θεάνθρωπος Χριστός. Απέδειξε και απεκάλυψε ότι εάν το θέλημα του ανθρώπου υποταγεί στο νόμο του Θεού και σύμφωνα με Αυτόν κυβερνήσει ο νούς και τον θυμό και την επιθυμία, τότε ο Αχώρητος χωρεί μέσα στον άνθρωπο και φθάνει «εις άνθρωπον τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού».
Όντας λοιπόν από την φύση μας, όπως διαπυστώνει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, δούλοι του Δημιουργού και έχοντας το αυτεξούσιο, λάβαμε τον νόμο που είναι συστατικό της αρετής, με σκοπό να γνωρίσουμε ότι έχουμε Δεσπότη και να μην περπατάμε στο σκοτάδι. Διότι τον καθένα που προτιμά το αγαθό, ο Θεός τον βοηθά στο αγαθό, και αφού διαφυλάξουμε το «κατά φύσιν» να επιτύχουμε την αφθαρσία και την θέωση, από την ένωση με το Θεό, με την κατά το δυνατόν ταύτιση του θελήματός μας προς Αυτόν.
Ο,τι δηλαδή ακριβώς έπραξε κατά τον Ευαγγελισμό και την άσπορον σύλληψιν του Υιού της η Υπεραγία Θεοτόκος και Αειπάρθενος Μαρία.
Τέλος, αγαπητοί μου, για να μνημονεύσουμε και τους ήρωες των αγώνων της Ελληνικής Επαναστάσεως της σημερινής επετείου της εθνικής μας εορτής, να ξαναθυμηθούμε έναν υπερόχως πολυσήμαντο λόγο του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού, που παραμένει πάντοτε διαχρονικός, και ερμηνεύει το θέλημα των Ελλήνων καθ’ όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, για αυτοσυνειδησία, για αγώνα υπέρ πίστεως και πατρίδος και για πραγματική ελευθερία: «Το Έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ο,τι είναι αληθινό».
Χρόνια πολλά και ευλογημένα!
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
+ ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
