Το αρχέτυπον κάλλος

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Σε μια περίφημη ομιλία του, ο θεοφόρος Νείλος της Δαμασκού, ο Άγιος Ιωάννης, μιλώντας για το γεγονός – θαύμα της Μεταμορφώσεως του Χριστού στο όρος Θαβώρ, λέγει τα εξής :

«Σήμερα, έχουμε εμπρός μας την άβυσσο του απροσίτου Θείου Φωτός.

Σήμερα, η άπειρη έκχυση της θείας ελλάμψεως στο όρος Θαβώρ γίνεται ορατή από τους Αποστόλους.

Σήμερα, γίνεται γνωστός ως Κύριος της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, ο Ιησούς Χριστός…

Σήμερα ο μέγας ηγέτης της Παλαιάς Διαθήκης, ο Μωϋσής…στέκεται ως δούλος προς τον κύριό του εμπρός στον νομοδότη Χριστό…

Σήμερα στον παρθένο μαθητή Ιωάννη, ο παρθένος προφήτης της Παλαιάς (ο Ηλίας) κηρύττει και αναγγέλλει ως Κύριο τον παρθένο Χριστό, που εγεννήθη εκ της Παρθένου Μαρίας…

Τώρα έγιναν ορατά αυτά που ήσαν αθέατα από τα ανθρώπινα μάτια. Ένα σώμα χοϊκό ακτινοβολεί θεϊκή λαμπρότητα, ένα σώμα θνητό αναβλύζει δόξαν θεότητος…»

Ακούγοντας αυτούς τους λόγους του θεοφόρου πατρός της Εκκλησίας, οι οποίοι είναι αποτέλεσμα της καθάρσεως που υπέστη και του φωτισμού του Αγίου Πνεύματος, γεμίζουμε κι εμείς από πνευματική χαρά και ευφροσύνη.

Παίρνουμε φως από το Ανέσπερο Φως, γιατί αυτό έχουμε ανάγκη στη ζωή μας. Λαμβάνουμε χάρη από την πηγή της χάριτος, γιατί αυτό μας χρειάζεται, προκειμένου να φθάσουμε κι εμείς σ’ αυτήν την πολυπόθητη θεραπεία και να δούμε τη δόξα της θεϊκής Του μορφής.

Στο μυαλό μου ακόμη, αντηχούν τα λόγια του εκκολαπτόμενου Αγίου της Εκκλησίας μας, του γέροντος Παϊσίου : «Αν δεν δούμε τον Θεό ως φως σ αυτήν την γη, δεν θα έχουμε τη δυνατότητα να Τον δούμε ούτε στον ουρανό.»

Α. Τι είναι η μεταμόρφωση

Είναι μια αποκάλυψη, όχι μόνο του τι είναι ο Θεός, αλλά και του τι είμαστε εμείς. Πως ήταν, δηλαδή, ο άνθρωπος, πριν από την πτώση του, στον Παράδεισο της τρυφής και της απολαύσεως. Γράφει ο μεγάλος θεολόγος της Εκκλησίας μας, μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης : «Προ της πτώσεως, ο νους του ανθρώπου είχε κοινωνία με τον Θεό και τους Αγγέλους…Έβλεπε τη δόξα του Θεού και μέσα στην προοπτική αυτή, μεταμορφώνονταν όλες οι ενέργειες της ψυχής και του σώματος. Όλα είχαν φορά και κίνηση προς τον Θεό. Και αυτή η εμπειρία της θεώσεως συμπεριλαμβάνει ολόκληρο τον άνθρωπο, όχι μόνο την ψυχή αλλά και το σώμα. Έτσι, έχουμε τη θέωση και της ψυχής, της λογικής, του νου και του σώματος, ακόμη έχουμε θέωση και κάθαρση των παθών» (Εμπειρική Δογματική, σελ. 174 / 179).

Γι’ αυτό και στο γεγονός της Μεταμορφώσεως όλων τα βλέμματα, και των Προφητών και των Αποστόλων, είναι στραμμένα στο πρόσωπο του Χριστού. Κι ενώ οι Μαθητές Του Τον έβλεπαν μέχρι τώρα με τη μορφή της ταπεινής ανθρωπίνης φύσεως , τώρα Τον βλέπουν να ακτινοβολεί από ένα υπερκόσμιο φως. Το πρόσωπό Του να λάμπει ως ο ήλιος. Τα ιμάτια Του να είναι λευκά ως το φως (Ματθ. 17,2).

Τον βλέπουν έτσι μέσα στη δόξα του θεϊκού Του μεγαλείου, όπως Τον έβλεπε ο Αδάμ και η Εύα προ της πτώσεως· όπως Τον έβλεπαν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης και όπως Τον ἀντικρύζουν οι Άγιοι της Καινής.

Πόσο ωραία μας τονίζει την αλήθεια αυτή ο ιερός υμνογράφος : «Ο πάλαι τω Μωσεί συλλαλήσας επί του όρους Σινά διά συμβόλων, Εγώ ειμί, λέγων, ο Ων, σήμερον επ’ όρους Θαβώρ μεταμορφωθείς επί των Μαθητών, έδειξε το αρχέτυπον κάλλος της εικόνος, εν εαυτώ την ανθρωπιίνην αναλαβών ουσίαν» (Απόστιχα Εσπερινού εορτής).

Β. Αυτή η γιορτή μας φανερώνει, ακόμη, την εικόνα της μελλούσης μακαριότητος. Μας παρουσιάζει την κατάσταση, την οποία θα απολαμβάνουν οι δίκαιοι στη Βασιλεία των Ουρανών. Είναι ένα θριαμβευτικό άνοιγμα της Εκκλησίας μας στην προοπτική της αιωνιότητος.

Όπως οι Μαθητές, δηλαδή, είδαν την δόξα της θεϊκής Του μορφής, έτσι και στην Βασιλεία των Ουρανών, οι δίκαιοι θα απολαμβάνουν διαρκώς αυτήν την θέα και αυτό το φως του προσώπου Του. «Οψόμεθα αυτόν καθώς εστίν» τονίζει χαρακτηριστικά ο Ευαγγελιστής Ιωάννης.

Και ενώ στο Θαβώρ οι Μαθητές είδαν αμυδρά την Θεότητα «ως ηδύναντο χωρείν… μήπως συν τη οράσει και το ζην απωλέσωσιν» (τροπάριο Λιτής εορτής), οι δίκαιοι θα βλέπουν πλήρως την δόξα Του στη Βασιλεία του Θεού.

Μάλιστα, σ’ εκείνη την ανέκφραστη μακαριότητα, δεν θα απολαμβάνουν οι δίκαιοι μόνο την θέα του δοξασμένου προσώπου του Κυρίου Ιησού Χριστού, αλλά συγχρόνως και των άλλων δοξασμένων πιστών, όπως ο Μωυσής και ο Ηλίας. Και όπως αυτοί παρουσιάστηκαν στο όρος εν δόξη («ώφθησαν εν δόξη»), έτσι και οι δίκαιοι θα βρίσκονται εν δόξη και θα περιστοιχίζουν τον ένδοξο Κύριο ενδεδυμένοι αυτήν την άφθαρτη δόξα.

Αυτήν την αλήθεια την διατυπώνει μελωδικά ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός σ’ ένα τροπάριο της ενάτης ωδής : «Ίνα σου δείξης εμφανώς, την απόρρητον δευτέραν κατάβασιν, όπως ο Ύψιστος, Θεός οφθήση εστώς εν μέσω θεών, τοις Αποστόλοις εν Θαβώρ, Μωσεί συν Ηλία τε, αρρήτως έλαμψας». Για σκεφτείτε , έλεγε ο γέροντας Παΐσιος, ο Χριστός στο μέσον να λάμπει ως φως , οι Άγιοι και οι δίκαιοι και κοντά σε αυτούς και εμείς.

Να γιατί υπάρχει η Εκκλησία. Όχι για να μας διαβάζει μόνο ευχές, αλλά για να μας προετοιμάζει με την μετάνοια και την κάθαρση γι’ αυτόν τον δοξασμό στην Βασιλεία των Ουρανών. Γι’ αυτό υπάρχει, για να είναι το εργαστήριο της αγιότητος, για να γεννά Αγίους, πρόσωπα δηλαδή, τα οποία θα βλέπουν το φως του προσώπου του Χριστού.

Και αυτή η γιορτή, που την ονομάζουν «Πάσχα των Μοναχών», μας μεταφέρει από το επίπεδο του χρόνου στην αιωνιότητα. Μας δίνει την δυνατότητα καλύτερα να βιώνουμε την αιωνιότητα μέσα στο χρόνο. Γι’ αυτό και την ονόμασαν ως «την γιορτή της καταστάσεως της αγιότητος».

Μεγαλύνουμε τις δύο παρουσίες, την δευτέρα πλάι στην πρώτη και προγευόμαστε από αυτήν την ζωή τα αγαθά της Βασιλείας των Ουρανών.

«Δεύτε νυν την κρείττονα αλλοιωθέντες αλλοίωσιν, ουρανόφρονες σήμερον, … των αρετών περιωπήν ανενεχθέντες αγαλλιόμεθα».

Δηλαδή να υποστούμε την καλή αλλοίωση, να δεχτούμε τον φωτισμό και την χάρη του Θεού, να καρποφορήσουμε στις αρετές, προκειμένου να γίνουμε να γίνουμε φιλοθεάμονες, φιλήκοοι, «οψόμενοι την Θείαν Κυρίου Μεταμόρφωση» (Στιχηρά και Απόστιχα μικρού Εσπερινού της Μεταμορφώσεως).