Παναγιά η Μολυβδοσκέπαστη, ακοίμητος φρουρός των συνόρων!

Η μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου, κοντά στην ελληνοαλβανική μεθόριο

Φωτό: Γιάννης Τούντας

Όμορφο χωριό, χτισμένο σε πλαγιά του όρους Νεμέρτσικα, η Μολυβδοσκέπαστη Ιωαννίνων βρίσκεται πολύ κοντά στην ελληνοαλβανική μεθόριο. Κατά τη Βυζαντινή Περίοδο η Διπαλίτσα ή Δεπολίτσα (έτσι ονομαζόταν τότε ο οικισμός) αποτέλεσε έδρα της Αρχιεπισκοπής Πωγωνιανής. Τα αξιόλογα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία της περιοχής αποτελούν αψευδείς μάρτυρες της αδιάρρηκτης ιστορικής συνέχειας του οικισμού από τη Μέση Βυζαντινή Περίοδο έως σήμερα.
Κοντά στη συμβολή των ποταμών Αώου και Σαρανταπόρου, σε απόσταση 400 μέτρων από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα μνημειακά συγκροτήματα της Ηπείρου, η μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου. Το μοναστήρι, που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, οφείλει την ονομασία του στο γεγονός ότι η στέγη του καθολικού του ήταν παλαιότερα καλυμμένη από μολυβδόφυλλα. Η άλλοτε σταυροπηγιακή μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου αποτέλεσε έδρα της Αρχιεπισκοπής Πωγωνιανής έως τα τέλη του 13ου αιώνα.

Κατά την τοπική παράδοση, η μονή ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Δ’ Πωγωνάτο (668-685). Πάντως, σύμφωνα με τα τυπολογικά και μορφολογικά στοιχεία, το αρχικό τρίκογχο τμήμα χρονολογείται στον 11ο αιώνα, ενώ το σταυρεπίστεγο τμήμα στο 13ο-14ο αιώνα. Το 16ο αιώνα πραγματοποιήθηκαν στη μονή μεγάλης έκτασης εργασίες επισκευής και ανοικοδόμησης, το δε καθολικό αγιογραφήθηκε σε δύο φάσεις, το 1521 και το 1537. Επί Τουρκοκρατίας η μονή αποτέλεσε πνευματικό κέντρο της περιοχής.

Η μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου δεν είναι, πάντως, το μόνο εκκλησιαστικό μνημείο που ελκύει τους λάτρεις του θρησκευτικού τουρισμού στην εν λόγω παραμεθόρια περιοχή των Ιωαννίνων. Σε απόσταση μόλις 30 μέτρων από τα ελληνοαλβανικά σύνορα βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, που αποτέλεσε έδρα της Αρχιεπισκοπής Πωγωνιανής από τα τέλη του 13ου αιώνα. Σύμφωνα με το κείμενο της κτητορικής επιγραφής, η εκκλησία χτίστηκε το 1537 και αγιογραφήθηκε το 1645.

Επίσης, το χωριό Μολυβδοσκέπαστη στολίζουν οι παλαιότατες εκκλησίες του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Σώζοντος, της Ζωοδόχου Πηγής και της Αγίας Τριάδας.

Ένας ακόμη πόλος έλξεως για τους ταξιδιώτες είναι η υπέροχη θέα που προσφέρει το παρατηρητήριο της Μολυβδοσκέπαστης, τόσο στην περιοχή της ελληνοαλβανικής μεθορίου όσο και στη συμβολή των ποταμών Αώου και Σαρανταπόρου (τα νερά των δύο ποταμών διασχίζουν ακολούθως αλβανικά εδάφη και χύνονται στην Αδριατική).