Γιατί ψέλνουμε το Μεγάλο Κανόνα;

του π. Ιωάννη Σουρλίγγα

Ψυχή μου, ψυχή μου, ανάστα, τι καθεύδεις το τέλος εγγίζει και μέλλεις θορυβείσθαι ανάνηψον ούν, ίνα φείσηταί σου Χριστός ο Θεός, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών

Στις ενορίες ο Μεγάλος Κανόνας ψάλλεται ανεξαρτήτως από τον Όρθρο, το εσπέρας της Τετάρτης της πέμπτης εβδομάδος των Νηστειών. Αναγινώσκομεν αρχικώς το Μικρόν Απόδειπνον και αμέσως μετά αρχόμεθα ψάλλοντες τον Μέγαν Κανόνα μετά στίχου εις έκαστον τροπάριον· «Ελέησόν με, ο Θεός, ελέησόν με ».

Ο Μέγας Κανών, που συνέθεσε ο άγιος Ανδρέας ο Ιεροσολυμίτης, αρχιεπίσκοπος Κρήτης, είναι ένας από τους πιο υπέροχους ύμνους της Εκκλησίας μας, είναι ύμνος βαθιάς συντριβής και συγκλονιστικής μετανοίας, ο οποίος ψάλλεται τμηματικά τις τέσσερις πρώτες ημέρες της Καθαρής Εβδομάδας και ολόκληρος την Πέμπτη της Ε´ εβδομάδας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Ο άγιος Ανδρέας, αρχιεπίσκοπος Κρήτης, συνθέτοντας τον Μεγάλο Κανόνα, αποβλέπει στο να φέρει τον άνθρωπο σε συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του και να τον οδηγήσει μέσα από την μετάνοια κοντά στον Θεό. Το έργο και ο σκοπός του Μεγάλου Κανόνα είναι να ξεσκεπάσει την αμαρτία και έτσι να μας οδηγήσει στη μετάνοια. Η αποκάλυψη αυτή, δεν γίνεται με ορισμούς και απαριθμήσεις, αλλά με μία βαθειά ενατένιση στη μεγάλη βιβλική ιστορία, που είναι η ίδια η ιστορία της αμαρτίας, της μετάνοιας και της συγγνώμης.

Καταλαβαίνουμε ότι αμαρτία είναι, πρώτα απ’ όλα, η άρνηση ότι η ζωή είναι προσφορά ή θυσία στον Θεό, με άλλα λόγια δηλαδή, η άρνηση ότι η ζωή έχει θεϊκό προσανατολισμό, ότι η αμαρτία, επομένως, είναι από τις ρίζες της, η παρέκκλιση της αγάπης μας από τον τελικό σκοπό της.

Ο κάθε χριστιανός, συναισθανόμενος το βάρος της αμαρτίας·, κατανοεί τις τραγικές συνέπειες της αποστασίας από τον Πανάγαθο Θεό, μετανοεί, ξεσπά σε θρήνο γοερό, έναν θρήνο όμως που σώζει, έναν θρήνο που επαναφέρει την ανθρώπινη ύπαρξη κοντά στον Θεό.

Μέσα σε αυτήν την κατανυκτική περιόδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ο Μεγάλος Κανόνας προσφέρει ένα συγκλονιστικό βίωμα. Ψάλλεται εκ του στόματος του κάθε πιστού σαν αφυπνιστικός σεισμός, σαν αποστροφή στην κοιμωμένη και ραθυμούσα ψυχή του.