Γιατί παχαίνουν τα ελληνόπουλα; Παγκόσμια ημέρα Παχυσαρκίας

της παιδιάτρου Χρυσάνθη Λαθήρα

Σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία αποτελεί η παχυσαρκία της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό το ποσοστό των παχύσαρκων παιδιών και εφήβων ξεπερνά το 30% με την χώρα μας να κατέχει την θλιβερή πρωτιά.

Ένα στα τέσσερα ελληνόπουλα είναι υπέρβαρα ή και παχύσαρκα με τα ποσοστά να διαφέρουν ακόμα και ανάμεσα στους δήμους της πρωτεύουσας.

Διαβάστε στο επιστημονικό άρθρο, που ακολουθεί πότε ένα παιδί θωρείται παχύσαρκο ποια προβλήματα υγείας αντιμετωπίζει και γιατί τα παιδιά στην χώρα μας παχαίνουν ακόμη και μέσα στην κρίση!

Κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια η συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας παρουσιάζει συνεχή άνοδο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τη χαρακτήρισε ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα δημόσιας υγείας. Παγκοσμίως το ποσοστό υπέρβαρου και παχύσαρκου πλησιάζει τώρα  το 10% του παιδικού και εφηβικού πληθυσμού.

Στοιχεία από μελέτες μετά το 1990 δείχνουν ότι ο επιπολασμός υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών ηλικίας 5-17 ετών  φτάνει το 30% στην Βόρεια Αμερική ,20% στην Ευρώπη,15% στη Εγγύς και Μέση Ανατολή ,5% στην Ασία, <5%  στην Υποσαχάρια Αφρική. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες η γηραιά ήπειρος βρίσκεται  στη δεύτερη θέση στα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών, με την Ελλάδα να κατέχει την θλιβερή πρωτιά .Ένα στα τέσσερα παιδιά είναι υπέρβαρα στην  Ελλάδα  με τα ποσοστά  να διαφέρουν σημαντικά ακόμα και ανάμεσα σε διαφορετικούς δήμους μέσα στην Αττική. Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας υπέρβαρα θεωρούνται τα παιδιά  με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) μεγαλύτερο της 85ης εκατοστιαίας θέσης και παχύσαρκα αυτά των οποίων ο ΔΜΣ είναι μεγαλύτερος της 95ης εκατοστιαίας θέσης για την ηλικία και το φύλο. Ο δείκτης μάζας σώματος ορίζεται ως Βάρος(kg)/Ύψος2(m2).Ο παιδίατρος  που παρακολουθεί το παιδί κατά τακτά διαστήματα πρέπει να παρακολουθεί την ανάπτυξή του και να εντοπίζει την αύξηση του βάρους του. Γιατί όμως θεωρούμε ότι τα υπέρβαρα παιδάκια είναι παιδιά με πρόβλημα υγείας;

Τα παιδιά αυτά θα παραμείνουν σε ποσοστό 50-60% παχύσαρκοι ενήλικες με συνέπεια αύξηση των καρδιαγγειακών παθήσεων ,του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, της αρτηριακής πίεσης ,υπερλιπιδαιμία ,προβλήματα στο αναπνευστικό και μυοσκελετικό σύστημα, σιδηροπενική αναιμία.

Τα παχύσαρκα παιδιά παρουσιάζουν από νωρίς  αλλοιώσεις τις δομής και της λειτουργίας των αγγείων ,δηλαδή βλάβες αρτηριοσκλήρυνσης, που συνεχίζονται στην ενήλικο ζωή ανεξάρτητα από το βάρος τους  ως ενήλικες.

Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν προβλήματα  ψυχοκοινωνικής προσαρμογής καθώς έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ,κοινωνικό άγχος ,διατροφικές διαταραχές ,συμπτώματα κατάθλιψης. Επίσης είναι συχνά θύματα bulling (παρενόχληση ,ενδοσχολική βία)  με αποτέλεσμα να οδηγούνται  από την τρυφερή σχολική ηλικία, στην  ψυχολογική υποστήριξη ή στη δημιουργία ενηλίκων με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα.

Ποιά είναι τα αίτια για την παχυσαρκία στην παιδική ηλικία;

Δυστυχώς στην ελληνική κοινωνία υπάρχει ακόμη το λεγόμενο κατοχικό σύνδρομο. Τα διατροφικά λάθη ξεκινούν από τη στιγμή που μία γυναίκα εγκυμονεί. Παρά τις συστάσεις της σύγχρονης γυναικολογίας για περιορισμό των θερμίδων που προσλαμβάνει η έγκυος γυναίκα , πολλές κερδίζουν περιττά κιλά καταναλώνοντας άχρηστες θερμίδες και τρόφιμα σκουπίδια. Η αρνητική δράση της καταστροφικής αύξησης βάρους στην έγκυο έχει αρνητικές συνέπειες και στο έμβρυο.

Το επόμενο σφάλμα είναι η διατροφή του βρέφους .Πολλά βρέφη διατρέφονται με τροποποιημένο αγελαδινό γάλα σκόνη αντί του φυσιολογικού θηλασμού. Τα βρέφη που θηλάζουν τρέφονται με το ιδανικότερο γάλα για τον οργανισμό τους ,δεν καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες από αυτές που χρειάζονται με αποτέλεσμα να έχουν ιδανικότερο βάρος και μικρότερο λιπώδη ιστό.

Η σύγχρονη παιδιατρική  δίνει μεγάλη σημασία στη σωστή διατροφή που ξεκινά από την φάση του απογαλακτισμού μετά δηλαδή τον 6ο μήνα της βρεφικής ηλικίας δίνοντας συστάσεις για αποφυγή της ζάχαρης και του αλατιού έως το παιδί να φτάσει τα δύο χρόνια. Μετά την ηλικία αυτή αρχίζει μία αλλαγή στον τρόπο της διατροφής του παιδιού που έχει σχέση με τις οικογενειακές διατροφικές συνήθειες και τον τρόπο ζωής του παιδιού .

Γονείς υπέρβαροι , ή με κακές διατροφικές συνήθειες ,δηλαδή αυτοί που καταναλώνουν συχνά έτοιμες τυποποιημένες τροφές (τσιπς, γαριδάκια, σουβλάκια ,πίτσες ,μπέρκγερ), δεν μαγειρεύουν στο σπίτι ,δεν κάνουν μεσογειακή διατροφή, δίνουν στα παιδιά τους καθημερινά γλυκά (σοκολάτες, τυποποιημένα μπισκότα, καραμέλες κ.λ.π.) ,έχουν αντίγραφα  τέκνα με αυξημένο βάρος  ή παχύσαρκα.

Η συνήθης έκφραση ότι το υπερβολικό βάρος θα γίνει μπόι είναι απάτη και ψευδαίσθηση. Αντίθετα τα παιδιά με αυξημένο βάρος παρουσιάζουν πρόωρη σύγκλειση των επιφύσεων των οστών  και ωρίμανση ,με συνέπεια  χαμηλό ύψος. Πρέπει να προσέχουμε το μέγεθος των μερίδων και  να μη χρησιμοποιούμε το φαγητό ως επιβράβευση του παιδιού όπως και να φροντίζουμε για την σωστή ενυδάτωση των παιδιών με την υπενθύμιση να πίνουν επαρκείς ποσότητες νερού.

Επίσης να μην παραλείπουμε ένα καλό πρωινό γεύμα πριν το σχολείο, να δίνουμε υγιεινό δεκατιανό σνάκ και να ελέγχουμε την ποιότητα των τροφών στο κυλικείο του σχολείου του παιδιού μας.

Η απουσία της μητέρας από το σπίτι λόγω της εργασιακής απασχόλησής της είναι ένας ακόμη παράγοντας που οδηγεί τα παιδιά σε παχυσαρκία αφού καταναλώνουν συχνότερα έτοιμες τροφές ,τρώνε ανεξέλεγκτες ποσότητες κακής ποιότητας τροφής μπροστά στην τηλεόραση ή στον υπολογιστή.

Τα παιδιά που κοιμούνται λιγότερες ώρες το βράδυ (λιγότερο από 8-10 ώρες )κινδυνεύουν από παχυσαρκία αφού φαίνεται ότι την έλλειψη ύπνου  την αντισταθμίζουν με αυξημένη πρόσληψη τροφής.

Η μείωση της φυσικής δραστηριότητας είναι ένας ακόμη παράγοντας που οδηγεί στη παιδική παχυσαρκία και οφείλεται στην έλλειψη χρόνου των γονέων να τα απασχολήσουν σε αθλητικές δραστηριότητες, στην έλλειψη χώρων άθλησης ,στην μείωση ωρών γυμναστικής στα σχολεία και σε αυξημένη ενασχόληση των παιδιών με  τα ηλεκτρονικά παιχνίδια .