Ουρές Ουκρανών στην έκθεση με εικόνες από τον Άθω

Με τη ματιά του φωτογράφου του Αγίου Ορους

Του Τίμου Φακαλη

Ουκρανοί διαδηλωτές κατακλύζουν από το πρωί κάθε μέρα την κεντρική πλατεία του Ντονέτσκ και το απόγευμα σχηματίζουν ουρές για να δουν από κοντά την έκθεση με εικόνες από τον Άθω με τους υπεύθυνους να μην προλαβαίνουν να καθαρίζουν τα κάδρα των φωτογραφιών από τα κραγιόν των επισκεπτριών. Οχτώ χιλιάδες πιστοί έχουν δει μέχρι σήμερα την έκθεση του βραβευμένου φωτογράφου από τον Πατριάρχη Ρωσίας Αλέξιο αλλά και το μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας, Βλαδίμηρο Κώστα Ασσήμη, που φιλοξενείται τον τελευταίο μήνα εκεί.

Τριάντα χρόνια τώρα ο πολιτικός πρόσφυγας από την Τασκένδη, ο οποίος ζει στη Θεσσαλονίκη από το 1982, έχει επισκεφτεί αμέτρητες φορές το Περιβόλι της Παναγίας, περιδιαβαίνοντας στα ενδότερα των αγιορείτικων μοναστηριών, προβάλλοντας με τη μηχανή του τα μυστικά της μοναστικής ζωής. Με το φακό του έχει καταγράψει τις πιο σημαντικές στιγμές του «ρωσικού» μοναστηριού του Αγίου Παντελεήμονα, απαθανατίζοντας δεκάδες προσκηνύματα, σκήτες, ησυχαστήρια, επίσημες και ιδιωτικές επισκέψεις πολιτικών προσώπων και θρησκευτικών ηγετών, όπως ο Ρώσος πρόεδρος Β. Πούτιν, ο Ρώσος πρωθυπουργός Ν. Μεντβέντεφ, ο έκπτωτος πρόεδρος της Ουκρανίας Β. Γιανουκόβιτς αλλά και ο σημερινός προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας Κύριλλος. Αμέτρητα φιλμ του έχουν αποτυπώσει την καθημερινή ζωή και το βίο των μοναχών, μαγευτικά αγιορείτικα τοπία, βυζαντινές αρχιτεκτονικές, ιστορικά κειμήλια, σπάνια χειρόγραφα και τοιχογραφίες που παλεύουν με τη φθορά του χρόνου. Ενα μικρό δείγμα της δουλειάς του φιλοξενείται για πρώτη φορά αυτές τις μέρες στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο έκθεσης που διοργανώνει κεντρικό ξενοδοχείο της πόλης με τίτλο «Ζωή και βίος στο Αγιο Ορος».

Οι νέες τεχνολογίες έχουν «σπάσει» το άβατο

«Κάθε φορά που αποχωρίζομαι το Αγιο Ορος το μόνο που σκέφτομαι είναι πότε θα επιστρέψω», λέει στον «ΑτΚ» ο Κώστας Ασσήμης. Το 1982 πέρασε από την Ουρανούπολη με ένα μικρό καΐκι στην Αθωνική Πολιτεία. «Στην αρχή που την επισκεπτόμουν δεν καταλάβαινα πολλά πράγματα. Μόνον όμως που στέκεσαι μέσα στις αγρυπνίες, 12 με 15 ώρες, είναι κάτι μοναδικό. Σου προσφέρεται η γαλήνη, ο χρόνος αλλά και η δυνατότητα, να ”δουλέψεις” με τον εαυτό σου», αναφέρει ο φωτογράφος. Τα πρώτα χρόνια γέμιζε με παραφινέλαιο την γκαζολάμπα του για να φέξει μέσα στο κελί του. Στην Αθωνική Πολιτεία μετακινούνταν είτε με γαϊδουράκι είτε με τα πόδια, κρατώντας στο χέρι το κομπολόι και με προσευχή παρέα με μοναχούς, ακολουθούσε τα μονοπάτια που έβγαζαν στο επόμενο μοναστήρι. Ρεύμα δεν υπήρχε παρά μόνον ξύλα για να ζεσταθεί και να μαγειρέψει. «Σήμερα το Αγιο Ορος έχει αλλάξει πολύ. Εχει χάσει τη μαγεία του, γιατί εμείς το κάναμε να τη χάσει», παρατηρεί ο έμπειρος φωτογράφος.

Οι υποδομές έχουν εκσυγχρονιστεί, σε όλες τις μονές φτιάχνουν πράγματα, αναστηλώνουν κελιά και οι νέες τεχνολογίες έχουν «σπάσει» το άβατο. «Οι παραδόσεις υποχωρούν, με αποτέλεσμα να χαθεί εκείνος ο παλιός ρομαντισμός», θα πει ο Κώστας Ασσήμης. Σήμερα χρησιμοποιεί το φακό του και δεν χρειάζεται γκαζολάμπα, όπως λέει, ενώ υπάρχουν πλέον και αρκετές γεννήτριες. Περπατάς και βλέπεις μοναχούς με κινητά να σερφάρουν στο Ιντερνετ. Τα μονοπάτια που χρησιμοποιούνταν τα προηγούμενα χρόνια ως κύριο μέσο οδικής επικοινωνίας «ξεχάστηκαν» από τους δρόμους που κατασκευάστηκαν, ενώ τα γαϊδουράκια αντικαταστάθηκαν από τα τζιπ και τα σκάφη όπου η μεταφορά των μοναχών από μονή σε μονή γίνεται πιο γρήγορα, περιγράφει ο Κώστας Ασσήμης. «Η εποχή μας έγινε πιο γρήγορη και η ταχύτητα αυτή πέρασε εν μέρει και στον Αθω», αναφέρει ο ίδιος με παράπονο.

Η έκθεση

Από το 1997 η μυσταγωγία του Αγίου Ορους ταξιδεύει μέσα από το φωτογραφικό υλικό του στο εξωτερικό, κυρίως στη Ρωσία και στην Ουκρανία, καθώς έχει διοργανώσει πάνω από είκοσι εκθέσεις. Η έκθεση που πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη αυτές τις μέρες αποτελεί την πρώτη του επί ελληνικού εδάφους. Σ’ αυτή, μεταξύ άλλων, παρουσιάζονται ο φυσικός περίγυρος του Αθω, τα ενδότερα αγιορείτικων μοναστηριών, μετόχια, σκήτες, η μαγειρική και η οινοποιητική τέχνη, λαδαριά, σήμαντρα, καμπαναριά, βιβλιοθήκες σκριπτόρια, ταρσανάδες, πανηγύρεις, τελετές, διακονήματα, και εργόχειρα των μοναχών, η κουρά, η ζωή τους και άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής στο Αγιο Ορος. Η έκθεση ολοκληρώνεται στις 9 Μαΐου.