Οι Άγγελοι κατά την Αγία Γραφή-επί τη εορτή των Αρχαγγέλων Γαβριήλ και Μιχαήλ

του Κων. Α. Οικονόμου, δασκάλου

Η πρώτη σημασία της λέξης άγγελος στην Αγία Γραφή είναι αυτή του αγγελιαφόρου (Μτθ. ια΄10, Λουκ. ζ΄24). Πολλές φορές σημαίνει τον φέροντα την αγγελία (Ιώβ α΄14, Α΄ Βασ. ια΄3), άλλες τον Προφήτη (Ησ. μβ΄19, Αγγ. α΄13), άλλες τον ιερέα (Εκκλ. ε΄6, Μαλαχ. β΄7), άλλες τον ιεροκήρυκα (Αποκ.β΄1,8,12) και τέλος τον ίδιο τον Ιησού Χριστό ως μέγα άγγελο της Διαθήκης (Μαλαχ. γ΄1).
Κυρίως, όμως, με τη λέξη άγγελος η Αγία Γραφή εννοεί το πνευματικό και λογικό ον, που είναι ανώτερο από τον άνθρωπο στο χαρακτήρα, στις διαθέσεις και τις δυνάμεις. Οι άγγελοι αυτοί του Θεού στέκονται πάντοτε ενώπιον του Θεού, Τον υπηρετούν, μεταφέρουν στους ανθρώπους τις διαταγές Του:
“ταύτα δὲ αυτού ενθυμηθέντος ιδοὺ άγγελος Κυρίου κατ’ όναρ εφάνη αυτώ λέγων· Ιωσὴφ υιὸς Δαυῒδ, μὴ φοβηθής παραλαβείν Μαριὰμ την γυναίκά σου, το γαρ εν αυτή γεννηθὲν εκ πνεύματός εστιν αγίου” (Μτθ. α΄20), και ενεργούν υπέρ της ευημερίας και της σωτηρίας των ανθρώπων και της ανθρωπότητας γενικά: “Καὶ πληρωθέντων ετών τεσσαράκοντα ώφθη αυτώ εν τη ερήμω του όρους Σινά άγγελος Κυρίου εν φλογὶ πυρὸς βάτου.” (Πράξ. ζ΄30).

Ως πνευματικά όντα οι άγγελοι δεν έχουν διάκριση φύλου:”Εν γὰρ τη αναστάσει ούτε γαμούσιν ούτε εκγαμίζονται, αλλ’ ως άγγελοι Θεού εν ουρανώ εισι.” (Μτθ. κβ΄30) Οι άγγελοι δημιουργήθηκαν πολύ προ της δημιουργίας του ορατού κόσμου: “ότε εγενήθησαν άστρα, ήνεσάν με φωνή μεγάλη πάντες άγγελοί μου.”, λέει ο Θεός στον Ιώβ, (Ιώβ λη΄7). Στη Βίβλο οι άγγελοι παρουσιάζονται πολυπληθείς:” ποταμὸς πυρὸς είλκεν έμπροσθεν αυτού· χίλιαι χιλιάδες ελειτούργουν αυτώ, και μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν αυτώ· κριτήριον εκάθισε, και βίβλοι ηνεώχθησαν.“ (Δαν. ζ΄10) και αλλού: (Μτθ. κστ΄53, Λουκ. β΄13, Εβρ. ιβ΄22,23), ως όντα μεγάλης ισχύος: “ ευλογείτε τον Κύριον, πάντες οι άγγελοι αυτού, δυνατοὶ ισχύι ποιούντες τον λόγον αυτού του ακούσαι της φωνής των λόγων αυτού.” (Ψαλ. ρβ΄20) και αλλού (Β΄Πέτρ. β΄11, Αποκ. ε΄2, ιη΄21, κ.α.), ως ενεργητικοί: “και εγένετο εν τω αναβήναι την φλόγα επάνω του θυσιαστηρίου έως του ουρανού και ανέβη ο άγγελος Κυρίου εν τη φλογὶ του θυσιαστηρίου, και Μανωὲ και η γυνὴ αυτοῦ βλέποντες και έπεσαν επὶ πρόσωπον αυτῶν επὶ την γην.” (Κριτ. ιγ΄20) και αλλού (Ησ. στ΄2-6, Δαν. θ΄21-23, Μτθ. ιγ΄49, Πράξ. κζ΄23, Αποκ. η΄13), ως ομαδοποιημένοι σε τάξεις ή στρατιές, Χερουβίμ, Σεραφίμ, Θρόνοι, Κυριότητες, Δυνάμεις, Εξουσίες, Αρχές, Άγγελοι, Αρχάγγελοι, (Ι.Κ.): (Ησ. στ΄1-6) και (Ιεζ. ι΄1, Κολοσ. α΄16, Αποκ. ιβ΄7), ως ενδιαφερόμενοι για την ευημερία και τη σωτηρία των ανθρώπων: (Λουκ. Β΄9-12, κατά την κατά σάρκα Γέννηση του Κυρίου), αλλά και στο Α΄Πέτρ. α΄12 και ως απολαμβάνοντες της ουρανίου μακαριότητος μαζί με τους αγίους: (σχετ. Εβρ. ιβ΄22,23).

Μια ομάδα αγγέλων αμαρτάνοντας από οίηση, δεν τήρησε τις αρχές της και αποπέμφθηκε από τον Θεό στην Άβυσσο: καὶ παρεκάλει (το δαιμόνιο στο θαύμα της θεραπείας στα Γάδαρα) αυτὸν ίνα μη επιτάξη αυτοίς εις την άβυσσον απελθείν.” (Λουκ. η΄29-31). Αυτοί ονομάστηκαν διάβολοι, δαίμονες ή πειρασμοί εξαιτίας της πορείας τους εναντίον του θεού και της ανθρωπότητας. Ο αρχηγός τους ονομάζεται στην εβραϊκή γλώσσα Βεελζεβούλ (άρχων των μυγών), Σατάν ή Αβαδδών: “έχουσι βασιλέα επ’ αυτών τον άγγελον της αβύσσου· όνομα αυτώ Εβραϊστὶ Αβαδδὼν, εν δε τη Ελληνική όνομα έχει Απολλύων.” (Αποκ. θ΄11), και Απολλύων ή Ολοθρεύων στην ελληνική, ενώ στη μετάφραση των Εβδομήκοντα καλείται άγγελος της Αβύσσου. Από τους αγαθούς αγγέλους λέγεται ότι επτά είναι οι Αρχάγγελοι, εκ των οποίων οι πιο γνωστοί στους ανθρώπους είναι ο Μιχαήλ και ο Γαβριήλ, οι και σήμερα εορτάζοντες, οι οποίοι βρίσκονται μπροστά στο θρόνο του Θεού: “Και είδον τους επτὰ αγγέλους οι ενώπιον του Θεού εστήκασι, και εδόθησαν αυτοίς επτὰ σάλπιγγες.”(Αποκ. η΄2) και έχουν εξουσία πάνω στους άλλους αγγέλους και προστατεύουν ορισμένα έθνη: “Και εν τω καιρώ εκείνω αναστήσεται Μιχαὴλ ο άρχων ο μέγας, ο εστηκώς επὶ τους υιοὺς του λαού σου· καὶ έσται καιρὸς θλίψεως, θλίψις οία ου γέγονεν αφ’ ου γεγένηται έθνος εν τη γη έως του καιρού εκείνου· και εν τω καιρώ εκείνω σωθήσεται ο λαός σου, πας ο γεγραμμένος εν τη βίβλω”(Δαν. ιβ΄1).

Τέσσερα ονόματα Αρχαγγέλων γνωρίζουμε, από τους οποίους οι δύο αναφέρονται στην Καινή Διαθήκη, ο Μιχαήλ (Ιουδ. 9) και ο Γαβριήλ (Λουκ.__ α΄16), ο ένας στην Παλαιά Διαθήκη, ο Ραφαήλ (Τωβίτ ιβ΄15), ενώ σε εβραϊκά συγγράματα άλλος ένας, ο Ουριήλ. Σε ένα από τα αρχαιότερα χριστιανικά συγγράμματα, στο έργο “Ο Ποιμήν” του Ερμά, διαβάζουμε ότι ο εφεστώς του πιστού, δηλαδή ο φύλαξ άγγελος: “τρυφερός εστί και αισχυντηρός και πραϋς και ησύχιος. Όταν μεν ουν επί την καρδία σου αναβή, ευθέως λαλεί μετά σου περί δικαιοσύνης, περί αγνείας, περί σεμνότητος και περί αυταρκείας και περί παντός έργου δικαίου και περί πάσης αρετής ενδόξου”, ενώ προσθέτει πιο κάτω πως όταν γεννιούνται στην καρδιά σου τέτοιες σκέψεις και αισθήματα, μάθε ότι ο άγγελος ο αγαθός είναι μαζί σου1. Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός προσθέτει:

“Είναι ο άγγελος φύση λογική, πνευματικὴ και ελεύθερη, μεταβλητὴ σύμφωνα με την απόφασή της, δηλαδὴ μεταβλητὴ μὲ τὴ θέλησή της· διότι καθετὶ που έχει δημιουργηθεί είναι και μετάβλητο και μόνο τὸ αδημιούργητο είναι αμετάβλητο. Επίσης καθετὶ λογικὸ είναι ελεύθερο. Επειδὴ λοιπὸν ο άγγελος είναι λογικὴ και πνευματικὴ φύση, είναι ελεύθερη· επειδὴ όμως είναι φύση ποὺ έχει δημιουργηθεί, είναι μεταβλητή, με δυνατότητα να μένει σταθερὴ και να προοδεύει στο αγαθό, αλλὰ και να κατευθύνεται στο κακό. Επίσης, δεν έχει τη δυνατότητα να μετανοήσει, διότι είναι και ασώματος. Ο άνθρωπος δηλαδὴ μπορεί να μετανοήσει λόγω της ασθένειας του σώματός του. Είναι αθάνατος όχι εκ φύσεως, αλλὰ κατά χάρη· διότι καθετὶ που έχει αρχή, έχει και τέλος σύμφωνα με τοὺς φυσικοὺς νόμους.

Και μόνος ο Θεὸς είναι αιώνιος, ή καλύτερα πέραν απὸ το αιώνιο· διότι ὁ Δημιουργὸς του κόσμου δεν εξαρτάται απὸ τὸ χρόνο, αλλὰ είναι πέραν απὸ το χρόνο. Οι άγγελοι είναι δεύτερα πνευματικὰ φώτα, που παίρνουν το φωτισμὸ απὸ τὸ πρώτο και άναρχο φῶς και δεν έχουν ανάγκη απὸ γλώσσα και ακοή, αλλὰ πληροφορούνται μεταξύ τους τα προσωπικὰ διανοήματα και τις αποφάσεις τους χωρίς τον προφορικὸ λόγο.2”Αξίζει να αναφέρουμε ότι, εκτός της εορτής των Αγίων Αρχαγγέλων Γαβριήλ και Μιχαήλ, η Εκκλησία μας έχει αφιερώσει τη Δευτέρα κάθε εβδομάδας προς τιμήν των αγγέλων.
…………………………………………………..
1 . Ερμάς, Ποιμήν, Εντολή ε΄11, 3-4., ΒΕΠΕΣ.

2 . Ιωάννης Δαμασκηνός, Περί Αγγέλων, Migne P.G.94, 865.