του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου
ΓΕΝΙΚΑ: Η Κυριακή των Αγίων Πάντων είναι η τελευταία Κυριακή του «Πεντηκοσταρίου». Με αυτήν τελειώνει ο κινητός κύκλος των εορτών που άρχισε από την Α΄Κυριακή του Τριωδίου (Τελώνου και Φαρισαίου). Η Κυριακή των Αγίων Πάντων είναι η σφραγίδα της εορταστικής αυτής περιόδου, που μας παρουσιάζει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, τους Αγίους Πάντες. Είναι απόδειξη του έργου της Εκκλησίας και παρουσιάζει όσους αγαθά αγίασε το Πνεύμα το Άγιο στον κόσμο.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ: Η Εορτή των Αγίων Πάντων τους πρώτους αιώνες ήταν εορτή μόνο των Μαρτύρων. Το Τυπικό της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως κατά τον Ι’ αιώνα, προβλέπει σύναξη και παννυχίδα στη Μεγάλη Εκκλησία, και στο ναό των Αγίων Μαρτύρων.
Η εορτή ονομάζεται “των Αγίων Πάντων” και το συναξάρι επισημαίνει ότι κατ’ αυτήν επιτελείται η μνήμη «των αγίων και καλλινίκων μαρτύρων των εν πάση τη οικουμένη κατά διαφόρους καιρούς μαρτυρησάντων υπέρ του ονόματος του Μεγάλου Θεού και Σωτήρος Ημών Ιησού Χριστού». Η Εορτή των Αγίων Πάντων θεσπίσθηκε επί Λέοντος του Σοφού.
Μετά το θάνατο της ευλαβούς συζύγου του Θεοφανούς, έκτισε ναό με σκοπό να τον τιμήσει στο όνομά της. Όταν ανακοίνωσε στην Εκκλησία το σκοπό του, του υποδείχθηκε ότι πρέπει να περάσει χρόνος για να αποκτήσει αυτή το «τίμιον και σεβάσμιον». Ο Βασιλεύς υποτάχθηκε και αφιέρωσε το ναό στη μνήμη και τιμή πάντων των Αγίων των απανταχού της γης.
ΓΙΑΤΙ ΚΑΘΙΕΡΩΘΗΚΕ Η ΕΟΡΤΗ: Έστω κι αν η εορτή ξεκίνησε για τους Αγίους Μάρτυρες και επεκτάθηκε στη συνέχεια για Πάντες τους Αγίους, οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν τη συλλογική αυτή εορτή για να μας δείξουν ότι κατεβαίνει το Άγιο Πνεύμα στον κόσμο και ανεβαίνει στον ουρανό ο χοϊκός άνθρωπος. Οι πριν αποξενωμένοι από το Θεό γίνονται “ένα” με αυτόν, έχοντας τη δυνατότητα να γίνουν Άγιοι. Και έτσι η ανθρωπότητα διά των Αγίων Πάντων αναπλήρωνει το πεπτωκός εκείνο τάγμα των Αγγέλων. Ακόμη, επειδή υπάρχουν πολλοί άγνωστοι και αφανείς άγιοι, γνωστοί στο Θεό, «νέφος μαρτύρων», αυτούς τους αγνώστους τιμά η Εκκλησία. Είναι, θα λέγαμε, το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη της Ορθοδοξίας η παρούσα εορτή. Η εορτή καθιερώθηκε ακόμη διότι κρίθηκε επιβεβλημένο να συναθροισθούν όλοι οι γνωστοί και άγνωστοι Άγιοι σε μια κοινή εορτή για να υπογραμμισθεί μ’ αυτόν τον τρόπο ότι όλοι μαζί αγωνίσθηκαν για ένα Χριστό, σε ένα κοινό στάδιο της αρετής και υπό ενός Τριαδικού Θεού στεφανώθηκαν και συνέστησαν την «μίαν Εκκλησίαν», προτρέποντας και εμάς να αγωνιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις «τον ίσον αγώνα» με αυτούς, ώστε και εμείς να μπορέσουμε να συναριθμηθούμε μετά των Αγίων του. Τέλος η εορτή συνεστήθη ακόμη για τους “επιγενησομένους αγίους”, αυτούς δηλαδή που θα γίνουν στη συνέχεια άγιοι. Θα λέγαμε ότι η εορτή έχει και προληπτικό χαρακτήρα εφόσον υπάρχει η δυνατότητα να περιλαμβάνει κάθε πιστό του σήμερα και του αύριο.
ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ: Μάρτυρες του Χριστού και Άγιοι δεν είναι μόνο εκείνοι που έχυσαν το αίμα τους για την πίστη του Χριστού. Μάρτυρες είναι όλοι όσοι αγωνίσθηκαν και αγωνίζονται τον αγώνα της Χριστιανικής ζωής με ακρίβεια και συνέπεια. Είναι αυτοί που αναδεικνύουν το μαρτύριο του πνεύματος, αυτοί που καθημερινά βιώνουν τη χαρμολύπη του λόγου του Σταυρού, αυτοί που σταυρώνουν τα πάθη τους και την κακία τους.
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ: Των εν όλω τω κόσμω Μαρτύρων σου, ως πορφύραν και βύσσον τα αίματα, η Εκκλησία σου στολισαμένη, δι’ αυτών βοά σοι, Χριστέ ο Θεός. Tω λαώ σου τους οικτιρμούς σου κατάπεμψον, ειρήνην τη πολιτεία σου δώρησαι, και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην εικόνα της σύναξης των Αγίων Πάντων, το άνω τμήμα το καταλαμβάνει σε κυκλική διάταξη η δόξα του Χριστού στο κέντρο, και γύρω οι χοροί των δικαίων. Η Ετοιμασία του θρόνου βρίσκεται πάνω από τη δόξα και οι δύο προφήτες Δαβίδ και Σολομών γονατιστοί με ανοιχτά ειλητάρια. Κάτω εικονίζεται ο παράδεισος και οι προπάτορες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ καθισμένοι σε θρόνους. Μεταξύ τους παρεμβάλλεται ο ληστής, ντυμένος μόνο με περίζωμα και κρατώντας το σταυρό. Δηλαδή, γυμνός από αρετές, αλλά πρώτος στο παράδεισο.
