ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ: Το «αγκάθι» των συντάξεων χηρείας εξακολουθεί να ταλανίζει χιλιάδες οικογένειες σε όλη τη χώρα. Εννέα χρόνια μετά την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου, παραμένουν εκκρεμότητες και αδικίες, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν οι δικαιούχοι όχι μόνο με νέες μειώσεις αλλά και με επιστροφές αναδρομικών.
News: Η ανησυχία είναι έντονη στις τοπικές κοινωνίες, κυρίως στην περιφέρεια, όπου οι χαμηλές αγροτικές συντάξεις συνδυάζονται με το πρόβλημα των συντάξεων χηρείας του πρώην ΟΓΑ.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι χήρες και οι χήροι αγροτών λαμβάνουν επιδόματα που δεν ξεπερνούν τα 50 ευρώ, ποσά που θυμίζουν περισσότερο προνοιακές παροχές παρά συντάξεις.
Η κοινοβουλευτική πίεση
Την κατάσταση αυτή έφερε εκ νέου στη Βουλή ομάδα οκτώ βουλευτών της ΝΔ. Με ερώτηση προς την υπουργό Εργασίας Νίκη Κεραμέως, ζητούν λύση στο πρόβλημα που αφήνει εκτός ρυθμίσεων χιλιάδες χήρες και χήρους του πρώην ΟΓΑ. Επικεφαλής της πρωτοβουλίας ήταν ο βουλευτής Πέλλας Γιώργος Καρασμάνης, ενώ συνυπέγραψαν οι Χαράλαμπος Αθανασίου (Λέσβου), Βασίλης Γιόγιακας (Θεσπρωτίας), Αθανάσιος Καββαδάς (Λευκάδας), Γεώργιος Κοτρωνιάς (Φθιώτιδας), Θεόφιλος Λεονταρίδης (Σερρών), Φίλιππος Φόρτωμας (Κυκλάδων) και Ευριπίδης Στυλιανίδης (Ροδόπης).
Οι βουλευτές επικαλούνται τις δυσμενείς συνέπειες του νόμου 4387/2016 (γνωστού ως «Κατρούγκαλου»), ο οποίος όρισε ότι ο επιζών σύζυγος δικαιούται για τρία χρόνια το 70% της σύνταξης του θανόντος, αλλά στη συνέχεια –εφόσον εργάζεται ή λαμβάνει άλλη σύνταξη– το ποσό μειώνεται στο 35%.
Το 2017 θεσπίστηκε και κατώτατο όριο σύνταξης χηρείας (ν. 4499), που από την 1η Ιανουαρίου 2025 έχει ανέλθει στα 436,40 ευρώ, όπως αναφέρεται στις ανακοινώσεις του e-ΕΦΚΑ. Ωστόσο, οι αγρότες που απεβίωσαν πριν από τον Μάιο του 2016 εξαιρούνται, με αποτέλεσμα οι χήρες τους να λαμβάνουν το μισό της σύνταξης του συζύγου, χωρίς κανένα κατώτατο όριο.
Αριθμοί που σοκάρουν
Συντάξεις χηρείας: Τα ποσά που λαμβάνουν σήμερα και οι αδικίες ανά Ταμείο
Το πρόβλημα με τις συντάξεις χηρείας αποτυπώνεται ξεκάθαρα όταν δούμε τα πραγματικά ποσά που λαμβάνουν οι δικαιούχοι. Οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε παλιούς και νέους ασφαλισμένους, αλλά και ανάμεσα σε Δημόσιο, Ιδιωτικό Τομέα και πρώην ΟΓΑ, δημιουργούν τεράστιες ανισότητες.
Παράδειγμα 1: Χήρα αγρότη (πρώην ΟΓΑ)
Αγρότης που απεβίωσε το 2015 λάμβανε σύνταξη 300 ευρώ (200 ευρώ βασική + 100 ευρώ ανταποδοτική). Η χήρα του λαμβάνει σήμερα μόλις 50 ευρώ, καθώς εφαρμόζεται το παλαιό καθεστώς του ΟΓΑ (το 1/6 της σύνταξης). Ούτε κατώτατο όριο υπάρχει, ούτε προσαρμογή με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου.
Παράδειγμα 2: Δημόσιος υπάλληλος
Δημόσιος υπάλληλος που απεβίωσε το 2018 είχε σύνταξη 1.000 ευρώ. Η χήρα του έλαβε για τρία χρόνια 700 ευρώ (70%). Μετά την τριετία, επειδή λαμβάνει δική της μικρή σύνταξη 400 ευρώ, το ποσό της σύνταξης χηρείας περιορίστηκε στα 350 ευρώ (35%). Το τελικό οικογενειακό εισόδημα φτάνει τα 750 ευρώ, αλλά η μείωση ήταν ιδιαίτερα αισθητή.
Παράδειγμα 3: Ιδιωτικός υπάλληλος
Ιδιωτικός υπάλληλος που απεβίωσε το 2019 λάμβανε σύνταξη 900 ευρώ. Η χήρα του εξακολουθεί να λαμβάνει 630 ευρώ (70%) χωρίς να εφαρμοστεί η περικοπή στο 35%, καθώς η διάταξη δεν επεκτάθηκε στους δικαιούχους του Ιδιωτικού Τομέα. Πρόκειται για προνομιακή μεταχείριση σε σχέση με τις χήρες του Δημοσίου.
Παράδειγμα 4: Ελάχιστο όριο
Από 1/1/2025, το κατώτατο ποσό σύνταξης χηρείας έχει οριστεί στα 436,40 ευρώ για 20 χρόνια ασφάλισης. Ωστόσο, αυτό ισχύει μόνο για θανάτους μετά τις 13 Μαΐου 2016. Έτσι, μια χήρα που λαμβάνει 50 ευρώ από τον πρώην ΟΓΑ δεν δικαιούται να φτάσει το κατώτατο όριο, την ώρα που μια χήρα ασφαλισμένου ΙΚΑ μετά το 2016 κατοχυρώνει τουλάχιστον 436,40 ευρώ.
Οι παραπάνω περιπτώσεις δείχνουν τις τεράστιες ανισότητες που διατηρούνται εννέα χρόνια μετά τον νόμο Κατρούγκαλου. Το υπουργείο Εργασίας καλείται να αποφασίσει αν θα τις εξαλείψει ή αν θα συνεχίσει η αδικία εις βάρος των πιο αδύναμων.
Το πρόβλημα αποτυπώνεται χαρακτηριστικά στα παραδείγματα: αν ένας αγρότης λάμβανε 300 ευρώ σύνταξη (200 βασική και 100 κύρια), η χήρα του δικαιούται μόλις 50 ευρώ. «Πρόκειται για κοινωνική αδικία που δεν μπορεί να συνεχιστεί», τονίζει σε δήλωσή του ο Γ. Καρασμάνης.
Στον αντίποδα, σε άλλες κατηγορίες ασφαλισμένων (κυρίως στον ιδιωτικό τομέα) η διάταξη για την περικοπή στο 35% δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Έτσι, αρκετοί συνεχίζουν να λαμβάνουν το 70% της σύνταξης του θανόντος, παρά το ότι ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Το αποτέλεσμα είναι δύο μέτρα και δύο σταθμά: οι αγρότες να βρίσκονται στο χείλος της φτώχειας και άλλοι δικαιούχοι να απολαμβάνουν μεγαλύτερες παροχές.
Το ανοιχτό μέτωπο με το ΕΤΑΑ
Δεν είναι μόνο οι συντάξεις χηρείας που προκαλούν πονοκέφαλο στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας. Ανοιχτό μένει και το ζήτημα των συντάξεων που εκδίδει το ΕΤΑΑ για μηχανικούς, γιατρούς και συμβολαιογράφους. Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) με πρόσφατη γνωμοδότηση ακύρωσε την προσαύξηση που λάμβαναν λόγω διπλής εισφοράς, με το σκεπτικό ότι δεν υπήρχε επαρκής νομική βάση.
Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί τον κίνδυνο νέων περικοπών σε περίπου 5.000 συνταξιούχους του κλάδου. Ο Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδος έχει ήδη προειδοποιήσει ότι θα προσφύγει στα δικαστήρια αν επιχειρηθεί επιστροφή ποσών.
Το πολιτικό διακύβευμα
Το υπουργείο Εργασίας καλείται τώρα να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο κατηγορίες: από τη μία οι αγρότες που ζητούν εξίσωση των παλαιών με τις νέες συντάξεις χηρείας, από την άλλη οι επιστήμονες που κινδυνεύουν με νέες περικοπές. Όπως παραδέχονται στελέχη του Υπουργείου Εργασίας, «το πρόβλημα δεν είναι μόνο νομικό αλλά και βαθιά κοινωνικό».
Η αντιπολίτευση έχει ήδη σηκώσει το γάντι. Ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση «εξακολουθεί να παίζει καθυστερήσεις εις βάρος των πιο αδύναμων», ενώ το ΠΑΣΟΚ ζητά άμεση θεσμοθέτηση κατώτατου ορίου για όλες τις κατηγορίες.
Η κοινωνική διάσταση
Στην επαρχία, όπου οι οικογένειες βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά στη σύνταξη του θανόντος, οι μειώσεις έχουν προκαλέσει απόγνωση. «Δεν μπορώ να ζήσω με 70 ευρώ τον μήνα. Περιμένω βοήθεια από τα παιδιά μου», λέει στο tilegrafimanews.gr μια χήρα αγρότη από τη Θεσσαλία.
Η ΓΣΕΕ με ανακοίνωσή της σημειώνει ότι οι περικοπές «θίγουν την κοινωνική συνοχή και καταδικάζουν χιλιάδες νοικοκυριά στη φτώχεια», ζητώντας άμεση επανεξέταση από τον ΕΦΚΑ.
Τι μέλλει γενέσθαι
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προσανατολίζεται σε δύο σενάρια:
- Να εξισωθούν οι συντάξεις χηρείας του πρώην ΟΓΑ με εκείνες που χορηγούνται μετά το 2016.
- Να μετατραπεί μέρος των αμφισβητούμενων ποσών του ΕΤΑΑ σε «προσωπική διαφορά», ώστε να μην υπάρξουν αναδρομικές επιστροφές.
Πρόκειται για λύσεις που όμως απαιτούν δημοσιονομικό χώρο, σε μια περίοδο που το ασφαλιστικό ταμείο πιέζεται από τα ελλείμματα. Ο Προϋπολογισμός του 2025 προβλέπει ήδη αυξημένες δαπάνες για συντάξεις, γεγονός που αφήνει περιορισμένα περιθώρια ελιγμών.
Οι συντάξεις χηρείας αποτελούν τον καθρέφτη των αντιφάσεων του ελληνικού ασφαλιστικού. Από τη μια οι χήρες αγροτών να παλεύουν με επιδόματα-φιλοδωρήματα, από την άλλη οι επιστήμονες να απειλούνται με μειώσεις μετά από γνωμοδοτήσεις του ΝΣΚ. Η Βουλή καλείται να δώσει απάντηση σε ένα ζήτημα που αφορά όχι μόνο αριθμούς αλλά και την ίδια την κοινωνική δικαιοσύνη.
Όπως σχολιάζουν νομικοί κύκλοι, «αν δεν υπάρξει συνολική ρύθμιση, το θέμα θα εξελιχθεί σε νάρκη για το ασφαλιστικό». Και όσο η λύση καθυστερεί, τόσο οι πιο αδύναμοι συνεχίζουν να πληρώνουν το τίμημα.
-120x86.jpg)
