ΟΠΕΚΕΠΕ: Το συνολικό κονδύλι για το πρόγραμμα ανθρακοδέσμευσης των αροτραίων καλλιεργειών ανεβαίνει στα 119,5 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με την τρίτη τροποποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ 2023–2027 του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΠΕΚΕΠΕ: «Ζωντανό» το πρόγραμμα φυτικής παραγωγής – Πληρωμές 43 εκατ. έως 31 Δεκεμβρίου
News: Πρόκειται για μια σημαντική ενίσχυση ύψους περίπου 23 εκατ. ευρώ, που στοχεύει να δώσει «πράσινο πριμ» έως 31,7 ευρώ ανά στρέμμα σε παραγωγούς βαμβακιού, βιομηχανικής ντομάτας και κινόας.
Ωστόσο, η πραγματική εφαρμογή του προγράμματος παραμένει θολή. Οι βαμβακοπαραγωγοί, που ήδη βλέπουν να χάνουν τις επιδοτήσεις της Απονιτροποίησης, δεν γνωρίζουν πότε και με ποια κριτήρια θα ενεργοποιηθεί το νέο μέτρο. Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητά συγκεκριμένα μετρήσιμα αποτελέσματα, το ελληνικό πλαίσιο θεωρείται ακόμη τεχνικά ελλιπές, χωρίς σαφή δείγματα πώς θα αποδεικνύεται η μείωση εκπομπών άνθρακα στα αγροτεμάχια.
Το πριμ άνθρακα: «παγωμένο» αλλά αυξημένο
Η αύξηση του προϋπολογισμού θεωρητικά αποτελεί θετική εξέλιξη, όμως η αβεβαιότητα γύρω από την ενεργοποίηση του μέτρου παραμένει. Το πριμ των 31,7 ευρώ/στρέμμα που περιμένουν οι βαμβακοπαραγωγοί ενδέχεται να καθυστερήσει πέραν του πρώτου εξαμήνου του 2026, καθώς απαιτούνται ακόμη τεχνικές εγκρίσεις και καθορισμός δείκτων μέτρησης ανθρακοδέσμευσης.
Αγροτικοί φορείς σημειώνουν ότι αν το πρόγραμμα καθυστερήσει, θα δημιουργηθεί κενό εισοδήματος για χιλιάδες παραγωγούς, καθώς η Απονιτροποίηση και τα eco-schemes που ίσχυαν ως εναλλακτικές πηγές ενίσχυσης είτε έχουν καταργηθεί είτε έχουν μικρή απορρόφηση.
Ο Τομεάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ–ΠΣ, Βασίλης Κόκκαλης, επεσήμανε στη Βουλή ότι η ανεπαρκής προετοιμασία «απειλεί με απώλεια πολύτιμων ενισχύσεων» και ζήτησε ρεαλιστικές πολιτικές που να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή στον πράσινο μετασχηματισμό της γεωργίας. Παράλληλα, ζήτησε να δοθεί προτεραιότητα στους παραγωγούς που εφαρμόζουν πρακτικές όπως εναλλαγή καλλιεργειών, μειωμένη άρδευση και ειδική θρέψη, ώστε να αποδεικνύουν τουλάχιστον 20% μείωση του αποτυπώματος άνθρακα.
ΝΕΑ ΟΠΕΚΕΠΕ -Ποιοι θα ενταχθούν και με ποιες προϋποθέσεις
Για να ενταχθεί ένας παραγωγός στο νέο μέτρο, θα πρέπει να έχει δηλώσει βαμβάκι ή βιομηχανική ντομάτα το 2025 και να συνεχίσει με την ίδια καλλιέργεια το 2026. Οι εκτάσεις θα ελέγχονται μέσω του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ, το οποίο θα παρακολουθεί εάν εφαρμόστηκαν πράγματι οι δεσμεύσεις ανθρακοδέσμευσης.
Η επιδότηση προβλέπει:
• 31,7 €/στρέμμα για βαμβάκι,
• 70 €/στρέμμα για βιομηχανική ντομάτα,
• 42 €/στρέμμα για κινόα.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το σύστημα θα χρειαστεί αναβαθμίσεις για να μετράει αξιόπιστα τα δεδομένα CO₂ ανά αγροτεμάχιο, κάτι που σήμερα δεν είναι εφικτό για πολλές μικρές εκμεταλλεύσεις.
Μειωμένες επιλογές ενίσχυσης για τους βαμβακοπαραγωγούς
Από το 2026, η απουσία της Απονιτροποίησης θα αφήσει τους βαμβακοπαραγωγούς χωρίς σταθερό αγροπεριβαλλοντικό πρόγραμμα. Τα eco-schemes που ισχύουν σήμερα δεν επαρκούν για να καλύψουν το χαμένο εισόδημα, ενώ οι περισσότερες εφαρμογές – όπως η ψηφιακή καταγραφή καλλιεργητικών πρακτικών – προσφέρουν μικρές ενισχύσεις.
Η μόνη σταθερή στήριξη παραμένει η Ειδική Ενίσχυση Βάμβακος των 73 ευρώ/στρέμμα, η οποία, αν και σημαντική, δεν αρκεί για να αντισταθμίσει το αυξημένο κόστος παραγωγής. «Το βαμβάκι κινδυνεύει να βρεθεί χωρίς ουσιαστικό δίχτυ στήριξης μέσα στο 2026», αναφέρουν συνεταιριστές της Θεσσαλίας, επισημαίνοντας ότι απαιτούνται νέες παρεμβάσεις του ΥπΑΑΤ και ευρωπαϊκή πίεση για αποσαφήνιση του πλαισίου.
Τεχνικά κενά και ασαφές θεσμικό πλαίσιο
Παρά τις διαβεβαιώσεις της πολιτικής ηγεσίας, υπάρχουν ακόμη ασάφειες για:
• Τον τρόπο πιστοποίησης των πρακτικών μείωσης άνθρακα.
• Το πώς θα αποδεικνύεται η επίτευξη του στόχου 20%.
• Τη διάρκεια δέσμευσης των αγροτεμαχίων.
Επιπλέον, δεν έχει ξεκαθαριστεί εάν θα υπάρξει ανεξάρτητος φορέας μέτρησης ή αν θα χρησιμοποιηθεί η πλατφόρμα gov.gr για τις δηλώσεις και την παρακολούθηση των δικαιούχων.
Μόνιμη αύξηση 50% στην επιστροφή ΕΦΚ αγροτικού πετρελαίου
Σε μια παράλληλη εξέλιξη, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης ανακοίνωσε τη μόνιμη αύξηση κατά 50% του ορίου λίτρων επιδότησης για την επιστροφή του ΕΦΚ πετρελαίου, έπειτα από συνεννόηση με τα Υπουργεία Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης.
Η αύξηση αφορά περίπου 37.000 αγρότες που είχαν περιορισμένη επιστροφή στις τελευταίες δόσεις, λόγω υπέρβασης των ορίων που ορίζουν οι δείκτες μηχανικής απασχόλησης ανά καλλιέργεια.
Μέχρι στιγμής έχουν καταβληθεί 56,3 εκατ. ευρώ σε 113.000 δικαιούχους, ενώ απομένουν δύο ακόμη πληρωμές:
• Μία έως 30 Δεκεμβρίου για τιμολόγια έως 30 Νοεμβρίου.
• Μία στις 31 Ιανουαρίου 2026 για τιμολόγια έως 31 Δεκεμβρίου.
Ο κ. Χατζηδάκης δήλωσε ότι «η αύξηση θα ισχύσει από το τρέχον έτος και σε μόνιμη βάση», εξασφαλίζοντας ουσιαστική ανάσα ρευστότητας για τους παραγωγούς σε μια δύσκολη περίοδο αυξημένου κόστους.
Αγρότες ανάμεσα στην ελπίδα και στην αβεβαιότητα
Παρά τις θετικές ανακοινώσεις, οι αγρότες ζητούν συνολικό σχέδιο στήριξης για τη νέα ΚΑΠ. Το 2026 προβλέπεται να είναι μεταβατικό έτος, με πολλές αλλαγές και ασάφειες στις επιλέξιμες δράσεις.
«Χρειάζονται ξεκάθαροι κανόνες, έγκαιρες πληρωμές και ουσιαστικά εργαλεία για να μείνει η γεωργία βιώσιμη», σημειώνουν εκπρόσωποι παραγωγών από τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία.
Η ενίσχυση του προγράμματος ανθρακοδέσμευσης, αν συνδυαστεί με σταθερές ενεργειακές επιδοτήσεις και ουσιαστικά eco-schemes, μπορεί να δημιουργήσει ένα πιο δίκαιο πλαίσιο στήριξης. Προς το παρόν, όμως, τα τεχνικά κενά και η αβεβαιότητα καθυστερούν την πράσινη μετάβαση της ελληνικής γεωργίας.
ΑΓΡΟΤΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Θα γίνει «θαύμα» αν πληρώσει ο ΟΠΕΚΕΠΕ Μέτρο 23 και προκαταβολή τσεκ
