ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΝΕΑ: Η ελληνική ελαιοπαραγωγή μπαίνει στο πιο κρίσιμο στάδιο της χρονιάς: τη συγκομιδή. Οι πρώτες πράξεις αγοράς και πώλησης ελαιολάδου αποτυπώνουν ένα σκηνικό έντονης κινητικότητας, με τις τιμές να κυμαίνονται από 4,50 έως 5,50 ευρώ το κιλό.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Οι ειδικοί μελετητές που μίλησαν στο vimaorthodoxias.gr υπογραμμίζουν ότι, παρά τη μικρή πτώση από τα επίπεδα-ρεκόρ του Οκτωβρίου, η αγορά δεν βρίσκεται σε κρίση· αντιθέτως, διαμορφώνεται μια νέα ισορροπία με βάση το φετινό ισοζύγιο παραγωγής και ποιότητας.
Η πρώτη ένδειξη: 5,35 €/κιλό στη Λακωνία
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στις 27 Οκτωβρίου ο Αγροτικός Ελαιουργικός Συνεταιρισμός Αγίων Αποστόλων Λακωνίας προχώρησε σε πώληση δέκα βυτίων εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου στην τιμή των 5,35 ευρώ/κιλό. Το γεγονός προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον, καθώς ο ίδιος συνεταιρισμός είχε πραγματοποιήσει τρεις πράξεις νωρίτερα τον μήνα στα 7,85 ευρώ/κιλό.
Η διαφορά των 2,5 ευρώ φάνηκε αρχικά εντυπωσιακή, ωστόσο, όπως εξηγούν οι ειδικοί, πρόκειται για φυσιολογική προσαρμογή της αγοράς καθώς η παραγωγή αυξάνεται. «Τέλη Οκτωβρίου – αρχές Νοεμβρίου είναι η περίοδος που οι πρώτοι χυμοί μπαίνουν στις δεξαμενές. Η ποσότητα αυξάνει, οι έμποροι τιμολογούν πλέον βάσει ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης, όχι βάσει προσδοκιών», σημειώνει ο γεωπόνος-ελαιοτεχνικός Γιώργος Χρυσάκης.
Η διεθνής σύγκριση: Ισπανία και Ιταλία
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταγράφει ότι οι τιμές στην Ισπανία παραμένουν μεταξύ 4,50 και 5 ευρώ το κιλό, με μικρές αποκλίσεις ανάλογα με την ποιότητα. Στην Ιταλία, όπου η φετινή παραγωγή θα είναι περίπου 15 % χαμηλότερη, οι τιμές ξεπερνούν τα 6 ευρώ/κιλό σε ορισμένες περιοχές.
Η Ελλάδα βρίσκεται πλέον πιο κοντά στη μεσογειακή μέση τιμή, γεγονός που τη βοηθά να διατηρήσει εξαγωγική δυναμική. Ωστόσο, όπως επισημαίνει στο vimaorthodoxias.gr ο οικονομολόγος αγροτικών αγορών Νίκος Παλαιολόγος, «η ανισορροπία μεταξύ παραγωγής και εμπορικής ρευστότητας δημιουργεί πίεση στους παραγωγούς, οι οποίοι ακόμη περιμένουν πληρωμές από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και δεν διαθέτουν ρευστότητα για να κρατήσουν το προϊόν».
Το κρίσιμο υπόβαθρο: καθυστερήσεις και ρευστότητα
Οι εκκρεμότητες πληρωμών από επιδοτήσεις και επιστροφές ΦΠΑ υπολογίζονται πάνω από 1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ. Το αποτέλεσμα είναι πολλοί αγρότες να πουλούν πρόωρα, σε τιμές που δεν αντανακλούν την πραγματική αξία του προϊόντος.
Η Κατερίνα Μαραγκού, παραγωγός από τη Μεσσηνία, αναφέρει:
«Το έξτρα παρθένο θέλει υπομονή. Αν όμως δεν έχεις εξοφληθεί από τα περσινά προγράμματα, δεν μπορείς να κρατήσεις τα βυτία στην αποθήκη. Έτσι, οι πρώτες παρτίδες φεύγουν πάντα φθηνότερα».
Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί εξόφληση όλων των εκκρεμοτήτων ως τα μέσα Νοεμβρίου, ενώ εξετάζεται και ταμειακή διευκόλυνση μέσω ΑΑΔΕ για όσους συμμετέχουν σε προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης.
Η φετινή παραγωγή: κάτω από 200 χιλιάδες τόνοι
Τα πρώτα στοιχεία των διευθύνσεων αγροτικής οικονομίας δείχνουν ότι η φετινή παραγωγή δύσκολα θα ξεπεράσει τους 200.000 τόνους, έναντι περίπου 320.000 πέρυσι. Η παρατεταμένη ξηρασία του καλοκαιριού, οι υψηλές θερμοκρασίες Σεπτεμβρίου και η περιορισμένη άνθηση οδήγησαν σε μικρότερο όγκο, αλλά σε ποιοτικότερο ελαιόκαρπο.
«Αυτό σημαίνει ότι θα δούμε δύο αγορές: το πολύ καλό έξτρα παρθένο που θα κρατηθεί πάνω από 5,50 ευρώ και τα υπόλοιπα λάδια στα 4,50 – 5,00», εξηγεί ο ελαιοπαραγωγός Πέτρος Καραγιάννης από τη Λακωνία. «Η ποιότητα φέτος θα κάνει τη διαφορά».
Η Κομισιόν και το στοίχημα των νέων αγροτών
Την ίδια ώρα που η ελληνική αγορά προσπαθεί να ισορροπήσει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα νέο πλαίσιο πέντε αξόνων για την προσέλκυση νέων αγροτών. Στόχος είναι ο διπλασιασμός του ποσοστού νέων ως το 2040.
Η στρατηγική περιλαμβάνει:
• αύξηση του πριμ εγκατάστασης έως 300.000 ευρώ,
• δημιουργία ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου γης,
• προγράμματα Erasmus για νέους αγρότες,
• μέτρα κοινωνικής γεωργίας και αγροτουρισμού,
• σύνδεση συντάξεων με διαδοχή εκμεταλλεύσεων.
Οι νέοι κανονισμοί θα ενταχθούν στη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ μετά το 2027, δίνοντας έμφαση στην εκπαίδευση, τη χρηματοδότηση και την ψηφιακή μετάβαση. Όπως σημειώνει η CEJA – Ένωση Νέων Αγροτών Ευρώπης, η πολιτική στήριξη είναι σημαντική αλλά «χωρίς συγκεκριμένο προϋπολογισμό, κινδυνεύει να μείνει ευχολόγιο».
Το ελληνικό πρόβλημα: η γηρασμένη ύπαιθρος
Η Ελλάδα βρίσκεται στη 26η θέση από τις 27 χώρες της ΕΕ ως προς την αναλογία νέων αγροτών κάτω των 40 ετών σε σχέση με τους άνω των 65. Μόλις το 4,3 % των εκμεταλλεύσεων έχει επικεφαλής κάτω των 40 ετών, ενώ πάνω από το 60 % των αγροτικών μονάδων δεν έχει διάδοχο. Η ανανέωση των γενεών είναι το μεγαλύτερο διαρθρωτικό πρόβλημα της χώρας.
Ο γεωπόνος Μανώλης Θεοδώρου αναφέρει ότι «αν δεν σπάσει ο φαύλος κύκλος της έλλειψης πρόσβασης σε γη και χρηματοδότηση, οι νέοι θα παραμείνουν μακριά από το χωράφι. Η αγροτική ζωή πρέπει να γίνει επιλογή και όχι ύστατη λύση επιβίωσης».
Η προοπτική της επόμενης σεζόν
Η ελληνική ελαιοκομία αντιμετωπίζει μια μεταβατική περίοδο: υψηλό κόστος παραγωγής, έλλειψη εργατικών χεριών, αλλά και αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για ποιοτικό ελαιόλαδο. Ο συνδυασμός χαμηλότερης παραγωγής και περιορισμένων αποθεμάτων πιθανότατα θα διατηρήσει τις τιμές σε σχετικά καλό επίπεδο ως το τέλος του χειμώνα.
Στο επίπεδο των εξαγωγών, η Enterprise Greece προωθεί καμπάνια σε ΗΠΑ και Ιαπωνία με στόχο την αύξηση του μεριδίου του ελληνικού ελαιολάδου στις premium κατηγορίες. Το 2024 οι ελληνικές εξαγωγές έφτασαν στους 160.000 τόνους, εκ των οποίων το 70 % κατευθύνθηκε σε Ιταλία και Ισπανία ως χύμα προϊόν. Φέτος επιδιώκεται το ποσοστό τυποποιημένου να ξεπεράσει το 30 %.
Η άποψη των ειδικών στο vimorthodoxies.gr
Οι ειδικοί μελετητές του αγροτικού τομέα που συμμετείχαν στη συζήτηση του vimorthodoxias.grεκτιμούν ότι το ελαιόλαδο θα παραμείνει σε τιμές άνω των 4,70 ευρώ ως τα Χριστούγεννα και πιθανόν να ενισχυθεί εκ νέου την άνοιξη. Το ερώτημα είναι αν οι παραγωγοί θα αντέξουν τα οικονομικά βάρη και αν το κράτος θα προχωρήσει σε μέτρα στήριξης.
«Η ελληνική ελαιοκομία έχει μέλλον αν συνδεθεί με την ταυτότητα και την καινοτομία», τονίζει η γεωργοοικονομολόγος Άννα Μαυρογιάννη. «Η ΚΑΠ προσφέρει εργαλεία, αλλά χωρίς εκπαίδευση και συνεργασία παραγωγών, οι ενισχύσεις θα είναι σαν σταγόνα στο ελαιόλαδο».
Το ελληνικό ελαιόλαδο βρίσκεται σε μια φάση επανεκτίμησης της πραγματικής του αξίας. Η ποιότητα παραμένει το μεγαλύτερο όπλο των παραγωγών και η σύνδεση με την ευρωπαϊκή πολιτική για νέους αγρότες ανοίγει μια προοπτική αναγέννησης του τομέα. Οι ειδικοί του vimaorthodoxias.gr συμφωνούν ότι η χρονιά 2025-2026 θα είναι έτος σταθεροποίησης· μετά από δύο σεζόν ακραίων διακυμάνσεων, η αγορά αναζητά ξανά τον ρυθμό της – και τον βρίσκει στις ρίζες του ελληνικού ελαιώνα.
