ΟΠΕΚΕΠΕ: Σε συνθήκες αναβρασμού κινείται η αγροτική κοινότητα, καθώς τα οικολογικά σχήματα της νέας ΚΑΠ εξελίσσονται σε νέα πηγή ανισότητας και αδικίας, με το 10% των αγροτών να καρπώνεται το 52,6% του προϋπολογισμού των eco-schemes, ενώ οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ και του ΕΛΓΑ, που όφειλαν να έχουν ολοκληρωθεί εγκαίρως, συνεχίζουν να υλοποιούνται με σημαντική καθυστέρηση.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Σύμφωνα με πληροφορίες του vimaorthodoxias.gr, ανώτερο στέλεχος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης επιβεβαίωσε ότι «η επιβράδυνση οφείλεται στις τεχνικές αναπροσαρμογές και στα νέα δεδομένα που έφερε η προγραμματική περίοδος 2023-2027 της ΚΑΠ».
Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, «τα οικολογικά σχήματα απέχουν ακόμη πολύ από το να θεωρηθούν δίκαια και λειτουργικά. Η συγκέντρωση πόρων σε λίγα χέρια είναι αποτέλεσμα ελλιπούς προετοιμασίας και βιασύνης».
Τα στοιχεία-σοκ από τις πληρωμές eco-schemes 2023
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Το 2023 καταγράφηκαν:
• 409.910 συνολικοί δικαιούχοι
• 436.970.334 ευρώ συνολικές πληρωμές
• 394.078 αγρότες έλαβαν κάτω από 5.000 ευρώ (δηλαδή το 96,1%)
• Μόλις 15.832 αγρότες (3,9%) απορρόφησαν πάνω από το 32% των ενισχύσεων
• Το top 1% πήρε το 14,3%
• Το top 5% πήρε το 37,4%
• Το top 10% πήρε το 52,6%
Η εικόνα αυτή καταρρίπτει τον μύθο της «κοινωνικής γεωργίας» και φέρνει ξανά στο φως τις στρεβλώσεις που προκαλεί το κριτήριο της έκτασης, όταν λείπουν αναδιανεμητικοί «κόφτες» ή κοινωνικά φίλτρα.
Όπως επισημαίνουν αγροτικοί αναλυτές, η ενίσχυση μέσω eco-schemes έχει καταστεί πεδίο άνισης μεταχείρισης των μικρομεσαίων εκμεταλλεύσεων, αφήνοντας εκτός ένα τεράστιο ποσοστό ετεροεπαγγελματιών και νέων αγροτών.
ΕΛΓΑ: Οι επόμενες πληρωμές ανά εβδομάδα
Σύμφωνα με το επίσημο χρονοδιάγραμμα που επιβεβαιώθηκε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, οι επόμενες πέντε εβδομάδες θα περιλαμβάνουν τις εξής πληρωμές από τον ΕΛΓΑ:
• Δευτέρα 29 Ιουλίου 2025: Πληρωμή αποζημιώσεων παγετού σε δενδροκαλλιέργειες Φλώρινας, Κοζάνης και Σερρών, ύψους 11,2 εκατ. ευρώ.
• Δευτέρα 5 Αυγούστου 2025: Εξόφληση αποζημιώσεων από θεομηνίες Ιουνίου στη Θεσσαλία και Ανατολική Στερεά, συνολικού ποσού 9,8 εκατ. ευρώ.
• Δευτέρα 12 Αυγούστου 2025: Καταβολή αποζημιώσεων για απώλειες ζωικού κεφαλαίου (αιγοπρόβατα) λόγω επιδημίας σε Ήπειρο και Πελοπόννησο – 6,3 εκατ. ευρώ.
• Δευτέρα 19 Αυγούστου 2025: Πληρωμή προκαταβολών από ζημιές καύσωνα 2024 για ελαιώνες Κρήτης και Μεσσηνίας – 13,5 εκατ. ευρώ.
• Δευτέρα 26 Αυγούστου 2025: Συμπληρωματική πληρωμή για καταστροφές από πλημμύρες σε Ροδόπη και Έβρο – 8,4 εκατ. ευρώ.
Οι συνολικές πληρωμές για το διάστημα αυτό ανέρχονται σε 49,2 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με ανακοίνωση του ΕΛΓΑ.
Ανησυχία και έντονες αντιδράσεις από τους παραγωγούς
Η άνιση κατανομή των ενισχύσεων έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων στον αγροτικό κόσμο. Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Θεσσαλίας, Κώστας Τσιούτρας, δήλωσε: «Ο σχεδιασμός των eco-schemes, αντί να στηρίξει τις μικρές εκμεταλλεύσεις, ενισχύει περαιτέρω τη συγκέντρωση. Αυτή δεν είναι ούτε πράσινη ούτε δίκαιη μετάβαση». Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι οι συνδεδεμένες ενισχύσεις και οι αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ καθυστερούν, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να αδυνατούν να προγραμματίσουν τις νέες καλλιέργειες και να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες του vimaorthodoxias.gr, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου εξετάζει την τροποποίηση συγκεκριμένων παραμέτρων των eco-schemes ώστε να εφαρμοστούν πιο δίκαια φίλτρα για το 2026, καθώς και τη σταδιακή εισαγωγή κοινωνικών κριτηρίων στο πλαίσιο της νέας αναδιανεμητικής πολιτικής.
Κίνδυνος για νέες προσφυγές – Ελέγχεται η νομιμότητα της κατανομής
Η διάχυτη ανισοκατανομή στις επιδοτήσεις ανοίγει πλέον και ζητήματα νομιμότητας. Δικηγορικά γραφεία ήδη εξετάζουν τη δυνατότητα συλλογικών αγωγών για παραβίαση της αρχής της ισότητας και για άνιση μεταχείριση δικαιούχων. Πηγή του ΥΠΑΑΤ αναφέρει ότι «τυχόν δικαστικές παρεμβάσεις θα περιπλέξουν ακόμη περισσότερο το σύστημα, όμως το υπουργείο δεν μπορεί να αγνοήσει την πραγματικότητα των αριθμών».
Παράλληλα, αναμένεται εντός Αυγούστου εσωτερικός έλεγχος στη βάση δεδομένων πληρωμών του ΟΠΕΚΕΠΕ ώστε να διερευνηθούν περιπτώσεις υπερβολικών συγκεντρώσεων ενισχύσεων, ιδίως σε περιοχές όπως η Θεσσαλία και η Μακεδονία, όπου το φαινόμενο είναι εντονότερο.
Στήριξη στους μικρούς ή κατάρρευση του μοντέλου
Η νέα ΚΑΠ αποδεικνύεται άνιση για την πλειονότητα των Ελλήνων αγροτών. Αντί να εξυπηρετήσει την πολυπόθητη βιωσιμότητα και την οικολογική ευαισθησία, έγινε εργαλείο συγκέντρωσης και αποκλεισμού. Οι προσεχείς πληρωμές του ΕΛΓΑ και οι προτάσεις για αλλαγές στα κριτήρια ενίσχυσης μπορεί να ανακουφίσουν προσωρινά τους πληγέντες, όμως δεν αντιμετωπίζουν το διαρθρωτικό πρόβλημα του συστήματος.
Το κρίσιμο στοίχημα για την κυβέρνηση είναι αν θα τολμήσει να αναμορφώσει ένα καθεστώς που εξυπηρετεί λίγους και καταδικάζει πολλούς. Η απάντηση δεν μπορεί να έρθει μόνο από τις ανακοινώσεις· απαιτείται βαθιά θεσμική αναδιάρθρωση και ανάκτηση εμπιστοσύνης.
