ΟΠΕΚΕΠΕ: Νέα εποχή για τους νέους αγρότες – Τα μέτρα της «δέσμης εκκίνησης-Μια μεγάλη μεταρρύθμιση στον πυρήνα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) βρίσκεται σε εξέλιξη για τη μετά το 2027 περίοδο.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Σύμφωνα με τον νέο Κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Άρθρο 16 περιγράφει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο 10 μέτρων για την ανανέωση των γενεών στη γεωργία, θέτοντας στο επίκεντρο τη στήριξη των νέων αγροτών, την επιδότηση διαδοχής και το πριμ εγκατάστασης που μπορεί να φθάσει έως 300.000 ευρώ.
Η δέσμη εκκίνησης για νέους αγρότες έρχεται να αντιμετωπίσει τον γηρασμένο πληθυσμό της υπαίθρου και την ανάγκη για διαγενεακή ανανέωση. Η Ελλάδα, όπως και όλα τα κράτη-μέλη, υποχρεούται να υποβάλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα δικό της σχέδιο για τη νέα στρατηγική, όπου θα καθορίζει τα μέτρα, τις επιδοτήσεις και τους όρους επιλεξιμότητας.
Πριμ εγκατάστασης και επιδότηση διαδοχής
Η πιο εντυπωσιακή καινοτομία είναι το πριμ εγκατάστασης έως 300.000 ευρώ ανά δικαιούχο. Ο στόχος είναι να διευκολυνθεί η είσοδος νέων ανθρώπων στη γεωργία, με μεγαλύτερα ποσά και ευνοϊκότερους όρους. Παράλληλα, θεσμοθετείται για πρώτη φορά το «πριμ διαδοχής», δηλαδή η οικονομική ενίσχυση για τους συνταξιούχους αγρότες που παραχωρούν τις εκμεταλλεύσεις τους σε νεότερους.
Στην Ιρλανδία, που ήδη εφαρμόζει πιλοτικά το πρόγραμμα, προβλέπεται επιδότηση 72 ευρώ ανά στρέμμα για τον παραχωρούντα και επιπλέον 18 ευρώ ανά στρέμμα για τον νέο κάτοχο. Το ίδιο μοντέλο εξετάζει και το ελληνικό Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), με πηγές να αναφέρουν στο tilegrafimanews.gr ότι βρίσκεται σε τελικό στάδιο η μελέτη προσαρμογής του πλάνου.
Προσαύξηση στο τσεκ και στήριξη επενδύσεων
Η προσαύξηση στο τσεκ για νέους αγρότες θα είναι πλέον ενσωματωμένη στη βασική ενίσχυση, με βάση το Άρθρο 6 του Κανονισμού. Αυτό σημαίνει ότι η συμπληρωματική ενίσχυση (που σήμερα είναι περίπου 7 ευρώ/στρέμμα) θα μετατραπεί σε σταθερή προσαύξηση, με αύξηση έως και 40%.
Επιπλέον, οι επενδύσεις εκσυγχρονισμού από νέους αγρότες θα χρηματοδοτούνται σε ποσοστό 85%, κάτι που δίνει ουσιαστικά τη δυνατότητα πλήρους κάλυψης δαπανών για θερμοκήπια, εξοπλισμό, στάβλους, ψηφιακές εφαρμογές ή ενεργειακά έργα. Οι δράσεις αυτές θα ενταχθούν στα νέα Σχέδια Βελτίωσης του 2026–2030, όπου αναμένεται να ανακοινωθεί και ειδική προτεραιότητα για αιτήσεις νέων κάτω των 41 ετών.
Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και συνεργασίες
Το Άρθρο 71 του κανονισμού εισάγει χρηματοδοτικά μέσα (χαμηλότοκα δάνεια, μικροπιστώσεις) που θα διευκολύνουν την έναρξη δραστηριότητας. Παράλληλα, προβλέπονται συνέργειες μεταξύ νέων αγροτών και ερευνητικών ομάδων μέσω της EIP-AGRI, με στόχο την εισαγωγή καινοτομίας και βιώσιμων τεχνολογιών παραγωγής.
Το πρόγραμμα EIP-AGRI (European Innovation Partnership) θα λειτουργεί σε συνεργασία με το Εθνικό Αγροτικό Δίκτυο και το Υπουργείο Οικονομίας, παρέχοντας στοχευμένες επιχορηγήσεις για πιλοτικά έργα και καινοτόμες εφαρμογές.
Αρωγή στις εκμεταλλεύσεις και κοινωνική διάσταση
Μια νέα κοινωνική πτυχή της πολιτικής είναι η στήριξη αρωγής στην εκμετάλλευση, που θα επιτρέπει στους αγρότες να λαμβάνουν άδεια για λόγους υγείας, οικογένειας ή εκπαίδευσης, χωρίς να διακόπτεται η λειτουργία της επιχείρησης. Το κράτος θα καλύπτει τις δαπάνες του προσωρινού αντικαταστάτη για συγκεκριμένο διάστημα.
Η πρόνοια αυτή θεωρείται σημαντική, ειδικά για γυναίκες αγρότισσες και νέους γονείς που εργάζονται στον πρωτογενή τομέα, συμβάλλοντας στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην ύπαιθρο.
Ενιαίο σημείο πρόσβασης – η «πύλη» των αγροτών
Ένα ακόμα καθοριστικό μέτρο είναι η δημιουργία ενιαίου σημείου πρόσβασης, όπου θα συγκεντρώνονται όλα τα προγράμματα, οι επιδοτήσεις και τα διαθέσιμα κονδύλια. Ο κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί μέσω μίας ψηφιακής πλατφόρμας του ΟΠΕΚΕΠΕ να ενημερώνεται, να υποβάλει αιτήσεις και να παρακολουθεί ηλεκτρονικά την πορεία των πληρωμών του.
Το σχέδιο αυτό συνδέεται με τη νέα Ψηφιακή Αγροτική Πύλη που αναπτύσσεται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με σκοπό τη διασύνδεση όλων των πληροφοριών αγροτικής παραγωγής σε μία βάση δεδομένων.
Εθνική στρατηγική για ανανέωση των γενεών
Η Ελλάδα, σύμφωνα με τον Άρθρο 15 του Κανονισμού, θα πρέπει να καταρτίσει έως το τέλος του 2025 ένα εθνικό σχέδιο ανανέωσης των γενεών που θα περιλαμβάνει:
• Αποτύπωση της δημογραφικής κατάστασης του αγροτικού πληθυσμού.
• Καταγραφή των φραγμών εισόδου (κόστος γης, γραφειοκρατία, έλλειψη ρευστότητας).
• Συνέργειες μεταξύ μέτρων στήριξης, χρηματοδοτήσεων και προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΥΠΑΑΤ προγραμματίζει νέο κύκλο κατάρτισης αγροτών μέσω του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ με αντικείμενα την επιχειρηματικότητα, τη διαχείριση αγροτικής εκμετάλλευσης και τις «έξυπνες καλλιέργειες».
Οι πληρωμές ΟΠΕΚΕΠΕ και ΕΛΓΑ έως 5 Νοεμβρίου
Σύμφωνα με πληροφορίες του telegraphmanews.gr, μέσα στις επόμενες 25 ημέρεςπρογραμματίζονται σημαντικές πληρωμές προς τους παραγωγούς:
• Έως 18 Οκτωβρίου: Ολοκλήρωση καταβολής του υπόλοιπου 10% της βασικής ενίσχυσης 2024.
• 20 – 25 Οκτωβρίου: Πληρωμές για συνδεδεμένες ενισχύσεις σε σκληρό σιτάρι, ψυχανθή και ζωικές μονάδες.
• 28 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου: Εκκαθαρίσεις εξισωτικής αποζημίωσης για ορεινές και μειονεκτικές περιοχές.
• Έως 5 Νοεμβρίου: Πληρωμές ΕΛΓΑ για ζημιές από παγετό και πλημμύρες της περιόδου Ιανουαρίου–Μαρτίου 2025, συνολικού ύψους 32 εκατ. ευρώ.
Οι αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ, σύμφωνα με πηγές του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ), αφορούν 12.000 παραγωγούς, κυρίως από περιοχές της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Πελοποννήσου.
Συνδέσεις με τα οικολογικά σχήματα
Παράλληλα, οι νέοι αγρότες που εντάσσονται στο πλαίσιο των οικολογικών σχημάτων (eco-schemes) θα λαμβάνουν επιπλέον επιδότηση για πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον, όπως η μειωμένη χρήση φυτοφαρμάκων, η αμειψισπορά και η βιολογική καλλιέργεια. Οι ενισχύσεις αυτές θα συνδέονται με τα μέτρα του Άρθρου 16, ώστε να ενισχυθεί η βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων.
Το πριμ διαδοχής θα μπορεί να συνδυάζεται με οικολογικές δεσμεύσεις, δίνοντας προσαύξηση έως +20% στο συνολικό ποσό ενίσχυσης.
Επικείμενες ανακοινώσεις
Στις 21 Οκτωβρίου, η Κομισιόν θα παρουσιάσει επίσημα την πρότασή της για τη στρατηγική ανανέωσης γενεών. Η ελληνική πλευρά αναμένεται να συμμετάσχει με σχέδιο που θα περιλαμβάνει ειδική πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων διαδοχής και κίνητρα για επιστροφή νέων από τα αστικά κέντρα στην ύπαιθρο.
Η νέα ΚΑΠ μετά το 2027 δεν είναι απλώς μια αλλαγή κανονισμού. Είναι αναδόμηση του αγροτικού μέλλοντος της Ευρώπης, με την Ελλάδα να έχει μπροστά της μια μεγάλη πρόκληση: να κάνει ελκυστική τη γεωργία στους νέους και βιώσιμη για τους παλιούς.
Η επιδότηση διαδοχής, το πριμ εγκατάστασης και η προσαύξηση στο τσεκ αποτελούν τα πρώτα θεμέλια αυτής της νέας εποχής, που θα συνδεθεί άμεσα με τις επόμενες πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ και του ΕΛΓΑ.
Όπως αναφέρουν παράγοντες του ΥΠΑΑΤ, «η ανανέωση των γενεών δεν είναι θεωρία, είναι η μόνη εγγύηση για την επιβίωση της ελληνικής γεωργίας».
