ΟΠΕΚΕΠΕ: Οι αγρότες σε όλη τη χώρα παρακολουθούν με αγωνία το χρονοδιάγραμμα των πληρωμών για τα νέα βιολογικά και άλλα προγράμματα ενισχύσεων, την ώρα που η κυβέρνηση και οι φορείς μελετούν ένα νέο πολυεπίπεδο σύστημα αγροτικής ασφάλισης που θα μπορεί να δίνει άμεση ρευστότητα σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Δύο εξελίξεις που, αν και φαινομενικά ασύνδετες, καθορίζουν την οικονομική σταθερότητα του πρωτογενούς τομέα.
Καθυστερήσεις και προσδοκίες για τα νέα βιολογικά
Η φετινή χρονιά καταγράφεται ως η χειρότερη των τελευταίων ετών σε ό,τι αφορά την τήρηση των προθεσμιών πληρωμών. Υπό κανονικές συνθήκες, η εξόφληση για προγράμματα και την ενιαία ενίσχυση του 2024 θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 30 Ιουνίου. Αντ’ αυτού, η διαδικασία έχει παγώσει, κυρίως λόγω των εκτεταμένων ελέγχων της Οικονομικής Αστυνομίας στη Δομοκό, μετά από εισαγγελική έρευνα για αιτήσεις της περιόδου 2019-2024.
Σύμφωνα με πηγές από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τα 130 εκατ. ευρώ για τα νέα βιολογικά φυτικής παραγωγής –μαζί με 18,8 εκατ. ευρώ για τις Σπάνιες Φυλές– έχουν εγκριθεί εδώ και καιρό και δεν εντάσσονται στα προγράμματα που απαιτούν περαιτέρω «ξεκαθάρισμα» από τους ελεγκτές. Η πληρωμή τους, ωστόσο, αναμένεται πλέον στην καλύτερη περίπτωση στα τέλη Αυγούστου.
Αντίθετα, οι πληρωμές για τη βιολογική κτηνοτροφία και τη μελισσοκομία μετατίθενται για τον Οκτώβριο, καθώς ο όγκος των αιτήσεων –ιδίως στη μελισσοκομία– είναι δεκαπλάσιος των διαθέσιμων πόρων. Το ίδιο ισχύει για τα οικολογικά σχήματα, καθώς και για υπόλοιπα από βασική ενίσχυση και συνδεδεμένες, όπου εκκρεμεί η ανάρτηση παραστατικών από εμπόρους.
Το πακέτο Μητσοτάκη και η «ποιότητα» της πληρωμής
Στις εκκρεμότητες προστίθεται και το λεγόμενο «αγροτικό πακέτο Μητσοτάκη» (Μέτρο 23), ύψους 178 εκατ. ευρώ. Η πληρωμή του μετατίθεται για τον Σεπτέμβριο, ώστε να συμπέσει με τις ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Πριν όμως γίνει οποιαδήποτε πίστωση, πρέπει να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση των αιτήσεων, να εκδοθούν προσωρινοί πίνακες, να εξεταστούν οι ενστάσεις και να αναρτηθεί η τελική λίστα δικαιούχων.
Παράλληλα, τίθεται θέμα «ποιότητας πληρωμής», καθώς αν η συνολική επιλέξιμη ζήτηση ξεπεράσει τα διαθέσιμα κονδύλια, τα ποσά θα μειωθούν αναλογικά. Για τους μη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, η ενίσχυση περιορίζεται στο 50% του προβλεπόμενου ποσού.
Νέο μοντέλο αγροτικής ασφάλισης – Τρία επίπεδα προστασίας
Στο μεταξύ, η Μελέτη Σκοπιμότητας για τη χρήση Χρηματοδοτικών Εργαλείων στο πλαίσιο της ΚΑΠ 2023-2027 ανοίγει τον δρόμο για μια ριζική αλλαγή στον τρόπο που οι παραγωγοί ασφαλίζονται και αποζημιώνονται.
Η πρόταση προβλέπει ένα σύστημα τριών επιπέδων:
1. Υποχρεωτική ασφάλιση μέσω ΕΛΓΑ – Διατήρηση του υπάρχοντος πλαισίου, με κάλυψη βασικών κινδύνων όπως και σήμερα.
2. Προαιρετικά αμοιβαία κεφάλαια – Δύο σενάρια:
• Κεφάλαια Σταθεροποίησης Εισοδήματος για απώλειες άνω προκαθορισμένου ποσοστού.
• Κεφάλαια για πρόσθετους κινδύνους παραγωγής, όπως ακαρπία ή ασθένειες φυτών.
3. Χρηματοδοτικό εργαλείο για άμεση ρευστότητα – Παροχή δανείων κεφαλαίου κίνησης σε βιώσιμες επιχειρήσεις που έχουν υποστεί ζημίες από φυσικές καταστροφές ή άλλες έκτακτες συνθήκες.
Άμεση ρευστότητα μετά από καταστροφές
Το τρίτο επίπεδο είναι το πιο καινοτόμο: ένα χρηματοδοτικό εργαλείο που, με τη συμμετοχή τραπεζών, θα παρέχει άμεσα κεφάλαια σε πληγέντες παραγωγούς. Στόχος είναι η αποφυγή της μακράς αναμονής για αποζημιώσεις, ώστε οι αγρότες να επανεκκινούν γρήγορα την παραγωγή τους.
Θα προσφέρονται ευνοϊκοί όροι, όπως χαμηλά επιτόκια, περίοδοι χάριτος και απλουστευμένες διαδικασίες αίτησης. Η επιλεξιμότητα θα βασίζεται σε εξειδικευμένη εκτίμηση ζημιών και θα αφορά ποσά που δεν καλύπτονται από άλλα ασφαλιστικά συστήματα.
Η χρηματοδότηση μπορεί να δοθεί είτε ως εγγύηση ανά δάνειο έως 70%, είτε ως εργαλείο εγγύησης χαρτοφυλακίου με ποσοστό κάλυψης έως 80%, ανάλογα με το ρίσκο και το πλήθος των δικαιούχων.
Πλεονεκτήματα και προκλήσεις
Τα οφέλη ενός τέτοιου συστήματος είναι πολλαπλά:
• Καλύπτονται περισσότεροι κίνδυνοι, δίνοντας στους αγρότες σιγουριά για το μέλλον.
• Ενθαρρύνεται η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και τραπεζών.
• Βελτιώνεται η οικονομική βιωσιμότητα του ΕΛΓΑ.
• Αυξάνεται η γνώση των παραγωγών για χρηματοοικονομικά εργαλεία και κλιματικούς κινδύνους.
Ωστόσο, υπάρχουν και δυσκολίες: χαμηλό επίπεδο χρηματοοικονομικής παιδείας στον αγροτικό χώρο, ανάγκη για ισορροπία μεταξύ των επιπέδων ώστε να μην υπάρχει σύγχυση, και πιθανότητα πρόσθετης γραφειοκρατίας.
Ο κοινός παρονομαστής: Σταθερότητα στον πρωτογενή τομέα
Είτε μιλάμε για τις καθυστερήσεις στις πληρωμές των βιολογικών είτε για την ανάγκη νέων ασφαλιστικών εργαλείων, το ζητούμενο παραμένει κοινό: να διασφαλιστεί η σταθερή ροή εισοδήματος στους αγρότες.
Η υλοποίηση των πληρωμών στα τέλη Αυγούστου θα δώσει μια προσωρινή ανάσα, αλλά η μακροπρόθεσμη προστασία περνάει μέσα από σύγχρονες ασφαλιστικές λύσεις, όπως αυτές που σχεδιάζονται στο πλαίσιο της ΚΑΠ.
Η συγκυρία δείχνει ξεκάθαρα ότι η οικονομική ανθεκτικότητα της ελληνικής γεωργίας εξαρτάται τόσο από την έγκαιρη εκταμίευση ενισχύσεων, όσο και από την ύπαρξη ενός αξιόπιστου, πολυεπίπεδου συστήματος ασφάλισης. Οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί – όχι μόνο για τις τρέχουσες πληρωμές, αλλά και για το αν η νέα ασφαλιστική προσέγγιση θα μπορέσει να εφαρμοστεί άμεσα, ώστε οι αγρότες να νιώσουν πραγματικά προστατευμένοι απέναντι σε κάθε απρόβλεπτη πρόκληση.
