Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης – Αποστολή: Θεσσαλονίκη, ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Με μια τελετή υψηλού συμβολισμού και βαθιάς θεολογικής σημασίας, ξεκίνησε σήμερα στη Θεσσαλονίκη το Επιστημονικό Συνέδριο του περιοδικού «Θεολογία» της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, σηματοδοτώντας ένα ιστορικό βήμα της Ορθοδοξίας στον διάλογο με την τεχνολογία και τα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα.
Στην επίσημη έναρξη παρευρέθησαν πέντε Προκαθήμενοι Ορθοδόξων Εκκλησιών –ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο Πατριάρχης Βουλγαρίας Δανιήλ, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Γεώργιος και ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Ιωάννης –, καθώς και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας.
Η παρουσία τόσων προκαθημένων στον ίδιο χώρο, μαζί με την κορυφή της πολιτειακής ηγεσίας, προσέδωσε στο συνέδριο χαρακτήρα πανορθόδοξης και εθνικής εμβέλειας. Οι εργασίες του έχουν ως κεντρικό θέμα την αλληλεπίδραση θεολογίας, κοινωνίας και τεχνολογίας στη σύγχρονη εποχή, υπό το πρίσμα των προκλήσεων που εγείρει η Τεχνητή Νοημοσύνη και η ψηφιακή μετάβαση.
Βαρθολομαίος: «Η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να λύσει τα υπαρξιακά προβλήματα»
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, στον χαιρετισμό του, έθεσε το πλαίσιο του διαλόγου, τονίζοντας ότι η θεολογία οφείλει να μεταδίδει «το μήνυμα του Ευαγγελίου άθικτο», προσαρμοζόμενη στις συνθήκες της εποχής χωρίς να αλλοιώνει τον πυρήνα της.
«Η μαρτυρία της Εκκλησίας στον κόσμο δεν σημαίνει νομοτελειακά εκκοσμίκευση. Ποτέ στην ιστορία η ανθρωπότητα δεν βίωσε τόσο ριζικές ανατροπές στον τρόπο ζωής όσο στη δική μας εποχή. Η τεχνολογία επαναπροσδιορίζει την πολιτική, την τέχνη, τις προσωπικές σχέσεις και την καθημερινότητά μας», σημείωσε.
Ο Πατριάρχης χαρακτήρισε την τεχνητή νοημοσύνη «κορωνίδα των επιτευγμάτων» της επιστήμης, αναγνωρίζοντας τις ευεργετικές της πτυχές, ωστόσο υπογράμμισε τα όριά της: «Η τεχνολογία δεν μπορεί να δώσει λύσεις στα μεγάλα υπαρξιακά και κοινωνικά προβλήματα, όπως η βία και ο έσχατος εχθρός, ο θάνατος. Αυτά είναι ζητήματα που απαντώνται μόνο με την πίστη».
Παράλληλα, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την παραμόρφωση του θρησκευτικού φαινομένου και τον φονταμενταλισμό που γεννάται από τον φόβο των ταχύτατων αλλαγών. «Η ανθρωπιά δεν είναι αυτονόητη· πάντοτε απειλείται. Ο άνθρωπος συνεχίζει να αναζητά πραγματικό νόημα ζωής και καμία τεχνολογία δεν μπορεί να το προσφέρει», κατέληξε.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας: «Η θεολογία μπορεί να φωτίσει τις ηθικές διαστάσεις της τεχνολογίας»
Ιδιαίτερη βαρύτητα είχε ο λόγος του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα, ο οποίος αναφέρθηκε στη δυνατότητα της θεολογίας να συμβάλει στον δημόσιο διάλογο για την τεχνολογία.
«Η ορθόδοξη θεολογία μπορεί να εισφέρει στοχαστικά σε ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα τις επιστήμες: τις επιπτώσεις της εξέλιξης της τεχνολογίας. Αυτή η εξέλιξη παράγει σεισμικές μετατοπίσεις στον πυρήνα της ανθρωπότητας», τόνισε, προσθέτοντας ότι η μεγάλη πρόκληση δεν είναι μόνο η πρόοδος καθεαυτή, αλλά «πώς και με ποιον σκοπό θα τη χρησιμοποιήσουμε».
Ο Πρόεδρος αναρωτήθηκε αν η τεχνολογία θα αποτελέσει εργαλείο κοινωνίας ή παράγοντα απομόνωσης και εθισμού. «Ο άνθρωπος δεν είναι απλώς βιολογικό ον· είναι υπόσταση εν ελευθερία. Η τεχνητή νοημοσύνη στερείται προαιρέσεως και βιώματος, δεν μπορεί να νοηματοδοτήσει τον κόσμο, μόνο να τον επεξεργαστεί. Ωστόσο, δεν την δαιμονοποιούμε. Είναι κορυφαία κατάκτηση και προσδοκούμε να υπηρετήσει το αγαθό μέσα από έναν γόνιμο διάλογο θεολογίας και τεχνολογίας», υπογράμμισε.
Ιερώνυμος: «Ο άνθρωπος είναι εικόνα Θεού – το μέτρο δεν μπορεί να είναι το κέρδος»
Με λόγια που άγγιξαν το φιλοσοφικό βάθος της συζήτησης, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος επισήμανε ότι η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη, αλλά φέρει μέσα της συγκεκριμένες αξίες και αντιλήψεις.
«Η τεχνολογία δεν είναι ένα απλό εργαλείο· κουβαλά έναν τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τον κόσμο. Ακόμη και όταν τη χρησιμοποιούμε για καλό, μας διδάσκει να βλέπουμε τον άνθρωπο και την κοινωνία μέσα από το πρίσμα της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας. Η τεχνολογία που γνωρίζουμε αναπτύχθηκε μέσα στον καπιταλισμό και φέρει εξ αρχής τους στόχους του: την προτεραιότητα του κέρδους», σημείωσε.
Ο Ιερώνυμος υπενθύμισε ότι, παρά τις ευεργεσίες της τεχνολογίας στην υγεία και την καθημερινότητα, υπάρχει ο κίνδυνος να υποβαθμιστεί ο ανθρώπινος παράγοντας. «Η τεχνολογία αντικαθιστά την εμπειρία με την εικόνα. Ο άνθρωπος όμως δεν είναι μηχάνημα ούτε προϊόν· είναι εικόνα Θεού. Το μέτρο είναι πάντα ο άνθρωπος. Η τεχνολογία μπορεί να αλλάξει την παγκόσμια ιστορία, αλλά δεν έχει καμία επίδραση στα έσχατα», υπογράμμισε με έμφαση.
Η Ορθοδοξία μπροστά στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής
Η παρουσία των Προκαθημένων και της πολιτειακής ηγεσίας στην έναρξη του συνεδρίου καταδεικνύει τη βαρύτητα του διαλόγου που ανοίγει. Ο διάλογος αυτός δεν αφορά μόνο τη θεολογία, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία αντιλαμβάνεται και διαχειρίζεται την τεχνολογική πρόοδο.
Σε μια εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη εισχωρεί στην εκπαίδευση, την εργασία, την ιατρική και ακόμη και στην άσκηση πολιτικής, η Εκκλησία καλείται να δώσει απαντήσεις στα νέα ερωτήματα που προκύπτουν. Πώς μπορεί η πίστη να συνυπάρξει με την ψηφιακή επανάσταση; Ποια είναι τα όρια της τεχνολογίας όταν πρόκειται για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια; Και πώς διαφυλάσσεται το πνευματικό στοιχείο μέσα σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν τα δεδομένα;
Η συμμετοχή και θεσμών όπως το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο ευρύτερο πλαίσιο των συζητήσεων υποδηλώνει ότι ο διάλογος αυτός ξεπερνά τα στενά όρια της θεολογίας και εισέρχεται στην καρδιά των δημόσιων πολιτικών. Την ίδια στιγμή, η Ακαδημία Αθηνών προγραμματίζει θεματικά πάνελ που θα εξετάσουν την αλληλεπίδραση πίστης και τεχνητής νοημοσύνης, αποδεικνύοντας ότι η Ελλάδα φιλοδοξεί να γίνει κόμβος διαλόγου πάνω σε αυτό το κομβικό ζήτημα του 21ου αιώνα.
Το συνέδριο της «Θεολογίας» αποτελεί ένα ιστορικό ορόσημο, καθώς επιχειρεί να ενώσει δύο κόσμους που παραδοσιακά θεωρούνταν ξένοι μεταξύ τους: την πίστη και την τεχνολογία. Η παρουσία πέντε Προκαθημένων, ανώτατων πολιτειακών θεσμών και κορυφαίων επιστημόνων δείχνει ότι η Ορθοδοξία δεν σκοπεύει να παραμείνει θεατής των εξελίξεων. Αντίθετα, φιλοδοξεί να διαμορφώσει ενεργά τον διάλογο για το μέλλον της ανθρωπότητας, με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο, την ελευθερία και την πνευματική του υπόσταση.
Η αναδημοσίευση επιτρέπεται μόνο εάν προσθέσετε ενεργό σύνδεσμο στη πηγή του άρθρου
